تزریق نوسان به درآمدهای شهری با تغییر قوانین
گروه راه و شهرسازی|
«قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها» پس از گذشت ۳۹ سال، یکم تیرماه سال جاری در مجلس تصویب و در تاریخ 22 تیرماه سال جاری در شورای نگهبان تایید شد. همانطور که از نام این قانون پیداست، این مصوبه تلاش دارد تا به مساله و معمای درآمدهای پایدار شهرداری‌ها بپردازد. چه آنکه طی سال‌های گذشته در پی افت شدید ساخت وساز درآمد شهرداری‌ها و به ویژه شهرداری‌های کلان‌شهرها دچار نزول چشمگیری شده است. این قانون اما موافقان و مخالفان خاص خود را نیز دارد. از سویی، علیرضا زاکانی، شهردار تهران از تصویب، تایید و ابلاغ این قانون استقبال و اظهار کرده که نباید به این قانون نگاه صفر و صدی داشته باشیم؛ دست مجلس برای تصویب آن درد نکند. در مقابل اما مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران گفته است: ما روی تعیین عوارض که به شکلی از شوراها گرفته شده و به وزارت کشور داده شده است انتقاد داریم. در پی ابلاغ این قانون، هم اینک کمیسیون اقتصادی مجلس در حال بررسی لایحه تغییر سهم توزیع منابع در مالیات بر ارزش افزوده است و در تازه‌ترین اقدام کلیات آن را تصویب کرده است. این مساله به نوعی به معنی کاهش بیشتر درآمدهای شهری به شمار می‌رود. در همین رابطه، احسان متولیان، دبیرکل مجمع شهرداران کلان‌شهرهای ایران با ابراز تأسف از تصویب کلیات تغییر سهم توزیع منابع در مالیات بر ارزش افزوده در کمیسیون اقتصادی مجلس گفته، دست‌اندازی در درآمد شهرداری‌ها باعث ایجاد لطمات جبران‌ناپذیری می‌شود.
کمک به افزایش درآمد شهرداری‌ها
علیرضا زاکانی در واکنش به ابلاغ «قانون درآمد پایدار شهرداری‌ها» و برخی انتقادات اعضای شورای شهر تهران درباره کاهش اختیارات شورا در تعیین عوارض شهری و سپردن این مسوولان به شکلی به وزارت کشور گفت: تصور نمی‌کنم این طور باشد که محدودیت برای شهرداری‌ها ایجاد شود. این قانون اختیارات شهرداری‌ها و شوراها را محدود نمی‌کند. فکر می‌کنم این قانون به تامین درآمد شهرداری‌ها کمک خواهد کرد. وی در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرد: نباید به این قانون نگاه صفر و صدی داشته باشیم، دست مجلس هم درد نکند. پیشتر مهدی چمران، ریاست شورای اسلامی شهر تهران نیز با اشاره به قانون درآمدهای پایدار شهرداری‌ها گفته بود: لایحه درآمدهای پایدار شهرداری که به تصویب رسیده است ما روی تعیین عوارض که به شکلی از شوراها گرفته شده و به وزارت کشور داده شده است انتقاد داریم.
نقطه عطف در حمایت از مدیریت شهری و روستایی
بر اساس این گزارش، به تازگی مهدی جمالی نژاد، معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور از تصویب و ابلاغ قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها خبر داد و آن را نقطه عطفی در حمایت از مدیریت شهری و روستایی و شناسایی درآمدهای پایدار برای شهرداری‌ها و دهیاری‌ها عنوان کرد. به گفته جمالی‌نژاد، از دهه ۱۳۷۰ به بعد، چالش کسب درآمد برای شهرداری‌ها به صورت جدی‌تر نمایان شد، زیرا از یک طرف با رشد و توسعه شهرها هزینه‌های اداره آنها روزبه‌روز بیشتر و خدمات ارایه شده به شهروندان متنوع‌تر می‌شد و از سوی دیگر، کمبود منابع مالی موردنیاز برای انجام خدمات و عمران شهری منجر به تنگناهای شدید مالی برای شهرداری‌های کوچک و اتکای شدید شهرداری‌ها بزرگ و کلان‌شهرها به درآمدهای ناپایدار شد. بعضی دستاوردهای مهم قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها شامل ایجاد بستر مناسب در زمینه مشارکت و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در طرح‌های شهری و روستایی و امکان پیش‌بینی وضع عوارض و بهای خدمات در صورت بهره‌مندی از خدمات شهری و روستایی در محدوده و حریم شهر و روستا است.
معافیت از پرداخت هزینه معابر و پارکینگ‌ها
معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور همچنین تصریح کرد: در این قانون، اصلاح مبنای محاسبه نرخ عوارض نوسازی و تقویت ضمانت وصول این عوارض در چارچوب تشویق و جریمه مودی شامل افزایش عوارض نوسازی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی پایدار شهرداری‌ها لحاظ شده است؛ به موجب قانون «درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها»، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها از پرداخت هزینه روشنایی معابر، میادین و پارک‌ها معاف هستند. وی در نظر گرفتن سهم متناسبی از تعرفه صدور و تمدید گذرنامه و گواهینامه رانندگی به میزان ۱۰ درصد و دو درصد سهم مالیات نقل و انتقال قطعی املاک و یک درصد انتقال حق واگذاری به شهرداری محل را از دیگر ویژگی‌های این قانون برشمرد و افزود: به موجب این قانون، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها از پرداخت هزینه روشنایی معابر، میادین و پارک‌ها معاف هستند.
