عراق در آتش صدر
مقتدی صدر که در هفته‌های گذشته با گسیل کردن طرفدارانش به خیابان‌های عراق، از لزوم تحول در سیاست‌گذاری‌های دولتی این کشور سخن می‌گفت، روز گذشته و برای دومین بار به شکل رسمی از سیاست کناره‌گیری کرد، موضوعی که مشخص نیست که آیا مانند تجربه چند سال قبل صرفا یک ترفند و تاکتیک سیاسی خواهد بود یا سرانجام یکی از پر حاشیه‌ترین رهبران سیاسی عراق تصمیم به کناره‌گیری از این عرصه کرده است.
دیروز خبری منتشر شد که نشان می‌داد مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در بیانیه‌ای اعلام کرد به صورت دائم از فعالیت سیاسی کناره‌گیری کرده است. وی همچنین از بستن تمامی دفاتر و نهادهای وابسته به جریان صدر خبر داد با این حال موسسه مرقد شریف (شهید صدر)، نهاد فرهنگی شهید صدر و موزه شهید صدر را مستثنا کرده است. این اقدام صدر در واکنش به صدور بیانیه آیت‌الله سیدکاظم حائری، از مراجع تقلید برای کناره‌گیری از مرجعیت صورت گرفت.
حائری در متن این بیانیه علت کناره‌گیری خود را بیماری، ضعف جسمانی و کهولت عنوان کردند. صدر ابراز عقیده کرده که اعلام کناره‌گیری آیت‌الله حائری و بیانیه او به اراده خود وی نبوده و افزوده است: «بسیاری از جمله آقای حائری فکر می‌کنند که این رهبری به لطف یا دستور آنان به دست آمده در حالی که این به لطف خداوند و فیض پدرمان بوده است. به‌رغم کناره‌گیری ایشان، اما نجف اشرف مقر اصلی مرجعیت دینی بوده و همچنان باقی خواهد ماند.»
آیت‌الله محمدصادق صدر (پدر مقتدی صدر) قبل از شهادتش مقلدینش را پیروی از آیت‌الله‌العظمی شیخ کاظم حائری فراخوانده بود. مقتدی صدر عنوان داشته هدفش از فعالیت سیاسی در عراق، اصلاح انحراف از مسیر نیروهای سیاسی شیعه بوده و می‌خواسته آنان را «به ملتشان نزدیک کند.» صدر همچنین افزوده است که همگان را از تعهدات‌شان معاف کرده و «اگر فوت کردم یا کشته شدم برای من فاتحه بخوانید.»
دفتر مقتدی صدر در نجف نیز پس از اعلام کناره‌گیری وی در بیانیه‌ای در این باره نوشت: تصمیم گرفته شد که از این پس هرگونه مداخله در امور سیاسی، دولتی و رسانه‌ای به نام جریان صدر و همچنین استفاده از هر ابزار رسانه‌ای و در رأس آنها شبکه‌های اجتماعی به نام این جریان ممنوع باشد. در این بیانیه آمده است: همچنین هرگونه شعار سیاسی به نام جریان صدر ممنوع است.
آیت‌الله حائری که از وی به عنوان مرجع تقلید مقتدی صدر یاد شده است، اخیرا اعلام کرد به دلیل کهولت سن و کسالت از مقام مرجعیت کناره‌گیری می‌کند و پیروانش را به تقلید از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فراخوانده است.
در بیانیه‌ای که از سوی آیت‌الله حائری درخصوص کناره‌گیری‌شان منتشر شد، ایشان ضمن انتقاد از عملکرد اخیر مقتدی صدر توصیه‌هایی داشته است: بر فرزندان دو شهید صدر (محمدباقر و محمدصادق) که رحمت خدا بر آن دو باد، لازم است که بدانند که دوستی آن دو شهید اگر با ایمان به روش آن دو در عمل صالح و با پیروی واقعی از اهداف آن دو همراه نباشد، کفایت نخواهد کرد و بدانند که مجرد ادعا یا نسبت خویشاوندی به آن دو شهید کفایت نمی‌کند و هر کس تلاش کند به نام آن دو شهید بین فرزندان امت و مذهب تفرقه بیندازد یا به نام آن دو رهبری را بر عهده گیرد در حالی که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط قید شده در رهبری شرعی است، در واقع صدری نخواهد بود، هرچند چنین ادعایی کند یا نسبتی داشته باشد.
