برجام در روزهای آینده احیا می‌شود؟

مقامات ایران روز دوشنبه پاسخ خود به آنچه در نهایت ۱۷ مرداد روی میز مذاکرات در وین قرار گرفت را به طرف‌های مقابل ارایه دادند و انتظار است ظرف ۴۸ ساعت از زمان ارایه آخرین جمع‌بندی خود به هماهنگ‌کننده برجام، پاسخ طرف امریکایی را دریافت کند. در آخرین مذاکرات ایران و ۱+۴ به همراه امریکا در وین که هفته گذشته انجام شد، رایزنی‌های فشرده کارشناسی و سیاسی بر روی طرح رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شد. طرف‌های مختلف در نهایت به یک جمع‌بندی و طرح نهایی دست پیدا کردند که در بخش‌هایی هنوز به تصمیم‌گیری در پایتخت‌ها نیاز داشت. ایران طی یک هفته گذشته در نشست‌های کارشناسی به جمع‌بندی نهایی رسید و این جمع‌بندی روز دوشنبه در نشست شورای عالی امنیت ملی به ریاست سید ابراهیم رییسی بررسی و تصمیم‌گیری نهایی درباره آن اعلام شد. وزارت امور خارجه کشورمان در ساعات پایانی روز دوشنبه پاسخ خود به آنچه در وین نهایی شده بود را به جوزپ بورل هماهنگ‌کننده مذاکرات برجامی تحویل داد. در چنین شرایطی معاون وزیر خارجه روسیه گفت که برنامه جامع اقدام مشترک بر سر برنامه هسته‌ای ایران در فرمت وین در خط پایانی قرار دارد اما تمامی مسائل تا بدین لحظه بسته نشده است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه روز چهارشنبه در گفت‌وگویی با خبرگزاری تاس گفت: کار در فرمت وین بر سر احیای برجام در خط پایانی است. تمامی مسائل تا بدین لحظه بسته نشده‌اند اما تعاملات در سطوح مختلف ادامه دارد. وی ادامه داد: هیات روسی درحال همکاری نزدیک و موثر با همتایان خود می‌باشد. در پی موضع‌گیری‌های طرف‌های غربی و اروپایی درباره روند مذاکرات وین، در روزهای اخیر خوش‌بینی‌هایی در قبال احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات اخیر برای احیای برجام و لغو تحریم‌های ایران ایجاد شده است. خبرگزاری بلومبرگ روز سه‌شنبه در خبری به نقل یک مقام مطلع از مذاکرات وین نوشت که اتحادیه اروپا معتقد است پاسخ ایران به پیش‌نویس نهایی توافق سازنده بوده و تنها «راه پیش رو» رایزنی با ایالات متحده است. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین نیز روز سه‌شنبه در گفت‌وگویی با سی‌ان‌ان در رابطه با پاسخ ایران به متن پیشنهاد نهایی اتحادیه اروپا گفت: به نظر مساله تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «حل و فصل»  شده است و ایرانیان در پاسخ اخیر خود وارد این مبحث نشده‌اند. من تایید می‌کنم که پیشنهادات بسیار سازنده و منطقی بودند. توپ درحال حاضر در زمین امریکا است. پیش‌تر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته در مورد مذاکرات گفت: ما به صراحت به طرف‌های امریکایی که پیام می‌دهند که در آستانه انتخابات میان دوره کنگره هستیم و مشکل بنزین داریم گفته‌ایم که برای انجام قدم نهایی باید طرف امریکایی از خود انعطاف نشان دهد. ما در تمام مراحل مذاکرات آنجا که امکانش فراهم بود، از خود انعطاف نشان دادیم و طرف امریکایی نیز این موضوع را می‌داند که ما تاکنون به چه میزان انعطاف نشان داده‌ایم. ما در مراحل مذاکرات بر موضوعاتی که می‌توانستیم، این انعطاف را نشان داده‌ایم و اکنون نوبت به انعطاف طرف امریکایی است. او گفت: در مذاکرات اخیر طرف امریکایی در دو موضوع به صورت نسبی انعطاف‌هایی را به صورت شفاهی نشان داده است که باید مکتوب شود و تبدیل به متن شود و مساله سوم موضوع تضمین‌هاست که باید امریکایی‌ها انعطاف داشته باشند و با واقع‌بینی برخورد کنند و اگر ما چنین انعطافی را مشاهده کنیم در روزهای آینده می‌توانیم به نقطه توافق برسیم. روزها آینده روزهای مهمی برای توافق است. اگر آنها انعطاف نشان ندهند دنیا به آخر نمی‌رسد آنها صحبت از پلن B می‌کنند ما هم پلن B خود را داریم. حالا با کاهش نسبی اختلاف‌ها، به نظر می‌رسد شرایط برای تبادل زندانی میان ایران و امریکا نیز در حال فراهم شدن است. سخنگوی وزارت خارجه گفت: جمهوری اسلامی ایران به صورت مستقل از برجام، بارها از کانال‌های مختلف آمادگی خود را برای پرداختن به مساله زندانیان، به طرف امریکایی اعلام کرده است. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص نظرات مطرح شده از سوی وزیر امور خارجه امریکا و همچنین نماینده ویژه این کشور در امور ایران در ارتباط با مساله زندانیان اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران به صورت مستقل از برجام، بارها از کانال‌های مختلف آمادگی خود را برای پرداختن به مساله زندانیان، به طرف امریکایی اعلام کرده است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی ضمن اعلام آمادگی کشورمان برای اجرای فوری توافق موجود، اعلام کرد: آماده‌ایم با اجرای این توافق ایرانیان بیگناه زندانی شده در امریکا که به اتهام واهی نقض تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی امریکا، قربانی بی‌عدالتی نظام قضایی آن کشور شده‌اند، امکان رهایی و بازگشت سریع بِه آغوش خانواده‌های خود را داشته باشند. کنعانی افزود: جای تعجب است که طرف امریکایی به جای عمل و رفع موانع در این زمینه، صرفا به اجرای نمایش‌های تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت که تبادل زندانیان بین ایران و امریکا کاملا طبیعی است و امر بعیدی نیست به ویژه اینکه در طول مذاکرات ایران به صورت غیر مستقیم و با واسطه مذاکره با امریکایی‌ها داشته و پیام‌هایی رد و بدل شده است. محمود عباس‌زاده مشکینی درباره اینکه آیا قرار است زندانیان بین ایران و امریکا تبادل شوند؟ گفت: اختصاصا نمی‌دانم که قرار است تبادل زندانیان بین ایران و امریکا صورت گیرد اما در روابط بین‌الملل این امری مرسوم است و غیر طبیعی نیست که چند نفر زندانی بین دو کشور مبادله شوند. وی مجددا درباره اینکه آیا این تبادل زندانیان بین ایران و امریکا است؟ گفت: معمولا همه کشورها با هم تبادل زندانیان دارند. ایران و امریکا دو کشور هستند که متقابلا زندانی‌هایی دارند. از طرف دیگر در حاشیه مذاکرات یک نوع مذاکره غیر مستقیم و با واسطه با امریکایی‌ها داشتیم، پس بعید نیست و طبیعی است. به این ترتیب در صورتی که اتفاقی خارج از فضای مذاکرات رخ ندهد می‌توان امیدوار بود که دو طرف در روزهای آینده آماده بازگشت به توافق هسته‌ای شوند، هرچند هنوز هیچ خبر قطعی درباره به صفر رسیدن اختلافات مطرح نشده است.