پاسخ در نیمه شب

امیر عبداللهیان: تا ۱۲ شب دوشنبه آخرین جمع‌بندی خود را به صورت مکتوب ارایه می‌دهیم  و اگر واکنش امریکا همراه با واقع‌بینی و انعطاف باشد توافق رخ می‌دهد 

هرچند از زمان آغاز به کار رسمی دولت بایدن در کاخ سفید، مذاکرات غیر مستقیم ایران و امریکا برای احیای دوباره توافق هسته‌ای آغاز شد اما حالا و پس از حدود یک سال و نیم به نظر می‌رسد که دو طرف بار دیگر شانس رسیدن به یک توافق تازه را بالا می‌دانند.

پس از پایان دور اخیر مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی در وین، کشورهای اروپایی و امریکا، از آمادگی کامل برای بازگشت به برجام خبر می‌دادند. نماینده اتحادیه اروپا در این مذاکرات اعلام کرد که بسته پیشنهادی ارایه شده، آخرین و بهترین پیشنهادی است که از سوی اروپا برای ایران ارایه شده و دیگر نیازی به ادامه مذاکرات نخواهد بود. به این ترتیب اروپا به شکل غیر مستقیم اعلام کرد که پس از ماه‌ها گفت‌وگو، تمام آنچه امکان اجرای آن را داشته به ایران ارایه کرده و حالا زمان است که تهران تصمیم بگیرد که آیا آماده پذیرش توافق جدید هست یا خیر. دولت امریکا نیز اعلام کرد که با بسته پیشنهادی اروپا موافق است و اگر ایران آماده باشد، توافق را در زمانی کوتاه اجرایی خواهد کرد.

با این وجود این فضاسازی، طرف ایرانی خیلی زود اعلام کرد که آنچه طرف مقابل از نهایی شدن مذاکرات می‌گوید، صرفا یک بسته پیشنهادی جدید است و ایران نظرات خود در این رابطه را رسما ارایه خواهد کرد و تنها در صورتی توافق جدید را می‌پذیرد که تمامی حقوق و امتیازهای مدنظر ایران، در توافق قید شده باشد.

به این ترتیب در شرایطی که به نظر می‌رسید هنوز راهی طولانی تا رسیدن به توافق باقی مانده، در روزهای گذشته نماینده روسیه در مذاکرات از این موضوع سخن گفت که امکان احیای برجام در هفته پیش‌رو وجود دارد و اختلاف‌ها کم شده است. او این را نیز گفته بود که ایران همچنان در متن سوالاتی دارد که مشخص شدن جواب آنها، نتیجه نهایی توافق را نیز مشخص خواهد کرد.روز گذشته اما نماینده روسیه در مذاکرات وین با استقبال از اظهارات امروز وزیر امور خارجه ایران درباره پاسخ به طرح پیشنهادی اتحادیه اروپا در زمینه احیای توافق هسته‌ای، تاکید کرد که روسیه هیچگاه مانعی سر راه احیای توافق نبوده و نخواهد بود. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی و مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات وین، در پاسخ به سوال یک خبرنگار مبنی بر اینکه آیا پیش از آنکه متن پیشنهادی اتحادیه اروپا ارایه شود، مشورتی با طرف روسی انجام شده بود و آیا روسیه هم در صورتی که ایران متن پیشنهادی را بپذیرد، توافق را خواهد پذیرفت یا نه، در صفحه توییترش نوشت: من از «متن پیش‌نویس اتحادیه اروپا» اطلاعی ندارم. متنی که روی میز مذاکرات قرار دارد، توسط تمامی طرفین مذاکرات وین تشریح شده. اتحادیه اروپا فقط در تاریخ ۸ آگوست، چند اصلاحیه به آن وارد کرد. اولیانوف در ادامه گفت: روسیه هیچ‌وقت مانعی سر راه احیای برجام[توافق هسته‌ای] نبوده و نخواهد بود. او دقایقی پیش در واکنش به اظهارات امروز حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران درباره پاسخ ایران به پیشنهادات اتحادیه اروپا هم در صفحه توییترش نوشت: سیگنال‌های دلگرم‌کننده‌ای از ایران دریافت می‌شود.

