700 هزار کارگر در لیست انتظار بیمه مانده‌اند

گلی ماندگار|

 همین روز گذشته بر اساس خبرهایی که در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شد، یک کارگر ساختمانی در کاشان به علت ریزش آوار جانش را از دست داد و کارگری دیگر در شیراز بر اثر سقوط از داربست جان باخت. حال در شرایطی که بالاترین مرگ و میر و حوادث کار برای کارگران ساختمانی اتفاق می‌افتد اما اصلاحیه ماده 5 بیمه کارگران ساختمانی بیش از یک سال است که در انتظار رسیدگی مجلس مانده و هر ماه نمایندگان تنها پاسخی که به پیگیری فعالان کارگری و خبرنگاران در این رابطه می‌دهند، وعده آینده نزدیک است، آینده نزدیکی که با گذشت یک سال و نیم هنوز از راه نرسیده و در این بین تنها کارگران ساختمانی هستند که ضرر می‌کنند، آنها هر لحظه ممکن است دچار حادثه شوند، اغلب کارگاه‌های ساختمانی ایمن نیستند، وسایل ایمنی در اختیار کارگران قرار نمی‌گیرد و البته بعد از حادثه هم کارگاه مسوولیتی در این باره نمی‌پذیرد و همه‌چیز تمام می‌شود، خانواده کارگری که از بین رفته یا تا آخر عمر معلول شده رها می‌شوند به امان خدا و در این آشفته بازار اقتصادی و معیشتی هم که دیگر معلوم نیست قرار است چه بلایی بر سرشان بیاید. اواخر سال 99 نمایندگان کارگری و مجلس برای پایان دادن به مشکل بیمه این کارگران و همچنین به منظور اصلاح منابع درآمدی ماده 5 بیمه کارگران ساختمانی، بحث اصلاح ماده ۵ بیمه کارگران ساختمانی را مطرح کردند. براساس این طرح «کارفرما موظف است 8 درصد از مزد هر کارگر به ازای ساخت هر متر از ساختمان با ضریب بین نیم تا 14 درصد را به عنوان سهم خود برای پرداخت حق بیمه کارگر ساختمانی پرداخت کند. ضریب تعیین شده برای پرداخت حق بیمه در مناطق مختلف با توجه به قیمت زمین و شرایط محیطی از 0.5 تا 14 درصد متغیر خواهد بود.» این طرح یک بار در فروردین ماه 1400 به صحن علنی آمد اما خیلی زود برای رسیدگی بیشتر از صحن خارج شد و از آن تاریخ تاکنون که نزدیک به یک سال و 5 ماه می‌گذرد این طرح در حال خاک خوردن در مجلس است، به جای آن طرح‌های دیگری که از نظر اهمیت در درجه‌های پایین‌تری بوده‌اند همیشه مورد رسیدگی قرار گرفتند. مثل طرح صیانت از فضای مجازی که قطعا نمی‌توانست اولویت بیشتری از طرح بیمه کارگران داشته باشد. 

   تقویت شائبه‌ها و شایعه‌ها

وقتی کارگران بعد از گذشت این همه مدت می‌بینند که هنوز هیچ خبری از طرحی که به زندگی آنها بستگی دارد نیست و نمایندگان مجلس هم هیچ عجله‌ای برای بررسی این طرح ندارند این شائبه برایشان به وجود می‌آید که رایزنی کارفرمایان در این زمینه جواب داده و طرح از دستور کار خارج شده است. مساله‌ای که اگر به سراغ کارگران ساختمانی بروید و از آنها سوال کنید از هر 5 نفر حداقل 4 نفر بر آن صحه می‌گذارند. این در حالی است که کارگران ساختمانی اگر بیمه نداشته باشند، در واقع هیچ پشتوانه‌ای برای خانواده خود ندارند. 

