مشکلات بازار سرمایه

بهمن  فلاح

نرخ بهره بین بانکی  و روند تاثیرگذاری آن روی بورس متفاوت است. افزایش نرخ بهره بین بانکی، در دامنه دو الی سه درصدی تاثیر آنچنانی در بازار پول ندارد. یعنی به لحاظ عملیات بین بانکی که بانک‌ها برای تراز پولی انجام می‌دهند دو تا سه درصد تاثیری ندارد و نرمال است. نکته مهم اینجاست که این دو تا سه درصد در محدوده نرخ سود بانکی است و نمی‌تواند تاثیر منفی داشته باشد. از سوی دیگر برخی عقیده دارند که افزایش نرخ بهره بین بانکی در بازار سرمایه نیز اثر دارد اما این فرضیه اشتباه است. مهم‌ترین انتقادی که فعالان بازار سرمایه به بازار پول دارند این است که در برخی از سپرده‌های کوتاه‌مدت بازار پول به اندازه سپرده‌های یک سال سود می‌گیرند. در اصل می‌توان گفت که مصوبات بانک مرکزی درباره بازار پول رعایت نمی‌شود.

متاسفانه هیچ قطعیتی تا زمان تنظیم این متن، از احیای برجام نداریم و تمام مواردی که در دست داریم، گمانه‌‌زنی‌‌هایی است مبنی‌بر اینکه مذاکرات احیای برجام مثبت بوده است. البته که در هفته‌های گذشته امیدها به احیای برجام بیش از هر زمان دیگری زیادشده است. در چنین فضایی، اما طبیعی است که سهامداران به‌خصوص سهامداران حقیقی احتیاط کنند و بر اساس فضای عدم‌قطعیت و پرابهامی که از گذشته سایه سنگینی روی بازار سرمایه کشورمان داشته است، سهامداران بخواهند که یا سود شناسایی کنند یا اینکه به‌طور موقت منتظر بمانند که بالاخره، قطعیت نتیجه مذاکرات مشخص شود. این روند باعث ایجاد یک فرسایش در فضای اقتصادی کشور و به‌طور ویژه که مساله ما است، بورس شده است، در نتیجه روند فرسایشی برجام باعث‌شده مهم‌ترین متغیرهای بازار که نرخ ارز و نرخ بهره هستند، برای سهامداران قابل‌تحلیل نباشند.

به همین نسبت هم باعث‌شده که بیم و امیدهایی را به‌صورت مقطعی و هیجانی در بازار شاهد باشیم که تا به امروز باعث خروج نقدینگی از بازار شده است و طبیعتا این فرسایش آثار روانی، حتی با احیای برجام به دلیل عمر کوتاه برجام قبلی و تاثیرگذاری آن اتفاق در ذهن عموم مردم، ادامه خواهد داشت، اما نظر به ارزندگی بازار به‌تدریج شاهد تخلیه این‌بار روانی خواهیم بود. باید به این نکته توجه داشته باشیم، خسارتی که اعتبار بازار دیده و هراسی که در رفتار سهامداران شکل‌گرفته نیاز به زمان دارد تا برطرف شود، اما در رابطه با این موضوع که تمام مسائل و اتفاقات بورس را باید به برجام ربط بدهیم یا نه، ذکر چند نکته خالی از لطف نیست. به‌طور کلی در دو سال‌گذشته انواع مداخله‌های منفی، چه در داخل بازار و چه از خارج بازار به‌صورت دستوری در بازار و صنایع اعمال شده است. البته منهای سهامداران بلندمدت و قدیمی که در بازار حضور دارند. حال اما با  توجه به ارزندگی بازار به نسبت بازارهای موازی که روی آن تاکید دارم و توجه به این امر که اکثر شرکت‌های حاضر در بورس، در سطح ارزنده‌‌ای هستند و قاعدتا با کاهش ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک، بازار که در شرف وقوع بعد از احیای برجام است، می‌توانیم شاهد باشیم که ورود نقدینگی به بازار در آینده‌‌ای نزدیک شکل بگیرد و از فضای عدم‌اطمینان و پر ابهامی که باعث خروج نقدینگی از بازار شده بود، خارج شویم.