در پی تصمیم مقتدی صدر، کمیته مرکزی تظاهرات حامیان جریان صدر در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرد که به تصمیم رهبر این جریان فعالیت خود را تعلیق می‌کند. محمد صالح العراقی، از نزدیکان مقتدی صدر و بازتاب‌دهنده مواضع وی در توییتر نیز از بستن صفحه موسوم به «وزیر القائد» در توییت خبر داد. این صفحه مواضع مقتدی صدر و دستورالعمل‌های وی برای حامیان این جریان را بازتاب می‌داد.
با وجود آنکه صدر ظاهرا از لزوم حفظ آرامش سخن گفته بود اما ساعاتی پس از اعلام به کناره‌گیری طرفدارانش وارد خیابان‌های بغداد شدند و برخی اماکن دولتی را نیز تصرف کردند. اسکای‌نیوز گزارش داد که بر اثر تیراندازی در جریان تجمعات طرفداران صدر، سه نفر زخمی و راهی بیمارستان شدند. السومریه نیوز گزارش داد که چند نفر از هواداران جریان صدر در جریان تجمعات امروز، بر اثر استنشاق گاز اشک‌آور دچار حالت خفگی شدند. برخی منابع غیررسمی عراق اعلام کردند که دو نفر بر اثر تیراندازی افراد ناشناس در جریان تجمعات در منطقه سبز بغداد، جان خود را از دست داده‌اند.
فرماندهی عملیات مشترک ارتش عراق اعلام کرد که در همه استان‌ها و مناطق این کشور از ساعت ۱۹ عصر روز (دوشنبه)، (به وقت محلی) تا اطلاع ثانوی، قانون منع تردد برقرار می‌شود. پیشتر فرمانده عملیات مشترک ارتش عراق اعلام کرد که از ساعت ۱۵ و ۳۰ به وقت محلی هر گونه تردد در بغداد ممنوع است. همزمان منابع عراقی اعلام کردند که نیروهای امنیتی این کشور طرفداران جریان صدر را از کاخ ریاست‌جمهوری بیرون کرده و کنترل آن را به طور کامل در دست گرفته‌اند. به دنبال این درگیری‌ها، سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد در بیانیه اعلام کرد: از کلیه زائران و هموطنان عزیز ایرانی که در شهرهای عتبات عالیات، کربلای معلی و نجف اشرف حضور دارند؛ تقاضا می‌نماید با توجه به وضع مقررات منع رفت و آمد از سوی دولت محترم عراق، تا اطلاع ثانوی از هرگونه سفر و تردد به شهرهای بغداد، کاظمین و سامرا خودداری کنند.
نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور عراق هرگونه تعرض به ساختمان‌های دولتی را محکوم کرده و از مقتدی صدر خواست تا تجمع‌کنندگان را به خروج از این ساختمان‌ها که عمدتا در منطقه سبز بغداد قرار دارند، دعوت کند. در بیانیه رسمی دفتر نخست‌وزیری عراق که عصر امروز (دوشنبه) منتشر شده، آمده است که حمله به منطقه سبز و ورود غیرقانونی به نهادهای دولتی، پیامدهای ناشی از بروز و ادامه اختلافات سیاسی را نشان می‌دهد. در این بیانیه آمده است: از مقتدی صدر که همواره حامی حکومت و مدافع اقتدار آن و احترام به نیروهای امنیتی بوده است، می‌خواهیم که برای دعوت تظاهرات‌کنندگان برای خروج از ساختمان‌های دولتی کمک کند. الکاظمی تأکید کرد که تعرض معترضان به نهادهای دولتی اقدامی محکوم و خارج از چارچوب‌های قانونی است. وی در پایان بیانیه خود خواستار همکاری با نیروهای امنیتی و خویشتنداری همگان و خروج فوری معترضان از منطقه سبز بغداد شد.
