سکوت امریکا نشانه توافق است

علی  بیگدلی

در شرایطی که طی روزهای اخیر بسیاری از رسانه‌ها درباره پایان یافتن گفت‌وگوهای برجامی و احیای برجام صحبت کرده‌اند، این ابهام که چرا ایالات متحده هنوز پاسخی به ایران نداده است در برخی محافل و رسانه‌ها به چشم می‌خورد. مبتنی بر این ابهام برخی تصور می‌کنند که اشکالی در توافق به وجود آمده که امریکا در سکوتی عمیق فرو رفته است. به نظرم اینگونه نیست و اتفاقا این سکوت نشانه مثبتی از تفاهم و توافق است. معتقدم پرانتز بازی در گفت‌وگوها باقی نمانده و دو طرف در حال پیمودن آخرین گام‌ها برای دستیابی به توافق هستند. اینکه امریکا علی‌رغم گذشت 4 الی 5 روز پس از پاسخ ایران، هنوز به ایران پاسخ نداده، اتفاقا نشانه مثبتی است که امیدها را افزایش می‌دهد. اگر در پاسخ ایران، سطح انتظارات بالایی وجود داشت و ایران انتظارات فرابرجامی مطرح کرده بود، بلافاصله امریکا به این درخواست‌ها پاسخ منفی می‌داد و همه از منفی بودن پاسخ امریکا با خبر می‌شدند. اما اینکه پاسخ امریکا طولانی‌تر شده، نشان‌دهنده این است که مقامات امریکایی در حال بررسی جزییات درخواست‌ها هستند تا توافق را محقق کنند. این ادامه داشتن بررسی‌ها، اتفاقا نشانه خوشحال‌کننده‌ای است که از توافق احتمالی خبر می‌دهد. ضمن اینکه باید توجه داشت، امریکا توسط جوزف بورل با ایران در ارتباط است تا مشخص کند، چه گزاره‌ای را کم و چه گزاره‌ای را باید زیاد کند. واکنش بازارها نیز به مذاکرات، بیانگر احتمال دستیابی به توافق است. بدون تردید فعالان اقتصادی و بازارها زودتر از هر حوزه دیگری از تحولات احتمالی باخبر می‌شوند، زمانی که نرخ دلار کاهش پیدا می‌کند، یعنی توافق در دسترس قرار گرفته است. موضوع مهم بعدی تحرکات گروه‌های تندرو و افراطی داخلی است. به نظر می‌رسد، به طیف‌های دلواپس تاکید شده که دیگر اظهارنظر منفی در خصوص احیای برجام نداشته باشند تا پرونده در بستر طبیعی خود پیش برود. این هم یکی دیگر از نشانه‌های نزدیک بودن توافق است. اینکه با یک چنین داده‌هایی، سرانجام پرونده هسته‌ای چه خواهد شد و آیا قطعا برجام به سرانجام می‌رسد یا نه؟ موضوع دیگری است که باید در چشم‌انداز پیش‌رو و تحولات آتی از آن آگاه شویم. نباید فراموش کرد که تحولات سیاسی و دیپلماسی در لحظه شکل می‌گیرند و یک متغیر آنی ممکن است، مسیر متفاوتی را ایجاد کند و همه پیش‌بینی‌ها را به هم بزند. اما نشانه‌های موجود به ما می‌گوید که دو طرف بیشتر از هر زمان دیگری در آستانه دستیابی به توافق قرار گرفته‌اند. در شرایط فعلی همه ساز و کارها برای دستیابی به یک توافق فراهم شده است. ایران به برجام نیاز دارد تا مشکلات اقتصادی و تجاری خود را پشت سر بگذارد و آمریکا هم به برجام نیاز دارد تا سر و سامانی به حوزه سیاست خارجی خود بدهد. فرصت دیگری برای ایران و امریکا با قی نمانده و هر دو طرف خواستار پایان دادن به این پرونده مطول هستند. امریکایی‌ها نمی‌خواهند در خاورمیانه بلوای تازه‌ای ایجاد شود و تنازعات تداوم پیدا کند. این مطالبه با توجه به جنگ روسیه و اوکراین جدی است. امریکا هم خود را گرفتار پرونده روسیه می‌بیند و هم گرفتار پرونده‌ای که با چین باز کرده است. بنابراین نیاز دارد تا جبهه موجود در خاورمیانه را ببندد و تمام توجه خود را معطوف پرونده روسیه و چین کند. از سوی دیگر، همانطور که درگفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها اعلام کردم، هیچ دولتی در ایران قادر نیست، بدون برجام، بدون اف‌ای‌تی‌اف، بدون پالرمو و بدون توسعه مناسبات ارتباطی با جهان پیرامونی مشکلات اقتصادی کشور را حل و فصل کند و زمینه بهبود معیشت مردم را فراهم سازد. ایران با تورم بالا دست به گریبان است و برای مهار این تورم نیاز به درآمدهای نفتی و سرمایه‌گذاری دارد. این نیازها به وسیله برجام تامین خواهد شد. بنابراین هم ایران و هم امریکا به این مرحله رسیده‌اند که تحقق مطالبات خود را در گروی احیای برجام می‌بینند و این ضرورت باعث شکل‌گیری توافق خواهد شد. طولانی‌تر شدن پاسخ امریکا نیز همانطور که شرح دادم نشانه خوبی است که می‌تواند زمینه حصول به تفاهم را فراهم سازد.