   پیگیری‌هایی در حد حرف نه عمل

در این بین روسای کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی در استان‌های مختلف ماه‌هاست که در حال پیگیری نهایی شدن اصلاحیه این طرح از مجلس بوده‌اند اما هر بار آنچه که از نمایندگان شنیده‌اند پیگیری‌هایی بوده که در حد حرف باقی مانده و به مرحله عمل نرسیده است.  رییس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان قم، در خصوص پیگیری ارجاع اصلاحیه بیمه کارگران ساختمانی می‌گوید: این موضوع را از آقای بابایی کارنامی پیگیری کرده بودیم و ایشان قول دادند اصلاحیه اواخر این ماه وارد صحن علنی مجلس شود. چند روز پیش نیز با آقای امیرآبادی، عضو هیات رییسه‌ مجلس، جلسه‌ای داشتم که ایشان گفتند آقای قالیباف با نمایندگان مخالفِ طرح جلسه گذاشتند و آنها را متقاعد کردند تا اصلاحیه بیمه کارگران ساختمانی وارد صحن علنی مجلس شود و رأی بگیرد. البته همه‌ اینها صرفا در حد صحبت است. 

عباس شیری می‌گوید: مردادماه در حالی به پایان رسید که اصلاحیه بیمه کارگران ساختمانی به صحن علنی مجلس نرسید و حتی در دستور کار این هفته‌ مجلس هم قرار نگرفته است. هر چند ما امیدواریم آنطور که قول دادند به زودی این اتفاق بیفتد در غیراینصورت ما دیگر حرفی برای گفتن به این کارگران نداریم. ما کارگران بسیاری داشتیم که در صفِ بیمه بودند و فوت کردند و چون کارگر بیمه نبوده هیچ مستمری‌ای به بازماندگانِ آن کارگر تعلق نگرفته است. نمایندگانی که این طرح را دایم به تعویق می‌اندازند و مدیرانی که در تامین اجتماعی در بیمه کارگران ساختمانی کوتاهی می‌کنند، مدیونِ این کارگران و خانواده‌های آنها هستند. 

   مرگ در لیست انتظار

تنها در استان قم نبوده که کارگرانی در لیست بیمه قرار داشتند و بر اثر حوادث کار جان خود را از دست داده‌اند و به این ترتیب هیچ مستمری برای خانواده شان باقی نگذاشته‌اند، در اکثر شهرها، از تهران تا کرمانشاه، از تبریز تا بوشهر، از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب کارگران ساختمانی زیادی در انتظار بیمه جان خود را از دست داده‌اند.  پیروز قربانی، فعال کارگری در این باره به «تعادل» می‌گوید: این تعلل و کوتاهی به قیمت جان افراد تمام می‌شود، نه اینکه مستقیم باعث مرگ کسی بشود اما زندگی خیلی از این کارگران را نابود می‌کند، کارگری که بیمه نیست در اثر حوادث کار جان خود را از دست می‌دهد، خانواده‌اش باید معیشتشان را از کجا تامین کنند، در بسیاری از موارد این افراد زن و بچه‌های کم سن و سال دارند و با این اتفاق تلخ کل خانواده از هم می‌پاشد، زن به تنهایی نمی‌تواند از پس هزینه‌های 3 یا 4 فرزند بر بیاید، بیمه‌ای هم در کار نبوده که مستمری برقرار شود، کارفرمایان هم که در این مواقع غیب می‌شوند و ...

او می‌افزاید: هر روز تصمیم‌گیری درباره این موضوع به تعویق بیفتد، حقی است که این کارگران بر گردن مسوولان دارند. در حالی که بیشترین حوادث کار مربوط به کارگران ساختمانی است و آمارها فاجعه بار هستند این همه تعلل نمی‌تواند معقول و منطقی باشد. اگر وضعیت بیمه این کارگران درست شود، در گام بعدی باید کارفرمایان را به رعایت اصول ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی وادار کنیم، باید وسایل ایمنی را در اختیار کارگران قرار دهند، باید تمام تلاش خود را بکنیم تا بتوانیم این حوادث را به حداقل برسانیم. 