سهم شهرداری‌ها از جرایم رانندگی
جمالی‌نژاد دیگر موضوعات قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها را اصلاح ماده ۲۳ قانون جرایم راهنمایی و رانندگی مشتمل بر سهم شهرداری‌ها و رفع مشکل تخصیص نیافتن اعتبار و اصلاح فرایند طولانی پرداخت اعتبار از محل یادشده دانست و گفت: برخورداری شهرداری‌ها از درآمد حاصل از پارکینگ حاشیه‌ای همچنین وضع عوارض خدمات باربری خودرویی از طریق ثبت بارنامه و پرداخت هزینه صدور برای کمک به توسعه حمل‌ونقل عمومی و زیر ساخت‌های شهری تأمین خواهد شد. وی افزود: در این قانون بر ساماندهی طرح‌های ترافیکی و کاهش آلودگی هوا با مکانیزم وصول عوارض صدور مجوز ورود به محدوده‌های مذکور تاکید شده است، همچنین برخورداری شهرداری‌ها از درآمد حاصل از پارکینگ حاشیه‌ای همچنین وضع عوارض خدمات باربری خودرویی از طریق ثبت بارنامه و پرداخت هزینه صدور برای کمک به توسعه حمل‌ونقل عمومی و زیرساخت‌های شهری تأمین خواهد شد. معاون وزیر کشور، اصلاح ماده (۲۸۰) قانون مالیات‌های مستقیم و الزام دولت به واریز یک درصد از کل درآمدهای حاصل قانون یادشده به حساب تمرکز وجوه وزارت کشور برای کمک به اجرای طرح‌های شهری و روستایی با اولویت حمل‌ونقل عمومی و پرداخت تسهیلات میان شهرداری‌های میانی، کوچک و دهیاری‌ها را از دیگر دستاوردهای قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها عنوان کرد و گفت: پیش‌بینی فرایند وصول مطالبات شهرداری و دهیاری از دیگر دستاوردهای این قانون است، البته در حال حاضر بدهی‌های معوقه و قابل توجه انبوه مودیان حقیقی یا حقوقی به‌ویژه دستگاه‌های دولتی و نظامی و انتظامی به شهرداری یکی از چالش‌های مهم آنها در حوزه مالی است. وی تاکید کرد: دستاوردهای دیگر این قانون، تاکید بر وصول و پرداخت عوارض سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌ها از طریق دستگاه‌های اجرایی و تعیین سازوکار مناسب از طریق پاسخگویی به مراجع ذی‌صلاح همچون مجلس شورای اسلامی، تسهیل و ساماندهی دریافت تسهیلات توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و پیش‌بینی تمهیدات لازم به منظور جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از پرداخت نکردن اقساط و افزایش تعهدات برای شهرداران آینده است.
دست‌اندازی به درآمد شهرداری‌ها
در تحولی دیگر، دبیرکل مجمع شهرداران کلان‌شهرهای ایران با ابراز تأسف از تصویب کلیات تغییر سهم توزیع منابع در مالیات بر ارزش افزوده در کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: دست‌اندازی در درآمد شهرداری‌ها باعث ایجاد لطمات جبران‌ناپذیری می‌شود. متولیان در گفت‌وگو با تسنیم با ابراز تأسف از تصویب کلیات طرح اصلاح بند (ب) ماده (39) قانون مالیات بر ارزش افزوده مبنی بر تغییر سهم توزیع منابع شهرداری‌ها در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: با توجه به افزایش شدید حقوق و دستمزد در شهرداری‌ها، بالا رفتن هزینه‌های نگهداری شهری و افزایش قیمت مصالح و در حالی که شهرداری‌ها با این مشکلات، دست و پنجه نرم می‌کنند، هرگونه کاهش در درآمد آنها، باعث ایجاد آسیب مستقیم به شهروندان شهرها خواهد بود. متولیان گفت: نمایندگان در مجلس شورای اسلامی اگر به دنبال رسیدگی به مناطق کمتر توسعه‌یافته هستند، باید به دنبال تأمین منابع از محل دیگری باشند و دست‌اندازی در درآمد شهرداری‌ها باعث ایجاد لطمات جبران‌ناپذیری در مدیریت شهری و خدمت به شهروندان خواهد شد.
تعجب از اقدام مجلس
دبیرکل مجمع شهرداران کلان‌شهرهای ایران با اظهار تعجب از این اقدام، علی‌رغم مخالفت اکثر نمایندگان در جلسه قبلی کمیسیون افزود: تقاضای ما از اکثریت نمایندگان مجلس که همیشه مدافع خدمت‌رسانی در خط مقدم مواجهه با مردم شریف ایران اسلامی توسط شهرداری‌ها بوده‌اند، این است که با این طرح مخالفت کرده و تأمین منابع برای مناطق کمتر توسعه‌یافته که امر مقدسی است را از محل دیگری به جز درآمدهای ناچیز شهرداری‌ها محقق کنند. وی اظهار کرد: دولت، نمایندگان مردم و مدیران سختکوش شهری باید دست به دست هم داده تا مردم، طعم شیرین مدیریت جهادی و خدمت‌رسانی خالصانه را تجربه کنند و اینگونه مصوبات، جز تلخ کردن کام شهروندان، دستاوردی نخواهد داشت و مطمئن هستیم که قاطبه وکلای ملت در مجلس انقلابی، این اتفاق را اصلاح خواهند کرد.