اشاره اولیانوف به صحبت‌هایی است که از سوی وزیر خارجه ایران مطرح شده و آمادگی تهران برای احیای برجام را نشان می‌دهد. بعضا برخی به ما می‌گویند چیدمانی که شما گذاشته‌اید چیدمانی است که توافق نشود ولی واقعا اینچنین نیست ممکن است فردی یا افرادی در تیم، ملاحظاتی نسبت به برجام داشته باشند ولی ما همه به دنبال توافق خوب، پایدار و قوی برای کشور هستیم.

امیرعبداللهیان گفت: از خود من هم بپرسید می‌گویم برجام نتیجه ماه‌ها تلاش همکارانمان در وزارت خارجه بود که به سندی برسیم و این سند مثل هر سند دیگری می‌تواند ایراداتی داشته باشد.

وی با بیان اینکه نمی‌خواهم در اینجا وارد جزییات شوم تصریح کرد: به نظرم ایراد اساسی که در سند برجام وجود دارد این است که در حوزه راستی‌آزمایی آنچه که مربوط به تعهدات هسته‌ای ما می‌شود به خوبی راستی‌آزمایی می‌شود مثلا مشخص است که چند سانتریفیوژ در حال کار کردن است یا درصد غنی‌سازی ما چقدر است و آژانس بر این فعالیت‌ها نظارت می‌کند. صفر تا ۱۰۰ این فعالیت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما در مورد لغو تحریم‌ها ابهامات زیادی وجود دارد که بخشی از آن به ماهیت مذاکره بر می‌گردد. وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: ما نیز که اکنون مذاکره می‌کنیم ممکن است با مشکلاتی مواجه باشیم. ما در این مذاکرات براساس اسناد، خطوط قرمز و ملاحظات‌مان متنی را داریم و طرف‌های مقابل هم ممکن است در این مذاکرات ملاحظات خود را داشته باشند و در مجموع توافقی که حاصل می‌شود حاصل تضارب آرا بین هفت طرف است. هفت طرف آرا و نظرات خود را در این ظرف ریخته‌اند و نتیجه آن بیرون آمده است. وی با اشاره به حضورش در مجلس در هفته قبل گفت: هفته پیش در بین نمایندگان حضور پیدا کردم و تعدادی از آنها گفتند که پیش‌نویس توافق را دیده‌اند و به آن ایراداتی دارند من نیز می‌گویم که اگر فردا به توافق رسیدیم اگر کسی بخواهد موشکافی کند حتما در متنی که نوشته شده ایراداتی وجود دارد و این ایراد به این موضوع بر می‌گردد که بالاخره طرف مقابل نیز مطالبات و ملاحظاتی دارد. امیر عبداللهیان در بخش دیگری از صحبت‌های خود ادامه داد: تیم با این نگاه که می‌خواهد توافق انجام شود به مذاکرات اعزام شده است و صرف نظر از نگاه فردی افراد تصمیم کشور این است چنانچه منافع و خطوط قرمز ما رعایت شود این توافق محقق شود. وزیر خارجه کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود در ارتباط با موضوع مذاکره با بیان اینکه یکی از دلایلی که این مذاکرات طولانی شده به این خاطر است که ما نمی‌خواهیم از خطوط قرمز عبور کنیم و ما روی خطوط قرمز خود ایستاده‌ایم، اظهار کرد: در مورد بخش‌هایی از این خطوط قرمز نیز و رعایت آن به نتیجه رسیده‌ایم. وی ادامه داد: اگر بخواهم بگویم که در مذاکرات وین در چه مرحله‌ای هستیم باید بگویم اکنون در  نقطه‌ای هستیم که شاید بتوان آن را شروع پایان توافق بنامیم ولی اینکه این شروع پایان توافق چقدر می‌تواند زمان ببرد دقیقا بستگی به طرف مقابل و امریکایی‌ها دارد. آنچه که بین ما و سه کشور اروپایی و چین و روسیه باید انجام می‌شد انجام شده است و اکنون یکی از موضوعات اصلی لغو تحریم‌هاست. وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه در مذاکرات اخیر وین پیشرفت‌هایی داشته‌ایم، گفت: واسطه رسمی ما در این مذاکرات اتحادیه اروپاست و آقایان مورا و بورل پیام‌هایی را بین ایران و امریکا منتقل می‌کنند و آقای بورل تا سه ماه پیش خودش کمتر وارد این موضوع می‌شد ولی از موقعی که به تهران آمدند نقش مستقیم‌تری در مذاکرات ایفا می‌کند ما خیلی موافق نبودیم که هماهنگ‌کننده