همچنین برهم صالح، رییس‌جمهور عراق، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور، محمد الحلبوسی، رییس پارلمان و قاضی فائق زیدان، رییس شورای عالی قضایی عراق (روز دوشنبه) در نشست جدیدی تاکید کردند، «گفت‌وگوی سازنده تنها راه درست برای پایان دادن به تمامی اختلاف‌نظرهای موجود با هدف حفاظت از توانمندی‌های کشور است.» این چهره‌های سیاسی عراقی در ادامه بار دیگر از جریان صدر برای حضور در نشست گفت‌وگوی ملی که گمان می‌رود در هفته جاری برگزار شود، دعوت کردند. آنها در ادامه از گروه‌های ملی خواستند مسوولیت خود را در شرایط حاضر بر عهده بگیرند. سران قوای عراق تأکید کردند باید در هفته جاری دور تازه‌ای از گفت‌وگوی ملی برگزار شود تا طرح‌ها و ابتکارها برای حل بحران سیاسی را بررسی کنند.
با وجود این تحولات سیاسی، هنوز جریان صدر پاسخی به تجمعات هوادارانش و ناامنی‌های به وجود آمده نداده و از این رو احتمالا عراق در روزهای آینده، آبستن حوادت جدید سیاسی خواهد بود. بنابه اعلام روابط عمومی فرودگاه امام خمینی، تمامی پروازهای عراق تا اطلاع ثانوی لغو شد، تمامی پروازها از ایران به کشور عراق با توجه به شرایط خاص پیش آمده لغو شده است.
پروازها به مقصد فرودگاه بغداد فعلا انجام نمی‌شود و پرواز خروجی آتا و ماهان فعلا لغو شده است.
سفارت جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‌ای افزود: با توجه به وضع مقررات منع رفت و آمد از سوی دولت محترم عراق از کلیه زایران و هموطنان عزیز که در شهرهای عتبات‌عالیات، کربلای معلا و نجف اشرف حضور دارند تقاضا می‌شود تا اطلاع ثانوی از هر گونه سفر و تردد به شهرهای بغداد، کاظمین و سامراء خودداری نمایند.
پس از بیانیه کناره‌گیری مقتدا صدر از فعالیت‌های سیاسی در عراق، تجمع‌کنندگان طرفدار جریان صدر به کاخ ریاست‌جمهوری در منطقه سبز بغداد یورش بردند.
پیش از این نیز هواداران مقتدا صدر رهبر جریان صدر در داخل ساختمان پارلمان و اطراف آن در داخل منطقه سبز تجمع نامحدود کردند و این امر موجب شد تا سایر جریان‌های سیاسی و مسوولان عراق در هفته‌های اخیر موضع‌گیری کرده و با توجه به حساسیت شرایط این کشور خواهان خویشتنداری و حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌وگو شوند و بر لزوم حفاظت از نهادهای قانونی این کشور تاکید کرده و از مقتدا صدر بخواهند تا با چارچوب هماهنگی وارد گفت‌وگو شود اما این جریان همچنان بر موضع خود وعدم مذاکره اصرار می‌ورزد.
چارچوب هماهنگی شیعی عراق حمایت خود را از مسیر قانون اساسی برای رسیدگی و حل بحران‌های سیاسی این کشور و دستیابی به منافع مردم عراق از جمله انتخابات زودهنگام پس از تحقق اجماع ملی و ایجاد فضای امن، اعلام کرده است. در آخرین تحول منابع خبری عراق از تسلط نیروهای امنیتی این کشور بر کاخ ریاست‌جمهوری و آغاز عقب‌نشینی طرفداران جریان صدر از منطقه سبز بغداد خبر دادند.
منابع خبری عراق اعلام کردند که طرفداران صدر درحال عقب‌نشینی از منطقه سبز بغداد هستند. در پی تحولات و ناآرامی‌ها و وضع مقررات منع و آمد و شد در چند شهر عراق، مرزهای زمینی جمهوری اسلامی ایران با عراق تا اطلاع ثانوی مسدود است. از زائران عتبات و کسانی که قصد مسافرت به عراق را دارند درخواست می‌کنیم به مرزهای زمینی مراجعه نکنند.
