خودرو به آرامش رسید
صبح روز ۱۸ خردادماه و در حالی که خریداران دیگنیتی و فیدلیتی در انتظار شروع معاملات ۴۳۰ دستگاه خودرو بودند، شرکت بورس کالای ایران با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با دستور وزارت صمت، عرضه خودرو در بورس کالا تعلیق می‌شود. طبق این نامه، بر اساس مصوبات شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در مهرماه سال گذشته، مسوولیت تنظیم بازار خودرو برعهده وزارت صمت بوده و با هماهنگی ستاد تنظیم بازار انجام خواهد شد.
این عرضه در حالی متوقف شد که ثبت سفارش این تعداد خودرو، از ۱۱ خردادماه شروع و تا روز پیش از معاملات ادامه داشت. درواقع مشتریان، هفت روز فرصت داشتند که ثبت شفارش را انجام دهند و مبالغی نیز به عنوان پیش پرداخت، واریز شده بود! اما به یک‌باره و تنها نیم ساعت قبل انجام عملیات این عرضه لغو شد. اما روز سه‌شنبه هفته گذشته عرضه خودرو در بورس کالا شروع و انجام شد. کارشناسان بر این باورند که احترام به مکانیسم عرضه و تقاضا و توافق فروشنده و خریدار بر سر یک قیمت معین می‌تواند بهترین روش برای ایجاد تعادل در بازار انواع کالاها و جلوگیری از کاهش و افزایش‌های بی‌دلیل نرخ کالا باشد، چراکه هرگونه کاهش بی‌دلیل قیمت، موجب زیان تولیدکننده و سهامداران آنها می‌شود و هرگونه افزایش خالی از منطق می‌تواند زیان مصرف‌کننده را به دنبال داشته باشد.
چرا باید از بورس کالا خودرو بخریم؟
باز شدن پای خودرو به بورس کالا باعث هجوم عده‌ای برای ثبت نام در بورس کالا با هدف خریداری محصول مورد نظرشان شده است. خرید خودرو از بورس کالا مزایایی دارد که باعث جلب نظر سرمایه‌گذاران و خریداران خودرو شد. از جمله این مزایا می‌توان به خرید مستقیم خودرو از مجموعه تولیدکننده اشاره کرد. به عبارتی متقاضی می‌تواند بدون دخالت واسطه‌ها اقدام به خرید مستقیم محصولات از خودروسازان می‌کند. دومین مزیت نیز بحث پایین‌تر بودن قیمت خودرو در بورس کالا، نسبت به بازار آزاد است. این موضوع نیز مربوط به همان حذف واسطه‌هاست که می‌تواند باعث منتفع شدن مصرف‌کنندگان شود. تجربه عرضه دیگنیتی و فیدلیتی نیز نشان داد که این شکاف قیمتی بین نرخ کشف شده در بورس کالا با بازار بسیار عمیق است و قیمت محصولات در بورس کالا به مزاتب پایین‌تر از بازار است. سومین دلیلی که به پرسش چرا باید از بورس کالا خودرو بخریم؟ این است که طرح مورد اشاره باعث منتفع شدن مستقیم خودروسازان از عواید فروش می‌شود. چرا که در سیستم سنتی سود کلانی به دلالان و واسطه‌هایی می‌رسید که با رانت و زد و بند محصولات را در بازار عرضه می‌کردند. این فرآیند مخرب باعث می‌شد خودروسازان مجبور به عرضه محصولات خود به زیر قیمت تمام شده باشند. در نتیجه اغلب خودروسازان داخلی در آستانه ورشکستگی قرار گرفته بودند. مزیت چهارم نیز مربوط به کاهش قیمت محصولات در بازار آزاد است. به نحوی‌که خریداران در بازار شدیدا تحت تاثیر قیمت‌های اعلامی در بورس قرار گرفته و بسیاری اقدام به ثبت نام در بورس کالا کرده‌اند. همین موضوع باعث شده تا بازار برای رقابت با رقیب جدیدش (بورس کالا) مجبور به انعطاف و کاهش قیمت شود. این مساله نیز به معنای افزایش قدرت خرید شهروندان حتی در بازار آزاد است. به باور متخصصان شفاف‌سازی هر بازاری می‌تواند به تضمین احقاق حقوق مصرف‌کننده ختم شود. در اقتصاد مبتنی بر اصول بازار آزاد نیز چارچوبی شفاف‌تر از بورس وجود ندارد که بتواند میزبان چنین معاملاتی باشد. از همین رو گفته می‌شود عرضه خودرو در بورس کالا نه تنها به نجات صنعت خودروسازی کشور بدون فشار آوردن به مصرف‌کنندگان می‌شود. بلکه خریداران هم به لحاظ قیمتی و هم کیفیت محصولات خدمات به مراتب بهتری دریافت می‌کنند. از سوی دیگر زمینه برای سوداگری و سفته بازی در حوزه خرید و فروش خودرو به‌شدت محدود می‌شود. وقتی خریدار، محصول را مستقیما از کارخانه تهیه کند مسلما دست واسطه‌ها، دلالان خودرو، سفته‌بازان و همچنین افرادی که از رانت اطلاعاتی برخوردارند از جیب شهروندان قطع خواهد شد. مجموعه این اقدامات می‌تواند منجر به تقویت تولید داخل و همچنین کاهش فساد در عرصه صنعت کشود شود. در نهایت به نظر می‌رسد موارد مورد اشاره پاسخ مناسبی برای پرسش چرا باید از بورس کالا خودرو بخریم را ارایه کرده باشد.
