برخی از اسناد هزینه‌های هنگفتِ احیای دریاچه ارومیه موجود نیست

رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به صرف هزینه‌های بسیار برای احیای دریاچه ارومیه، گفت: عمده هزینه‌ها صرف مطالعات تکراری و بی‌حاصل شد و در عمل آنچه باید رخ‌ می‌داد، رخ نداد. رفیعی با اشاره به وضعیت نامناسب دریاچه ارومیه اظهار کرد: هزینه‌های زیادی برای احیای دریاچه ارومیه صورت گرفته که بعضی از اسناد آن موجود و برخی دیگر ناموجود است، اما این هزینه‌ها نتیجه‌ای مطلوب را در پی نداشتند. او افزود: عمده هزینه‌ها صرف مطالعات تکراری و بی‌حاصل شد و در عمل آنچه می‌بایست رخ‌ می‌داد، رخ نداد.

    سهم عمده دخالت‌های انسانی در خشک شدن دریاچه ارومیه

رفیعی بیان کرد: به گفته رییس پیشین ستاد احیای دریاچه ارومیه 85 درصد از دلایل وضعیت کنونی دریاچه ارومیه مربوط به دخالت‌های انسانی بوده و تنها 15 درصد آن ناشی از تغییر اقلیم بوده است. او تأکید کرد: قبل از احیای این دریاچه می‌بایست برنامه‌ای جامع برای حفاظت اتخاذ می‌کردیم، اما نه تنها حفاظتی رخ نداد بلکه تخریب‌ها بیشتر شد و تصمیم‌گیری‌های غلطی شامل برداشت‌های غیرمجاز برای توسعه کشاورزی و تغییر نوع کشت رخ داد. این نماینده مجلس بیان کرد: از سوی دیگر ایجاد برخی تاسیسات مرتبط با دریاچه مانند پل میانگذری که در داخل دریاچه احداث کردند و با فقدان استانداردهای لازم مانع از چرخش هیدرولوژیک آب شدند و با دو نیم کردن دریاچه، مرگ دریاچه را تسریع بخشیدند.

    انفعال نظارتی 

رفیعی یادآور شد: تصمیمات اشتباهی که وضعیت این دریاچه را به وخامت امروز انداخته است، مربوط به امروز و دیروز و یک دولت و دو دولت نیست بلکه در یک فرایند زمانی و با یک انفعال نظارتی از سوی سازمان محیط زیست و سایر دستگاه‌های نظارتی این وضعیت رخ داده است. او ادامه داد: اصولا برای دریاچه ارومیه نخست باید برنامه جامع حفاظت طراحی می‌شد و بعد به دنبال احیای آن می‌بودیم و این نکته مهمی است. اصول و استانداردهای لازم در برنامه حفاظت و برنامه احیا تفاوت‌هایی دارند که مورد توجه قرار نگرفت. نظرات کارشناسان سرشناس محیط زیست هم در مورد پروژه‌های احیا تفاوت‌هایی داشت. رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه شعارها و وعده‌های زیادی برای احیای دریاچه سر داده شد، گفت: تحقیق و تفحص در رابطه با دریاچه ارومیه از این منظر است که ببینیم با شعار احیای این دریاچه و تشکیلاتی که ایجاد شد با صرف هزینه‌های قابل توجه، چند درصد از اهداف تعریف شده محقق شد. وی همچنین با تأکید بر اینکه در امر حفاظت از محیط زیست نگاه جامع اکوسیستمی و زیست بومی وجود ندارد، گفت: نبود این نگاه یک مشکل است و موجب می‌شود که تصمیمات ما پازل گونه و تکه تکه باشد. باید مدیریت و نگاه ما جامع و اکوسیستمی باشد تا تمامی زیست بوم را در نظر بگیریم.

    بررسی گزارش هزینه‌های احیای دریاچه ارومیه در مجلس

این نماینده مجلس همچنین با بیان اینکه گزارش‌های مرتبی از سوی دیوان محاسبات در رابطه با هزینه‌های انجام شده برای احیای دریاچه ارومیه انجام شده است، گفت: این گزارش‌ها به صورت مرتب به ما ارسال شده است و در حال بررسی آنها هستیم. رفیعی همچنین در رابطه با تأثیرات اجتماعی وضعیت کنونی و آینده دریاچه ارومیه نیز اظهار کرد: تمام اکوسیستم‌هایی که با تخریب یا نابودی آن مواجه بودند، تبعات اجتماعی مختلفی داشتند، الان یکی از مهم‌ترین مسائل ما در کشور و سایر نقاط جهان، مهاجرت‌های اقلیمی است. این بدین معنی است که زیست، کسب و کار و ... مردم در اثر تخریب محیط زیست یا تغییر اقلیم به خطر افتاده یا از بین رفته و به ناچار به جای دیگری کوچ می‌کنند. مهاجرت بدیهی‌ترین اثر اجتماعی است که در اثر تغییر اقلیم رخ خواهد داد؛ علاوه بر آن مشکلات و آسیب‌های دیگری نیز به مردم وارد خواهد شد.

    تاریخچه دریاچه ارومیه

اولین‌بار در تاریخ نام دریاچه ارومیه در کتیبه سده نهم پیش از میلاد مسیح در «شلمنسر» سوم (سلطنت بین ۸۵۸-۸۲۴ قبل از میلاد) آورده شده است. همین امر می‌تواند قدمت این دریاچه را به اثبات برساند. اما نکته قابل توجه دیگر تاریخچه کشتیرانی در دریاچه ارومیه است که سابقه دیرینه دارد و رونق آن به پیش از حمله مغول به ایران باز می‌گردد. نخستین گزارش‌هایی که از قرن نوزدهم در باب کشتیرانی در دریاچه در دست است، نشان می‌دهد که شناورهایی هرچند تکامل نیافته و با خدمه‌های فاقد مهارت‌های دریانوردی در دریاچه وجود داشت. به گفته اگوست بن تان، افسر فرانسوی که به دربار عباس میرزا در تبریز اعزام شده بود، کشتیرانی در دریاچه ارومیه به علت توفان‌های ناگهانی با مخاطره همراه بود. ملک قاسم میرزا، پسر فتحعلی‌شاه که در دوران عباس میرزا و محمد شاه حاکم ارومیه بود امتیاز انحصار کشتیرانی در این دریاچه ارومیه را از محمدشاه گرفت و برای بهره‌برداری از این حق، تعدادی از قایق‌های ابتدایی روستاییان سواحل دریاچه را نابود کرد و به صنعتگران روسی که از بنادر دریای مازندران به شیشوان آورده بود، سفارش ساخت کشتی کوچکی را داد که در دریاچه به آب انداخته شد.