عقب‌نشینی از وعده‌های غیرقابل اجرا
چند ماه پس از آغاز اجرای اصلاحات اقتصادی دولت در زمینه یارانه و ارز 4200 تومانی، حالا به نظر می‌رسد تصویر نهایی از آنچه که اتفاق خواهد افتاد در حال واضح‌تر شدن است و بر خلاف برخی شعارها، دولت در حال عقب‌نشینی از وعده‌هایی است که در زمان تصویب در بهارستان و پاستور مطرح شده بود.
«در جلسه‌ای با حضور روسای سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه، مقرر شد که «هم کالاها و اقلام مورد نیاز مردم به موقع در بازارهای هدف توزیع شود و هم اجرای طرح به گونه‌ای پیش برود که در کوتاه‌ترین زمان، ساختار استفاده از کالابرگ الکترونیکی برای عرضه کالاهای ضروری به قیمت شهریور ۱۴۰۰ آماده و اجرا شود.» این خبری بود که چند روز پس از آغا اصلاحات اقتصادی دولت مطرح و به مردم وعده داده شد که در کنار افزایش مبلغ یارانه، قیمتها نیز به نیمه سال گذشته بر می‌گردد.
در شرایطی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی اعتقاد داشتند که چنین وعده‌ای از همان ابتدا قابلیت اجرا ندارد و با توجه به تورم اقتصاد ایران و روند افزایش هزینه برای تولیدکنندگان، امکان کاهش قیمت کالاها وجود ندارد اما دولت برای هفته‌ها اصرار داشت که این سیاست اجرایی خواهد شد اما سرانجام در اصلاحیه‌ای که برای بودجه در نظر گرفته شد، دولت رسما از این سیاست عقب‌نشینی کرد. بر اساس اصلاحیه بند یک قسمت «س» تبصره یک قانون بودجه، عملا دولت از تامین اقلام اساسی که پیش از این مشمول ارز ترجیحی بودند و پیش‌بینی شده بود که با قیمتها در شهریور ۱۴۰۰ به دست مصرف‌کننده برسند، عقب‌نشینی کرده است. لایحه اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۱، به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه، اداری و استخدامی و بانک مرکزی در جلسه هیات وزیران به تصویب رسیده است. متن آن برای انجام تشریفات قانونی با امضای رییس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی ارسال شد.
با این وجود این سوال و ابهام به وجود آمد که چرا وقتی پس از گذشت چند هفته برای دولت مشخص شده که امکان اجرای این سیاست را ندارد از همان ابتدا به مردم وعده داده شده که قیمتها به چند ماه قبل باز می‌گردند. حالا رییس سازمان برنامه و بودجه می‌گوید شرایط برای اجرای چنین وعده‌ای فراهم نیست. رییس سازمان برنامه و بودجه گفت: وقتی ما می‌گوییم بازگردیم به شهریور ۱۴۰۰، یا باید بپذیریم هزینه‌اش را مردم بدهند یا باید یارانه‌شان را اضافه کنیم.
مسعود میرکاظمی درباره بلاتکلیفی لایحه دولت درخصوص حذف بند مربوط به بازگشت قیمتها به شهریور سال ۱۴۰۰ گفت: چند دوره افزایش قیمت جهانی داشتیم؛ نخست اوایل سال ۱۴۰۰ و در زمان دولت دوازدهم بود، این دولت ۸ میلیارد در بودجه برای واردات کالای اساسی و نهاده دیده بود که این ۸ میلیارد به دلیل افزایش قیمت‌های نیمه اول سال جوابگو نبود. رییس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: نیمه دوم سال باز یک افزایش قیمت داشتیم. هنگامی که بودجه بسته شد، اتفاقات روسیه و اوکراین نبود و جهش سوم قیمت در بودجه دیده نشده بود. بنابراین وقتی ما می‌گوییم بازگردیم به شهریور ۱۴۰۰، یا باید بپذیریم هزینه‌اش را مردم بدهند یا باید یارانه‌شان را اضافه کنیم. وی تاکید کرد: اگر هرکدام را بپذیریم، دیگر نباید بگوییم قیمتها به شهریور بازگردد بلکه آنچه که ملاک عمل قرار می‌گیرد، اسفند ماه و زمانی است که بودجه بسته شده؛ زیرا بودجه با کسری بسته شده است. اگر مجلس شورای اسلامی نمی‌پذیرد، باید یارانه‌اش را مشخص کنیم و ان‌شاالله یارانه بیشتری را بتوانیم تخصیص دهیم ما امروز لایحه اصلاح یارانه را به مجلس نفرستاده‌ایم برای اینکه این مساله روشن شود.