متن و طرحی را ارایه دهد ولی آنها گفتند که ما پستچی نیستیم که پاکت بین شما و امریکا رد و بدل کنیم آقای بورل طرحی که ارایه دادند تلفیقی از طرح‌ها و ایده‌های طرف‌های مقابل است. وی با بیان اینکه وزرای خارجه کشورهای قطر، عمان، عراق، ایتالیا و فرانسه نیز پیام‌هایی می‌برند و می‌آورند و تلاش می‌کنند که دیدگاه‌های ما و طرف‌های امریکایی به یکدیگر نزدیک شود، اظهار کرد: امریکایی‌ها می‌خواهند در گفت‌وگوها مشکلات خود را بزرگ کنند و از یک ادبیات تکراری و نخ‌نما استفاده می‌کنند و می‌گویند هر آنچه که ما می‌توانستیم را داده‌ایم ما نیز تاکید بر این می‌کنیم که نمی‌توانیم از خط قرمز خود عبور کنیم و نمی‌توانیم توافقی را امضا کنیم که بعد از مدتی مثلا ۴۰ روز توافق انجام شده ولی روی زمین هیچ اتفاقی رخ نداده است و ما به دنبال توافقی هستیم که مردم در زندگی خود اثر آن را ببینند البته همانطور که پیش از این گفتم ما خود را معطل توافق نکرده‌ایم و دولت برنامه اقتصادی خود را با جدیت دنبال می‌کند و ما در وزارت امور خارجه متعهد هستیم که ماموریتی که به ما در زمینه توافق واگذار شده به سرانجام برسانیم. وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود در مورد مذاکرات ادامه داد: الان به صورت مشخص در مورد سه موضوع در حال تبادل پیام با طرف امریکایی هستیم و طی روزهای آینده آخرین نظرات خود را اعلام می‌کنیم و به کشورهای مذاکره‌کننده به صراحت گفته‌ایم که اگر نظرات ما در مورد این سه موضوع که منطقی نیز هست محقق شود، آمادگی داریم که وارد مرحله توافق شویم و جلسه جمع‌بندی با حضور وزیران امور خارجه در وین برگزار شود و سپس وارد مراحل بعدی کار شویم. امیرعبداللهیان ادامه داد: ما به صراحت به طرف‌های امریکایی که پیام می‌دهند که در آستانه انتخابات میان دوره کنگره هستیم و مشکل بنزین داریم گفته‌ایم که برای انجام قدم نهایی باید طرف امریکایی از خود انعطاف نشان دهد. ما در تمام مراحل مذاکرات از خود انعطاف نشان دادیم و طرف امریکایی نیز این موضوع را می‌داند که ما تاکنون به چه میزان انعطاف نشان داده‌ایم. ما در مراحل مذاکرات بر موضوعاتی که می‌توانستیم این انعطاف را نشان داده‌ایم و اکنون نوبت به انعطاف طرف امریکایی است. وی گفت: در مذاکرات اخیر طرف امریکایی در دو موضوع به صورت نسبی انعطاف‌هایی را به صورت شفاهی نشان داده است که باید مکتوب شود و تبدیل به متن شود و مساله سوم موضوع تضمین‌هاست که باید امریکایی‌ها انعطاف داشته باشند و با واقع‌بینی برخورد کنند و اگر ما چنین انعطافی را مشاهده کنیم در روزهای آینده می‌توانیم به نقطه توافق برسیم. روزها آینده روزهای مهمی برای توافق است. اگر آنها انعطاف نشان ندهند دنیا به آخر نمی‌رسد آنها صحبت از پلن B می‌کنند ما هم پلن B خود را داریم. وزیر امور خارجه کشورمان درادامه صحبت‌های خود گفت: حداکثر تا ۱۲ شب دوشنبه آخرین جمع‌بندی خود را به صورت مکتوب در مورد مسائل باقی‌مانده به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا ارایه می‌دهیم و اگر واکنش امریکا همراه با واقع‌بینی و انعطاف باشد توافق رخ می‌دهد و اگر انعطافی نشان ندهند باید بیشتر گفت‌وگو کنیم. این صحبت‌ها نشان می‌دهد که آنطور که از چند روز قبل مقام‌های غربی می‌گفتند، مذاکرات به گام پایانی خود نزدیک شده و حالا ایران نیز می‌گوید که اگر آخرین نگرانی‌ها برطرف شود، امکان رسیدن به یک توافق وجود خواهد داشت. اقتصاد ایران در روزهای گذشته به استقبال این خبر رفته و قیمت‌ها در بازارهایی مانند ارز، طلا و خودرو کاهشی شده است و باید دید در صورت تداوم این اخبار مثبت، اقتصاد ایران چه سرنوشتی پیدا می‌کند.