   عزم جدی برای تصویب وجود ندارد

میکاییل صدیقی (رییس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان کردستان) نیز در خصوص به تعویق افتادن اصلاحیه ماده ۵ بیمه کارگران ساختمانی می‌گوید: به نظر می‌رسد اتفاقات سال گذشته در حال تکرار است. نزدیک به دو سال است که این طرح در مجلس است و بیش از این به تعویق انداختنِ آن نشان می‌دهد که عزم جدی برای تصویب آن وجود ندارد. مگر می‌شود بررسی و تصویبِ یک اصلاحیه تا این حد طول بکشد؟! 

به گفته‌ صدیقی؛ هیات رییسه مجلس در حق بیمه کارگران ساختمانی کم کاری کرده است. در طولِ این مدتی که اصلاحیه در مجلس است باید حداقل بیش از ۵۰۰هزار کارگر ساختمانی بیمه می‌شدند اما این اتفاق نیفتاده و خیلی از کارگران ساختمانی از بیمه محروم هستند. خیلی از کارگران ساختمانی در این مدت فوت کردند یا دچار حادثه شدند و از کار بیکار شدند و هیچ خدماتی هم از سوی دولت دریافت نکردند. این ظلم در حق کارگران ساختمانی است. 

صدیقی در مورد علت به تعویق افتادن این طرح می‌گوید: این به تعویق افتادن تنها یک دلیل می‌تواند داشته باشد و آن حمایتِ برخی مجلسی‌ها از سرمایه‌داران است. فقط این تفکر است که باعث می‌شود مجلس طرحی را که در جهتِ تحقق حداقلی‌ترین حقوق کارگران است نزدیک به دو سال به تعویق بیندازد. وگرنه چرا باید یک نماینده مجلس قبول کند که کارگر بیمه نداشته باشد و دچار حادثه کار شود. طبق ماده ۲۹ قانون اساسی بیمه حقی همگانی است و مردم فارغ از اینکه کار داشته باشند یا نداشته باشند باید از تامین اجتماعی برخوردار باشند. اما کارگر ساختمانی با وجود اینکه کار می‌کند از این حق برخوردار نیست.  رییس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان کردستان به وضعیتِ بد معیشتی کارگران ساختمانی اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از کارگران ساختمانی برای کار مجبور به مهاجرت به مرکز استان‌های بزرگ‌تر و حتی کشورهای مجاور هستند که در آنجا نیز شرایط اسفبار دارند. در کل عرصه بر این کارگران تنگ شده و همه جوره تحت فشار هستند. در کنار این وضعیت باید به افزایش حوادث کار هم توجه کنیم که طبق آمار حوادث کار مربوط به بخش ساختمانی بسیار زیاد است. در کنار همه این تنگناها مجلس به راحتی از کنار این اصلاحیه عبور می‌کند و ماه به ماه آن را به تعویق می‌اندازد.

   700 هزار کارگر ساختمانی بیمه نیستند

بر اساس لیست انتظار کارگران ساختمانی برای بیمه 700 هزار کارگر در این لیست قرار دارند که بیمه نیستند، هر لحظه ممکن است برای یکی از این کارگران اتفاقی رخ بدهد، حادثه‌ای باعث مرگ یا معلولیت آنها بشود و به این ترتیب هیچ پشتوانه‌ای برای زندگی خود نخواهند داشت، در این بین اما نمایندگان مجلس همچنان برای رسیدگی به اصلاحیه ماده 5 و تصویب آن زمان هدر می‌دهند، زمانی که نزدیک به دو سال طول کشیده و هر بار هم وعده این ماه و ماه آینده برای آن داده شده است. به گفته بسیاری از فعالان کارگری همین ایراد ماده 5 و عدم اصلاح آن باعث شده تا تامین اجتماعی با خیال راحت‌تری از بیمه کردن کارگران ساختمانی سر باز بزند یا حتی بیمه افراد بیمه شده را قطع کند.