به این ترتیب مسوول بودجه‌ریزی دولت می‌گوید که اجرای این برنامه در دستور کار نخواهد بود. در کنار مشکلات موجود در چارچوب اجرای این وعده، دولت هنوز برنامه دقیق خود برای عرضه کالابرگ را نیز مشخص نکرده است. در واقع از زمان اجرای طرح اعلام شد که یارانه نقدی تنها برای دو ماه پرداخت خواهد شد و پس از آن حمایت‌ها به شکل کالابرگ انجام می‌شود. با این وجود اما به روزهای پایانی مرداد رسیده‌ایم و دولت هنوز هیچ طرح و برنامه‌ای را برای اجرای این برنامه در نظر نگرفته است.
آن‌طور که از اظهارات مقامات می‌توان برداشت کرد، احتمالا طراح کالابرگ الکترونیکی شهریورماه تعیین تکلیف خواهد شد. به نظر می‌رسد دولت بیشتر تحت فشار مجلس به این سمت کشیده شده است و همچنان ترجیح به پرداخت یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی دارد. براساس آنچه بهارستان‌نشینان بر آن اصرار دارند، دولت باید پرداخت یارانه نقدی را متوقف و به جای آن برای چهار قلم محدود کالای اساسی کالابرگ الکترونیک توزیع کند که قیمت این کالاها نیز باید براساس شهریور سال گذشته باشد. برهمین اساس طی هفته‌های اخیر دولت و مجلس برای بررسی ابعاد مختلف این موضوع درحال برگزاری جلسات مختلف در سطوح کارشناسی و مسوولان هستند. این در شرایطی است که نظرات مردمی نشان می‌دهد آنها یارانه نقدی را بر کالابرگ ترجیح می‌دهند. محمدباقر قالیباف، رییس مجلس بیست و سوم مردادماه امسال در جلسه علنی مجلس در پاسخ به سوال نایب‌رییس کمیسیون اقتصادی که تاکید کرده بود افزایش قیمتها به صورت لجام گسیخته روزانه افزایش می‌یابد، این در حالی است که کالاهای اساسی باید بر اساس قیمت.های شهریور ۱۴۰۰ به دست دهک‌های پایین جامعه برسد، تاکید کرده بود: موضع مجلس همان حفظ قیمت سبد خانوارها از طریق کالا برگ مطابق با شهریور سال گذشته است. رییس مجلس همچنین از عدم تصویب هر گونه تصمیمی در سران قوا برای لغو این مصوبه خبر داده بود. در این میان، سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در آخرین اظهارنظر درباره آخرین وضعیت ارایه کالابرگ الکترونیک به جای یارانه نقدی به مردم گفته؛ وزارت رفاه وعده داده است که در شهریور ماه پیشنهاد رسمی کالابرگ الکترونیک را به ستاد هماهنگی اقتصادی دولت ارایه می‌کند. وی عنوان کرده؛ : قرار شده است که با توجه به اجرای آزمایشی و پایلوت در برخی نقاط کشور، ایراد این طرح رفع و سپس برای توسعه آن به کل کشور تصمیم‌گیری شود. خاندوزی درباره اینکه ارایه کالابرگ به مردم چه زمانی انجام خواهد شد، متذکر شده؛ به نظر می‌رسد که نتیجه این موضوع در شهریور مشخص شده و قابل اعلام باشد. طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها نیز در در واکنش به پرداخت یارانه بعدی نقدی یا کالایی عنوان کرده، تا زمانی که ابلاغ رسمی صورت نگرفته باشد، یارانه‌ها به صورت نقدی پرداخت می‌شود و هنوز هم ابلاغی صورت نگرفته است.
دولت سیزدهم در حالی کار خود را آغاز کرد که وضعیت اقتصاد ایران پرتلاطم بود و بسیاری از شاخص‌های اقتصادی در شرایط مناسبی قرار نداشتند، با این وجود شعارهایی مطرح شد که نشان می‌داد دولت قصد دارد در مدتی کوتاه اوضاع را سامان دهد. با وجود گذشت بیش از یک سال از آغاز به کار دولت سیزدهم اما نه تنها بسیاری از آن وعده‌ها اجرایی نشده که حتی سرنوشت طرح اصلاحات یارانه‌ای و چگونگی رسیدن به گام پایانی آن نیز معلوم نیست و همین موضوع برای مردم و کارشناسان اقتصادی، اما و اگرهای متعددی به وجود آورده است.