نشست برجامی شورای عالی امنیت ملی

در آخرین ساعات پیش از ارسال نظر نهایی ایران به طرف‌های مذاکره‌کننده، جلسه فوق‌العاده شورای عالی امنیت ملی به ریاست رییس‌جمهور بعد از ظهر دوشنبه درباره مذاکرات برجامی برگزار شد. در جلسه فوق‌العاده بعدازظهر روز دوشنبه‌ شورای عالی امنیت ملی به ریاست سید ابراهیم رییسی، گزارش مبسوطی توسط علی باقری مذاکره‌کننده ارشد کشورمان درباره گفت‌وگوهای مرتبط با رفع تحریم‌ها به اعضای شورا ارایه و اعلام شد که جمع‌بندی نظرات کارشناسی در حال تدوین نهایی است. گزارش‌ها حاکی است؛ علی باقری ضمن تشریح روند دور اخیر گفت‌وگوها در وین، توضیحات کاملی پیرامون محتوای ایده‌های طرح شده توسط انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات ارایه کرد. باقری در ادامه ضمن تشریح روند بررسی ایده‌ها در تهران گفت: بر اساس راهبردهای تعیین شده، پایان دادن به ادعاهای سیاسی مرتبط با مسائل پادمانی و ایجاد ضمانت‌های لازم برای اطمینان‌یابی از پایداری انتفاع اقتصادی ایران از توافق، محور گفت‌وگوهای هیات مذاکره‌کننده در وین بوده است. او افزود: جلسات متعدد کارشناسی برای بررسی ایده‌های مذکور از بدو بازگشت هیات به تهران برگزار شد و جمع‌بندی نظرات کارشناسی درحال تدوین نهایی است. در جلسه دیروز، اعضای شورا ضمن قدردانی از تلاش‌های شبانه‌روزی هیات ایرانی، بر تداوم اقدامات هیات و سایر دستگاه‌های ذیربط تا حصول نتیجه نهایی تاکید کردند.