خودرو ارزان می‌شود!
محمدرضا نجفی منش دبیر انجمن سازندگان قطعات خودرو ضمن اعلام رضایت فعالان صنعت خودرو با عرضه محصولات در بورس کالا گفت: دولت با دخالت‌های خود در بازار و قیمت‌گذاری خودرو باعث ایجاد اختلاف قابل توجه قیمت‌های درب کارخانه و بازار آزاد شده است. وی افزود: در دهه ۷۰ با تصمیم شورای اقتصاد، قیمت خودرو در حاشیه بازار کشف و تعیین می‌شد و اختلاف قیمت درب کارخانه و حاشیه بازار به عنوان سود از سوی سازمان حمایت مصرف‌کننده از خودروسازان گرفته می‌شد تا از این طریق اختلاف ایجاد شده از بین برود. این روند سبب شده بود حدود ۱۳ سال قیمت خودرو دستخوش تغییرات زیادی نشود و این درحالی است که بهای نهاده‌های تولید، افزایشی بود. در این برهه شاهد بودیم که قیمت حاشیه بازار بعضا کمتر از قیمت درب کارخانه می‌شد و هیچ صف خریدی نیز شکل نمی‌گرفت. نجفی منش ادامه داد: در سال ۹۰ که تولید خودرو به یک میلیون و ۶۵۰ هزار دستگاه رسید خودروسازان برای فروش از روش‌های فروش قسطی استفاده کردند اما از زمانی که شورای رقابت در بحث قیمت‌گذاری ورود کرد اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار شروع شد و زیان خودروساز را به همراه داشت. وی به ایلنا گفت: بسیاری از خریداران فعلی خودرو در سیستم قرعه کشی مصرف‌کننده نیستند بلکه به دنبال استفاده از اختلاف قیمت بازار و درب کارخانه هستند و بررسی‌ها نشان می‌دهد خودروهایی که بیشترین اختلاف قیمت را دارند بیشترین تقاضا در قرعه کشی‌ها نیز برای همان‌ها ثبت می‌شود. دبیر انجمن قطعه‌سازان اظهار کرد: دولت در بره‌های برای رهایی از این وضعیت و جلوگیری از افزایش بیشتر این اختلاف، زمانی که ۴۰ درصد تورم در کشور وجود داشت اجازه افزایش ۱۸ درصدی را به خودروسازان داد اما با اما و اگر نمایندگان مجلس همراه شد. وی تاکید کرد: تنها راه قانونی در شرایط فعلی برای رهایی صنعت خودرو از قیمت‌گذاری دستوری، بورس کالا و عرضه محصولات در آن است. در بورس کالا با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا قیمت واقعی کشف می‌شود. زمانی که قیمت واقعی کشف شود صف خرید افرادی که در انتظار بهره بردن از اختلاف قیمت درب کارخانه و بازار هستند جمع خواهد شد و خریداران واقعی به معاملات ورود می‌کنند. نجفی‌منش در پاسخ به این سوال که عرضه‌های مستمر تا چه میزان به تعادل بازار خودرو کمک می‌کند؟ گفت: عرضه خودرو در بورس باعث می‌شود قیمت‌هایی که در بازار به صورت غیر واقعی بالا رفته‌اند کاهش یابد و از سوی دیگر سبب می‌شود افرادی که با هدف سودجویی خودرو خریداری کرده‌اند اقدام به فروش می‌کنند و این مساله قیمت بازار را کاهش خواهد داد. وی اظهار داشت: زمانی که قیمت‌ها واقعی شود، دلالی نیز بی‌معنی می‌شود و این رویه از طریق سازوکار شفاف بورس، شدنی است.
