شاخص بورس جایگزین دارد؟

محمد رضوی

همان‌طور که می‌دانیم یکی از مسائل مورد اعتراض اهالی بازار سرمایه عدم تطبیق شاخص کل بورس تهران با وضعیت بازار سرمایه است. در این مقاله به بررسی بیشتر این موضوع و راهکارهای حل و ابزارهای جایگزین برای ارایه گزارش بهتری از شرایط بازار می‌پردازیم.

شاخص ترجمه واژه انگلیسی index است و در مفهوم کلی بیانگر عددی است که شما می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک متغیر در یک بازه زمانی را مشاهده کنید.

شاخص کل بورس عددی است که نشانگر وضعیت کلی بازار بورس است. در تعریفی دقیق‌تر بیانگر سطح عمومی قیمت و سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است که یکی از مهم‌ترین ایراداتی که از نظر کارشناسان به شاخص کل نسبت داده می‌شود. این شمولیت آن بر سود نقدی سنوات گذشته می‌باشد و باعث می‌شود شاخص با تغییرات کنونی قیمت همخوانی نداشته باشد.

ایراد اساسی دیگر بحث بزرگی و کوچکی مارکت شرکت‌هاست به‌طوری‌که هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیر آن در شاخص کل به مراتب بیشتر است. به راحتی با دستکاری قیمتی یا انجام معاملات بلوکی در نمادهای بزرگ (اصطلاحا شاخص‌ساز) بازار می‌توان شاخص‌سازی کرد. 

این موضوع قابل ذکر است که استفاده از یک شاخص در شرایط موجود نمی‌تواند ملاک خوبی برای رصد روند بازار باشد در نتیجه استفاده از شاخص هم‌وزن، شاخص قیمت و شاخص صنایع به جای شاخص کل می‌تواند دید صحیح‌تری از شرایط بازار به تحلیلگران ارایه دهد.

اخیرا ریاست محترم سازمان بورس هم در مصاحبه‌ای به این موضوع اشاره نمودند که:وقتی در طول زمان تغییرات شاخص زیاد می‌شود از نظر استفاده از آمارهای مربوط به بازار دچار مشکل می‌شویم و این آمار اصلا قابل اتکا نمی‌باشد. در مقاطع زمانی مختلف اگر بخواهیم این شاخص‌ها را تغییر بدهیم از لحاظ سری‌های زمانی دچار مشکل خواهیم شد و قابل استفاده در تحقیقات نخواهد بود. اما می‌توانیم شاخص دیگری را تعریف کنیم که قابل اتکاتر باشد و نشان‌دهنده حال و روز بهتر بازار باشد. در حال حاضر این موضوع در مرکز پژوهش‌های سازمان در حال بررسی است و امید است هرچه زودتر شاخصی مناسب و کارا برای سنجش وضعیت بازار جایگزین شاخص کل موجود شود.