نرمش معاملات در بورس

معاملات بورس تهران در هفته دوم شهریور با افت شاخص همراه شد و سهامداران پرونده معاملاتی این هفته تلخ را بستند. بورس تهران در هفته‌ای که به پایان رسید روزهای دشواری را پشت سر گذاشت. بسیاری از اهالی بازار در حالت پارک کردن پول خود در بورس به فعالیت خود ادامه دادند. در واقع خرید و فروش سهام با رکودی سنگین در بورس تهران مواجه شده و به نظر نمی‌رسد فعلا فضای رکودی بازار شکسته شود؛ فضایی که به دلیل ابهامات متعدد پیرامون بورس ایجاد شده و شواهدی مبنی بر رفع آنها دیده نمی‌شود. 

طبق معمول بزرگ‌ترین ریسک بازار، ابهامات برجامی است که باعث تشدید رکود در بورس شده است. از طرفی هم برخی کارشناسان اعتقاد دارند امکان تداوم افت آرام ولی مداوم شاخص کل تا زمانی که نتیجه مذاکرات مشخص شود تداوم خواهد داشت. در این بین حتی اخبار مثبتی هم که از وضعیت سهم‌های مختلف از جمله خودروسازان منتشر شده تاثیر چندانی بر روند بازار نداشته است. اخباری از افزایش قیمت در بازارهای مختلف اعم از بازار کاغذ نیز به گوش می‌رسد که قاعدتا باید موجب جهش در بازار سهام نیز می‌شد. اما به دلیل وجود ابهاماتی که به آن اشاره شد چنین جهشی تا اطلاع ثانوی رقم نخواهد خورد. اما کارشناسان معتقدند سهامداران فعلا به تغییرات ناگهانی و شوک درمانی در بازار امیدوارند. شوک‌هایی که با انتشار اخبار مثبت پیرامون برجام هر از گاهی بازار را تکان می‌دهد. اما به نظر می‌رسد برای رشد دندان‌گیر و قابل توجه بازار، بورس تهران به چیزی فراتر از شوک خبری نیاز دارد.

   رکورد جدید بورس انرژی

روز چهارشنبه ۶۰ هزار تن نفتای سبک شرکت نفت ستاره خلیج فارس، ۴ هزار تن گازوئیل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، ۲ هزار تن MTBE عمده پتروشیمی بندر امام، ۵۰۶ تن نرمال بوتان پالایش نفت کرمانشاه و ۵۰۰ تن MTBE شرکت پتروشیمی شیمی‌بافت در رینگ بین‌الملل معامله شدند. ۲۶ تن اکستراکت سنگین DAE40 شرکت نفت ایرانول نیز در رینگ داخلی فروش رفت. ارزش ریالی کل معاملات ۱۱ هزار و ۱۱۷ میلیارد و ۹۷۹ میلیون و ۱۰ هزار و ۷۴۰ ریال بود.

در هفته‌ای که گذشت، ارزش معاملات انجام‌شده در بورس انرژی ایران بیش از ۲۳ هزار و ۴۰ میلیارد ریال بود. ۲۱ هزار و ۸۴۰ میلیارد ریال از این مبلغ بابت معامله ۱۳۲ هزار و ۳۰۳ تن فراورده در رینگ‌های داخلی و بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی ایران حاصل شد. تابلوی بازار برق بورس انرژی ایران نیز در این هفته شاهد معامله ۲۱ میلیون و ۵۷۶ هزار کیلووات‌ساعت برق به ارزش ۱۳ میلیارد و ۴۸۷ میلیون ریال بود.این هفته ۵۷ هزار و ۳۵۵ قرارداد اوراق سلف موازی استاندارد به ارزش ۹۰۶ میلیارد و ۶۲۹ میلیون ریال، ۳۱ قرارداد آتی به ارزش ۵ میلیارد و ۲۱۵ میلیون ریال و ۵ هزار ۵۸۹ عدد اوراق گواهی ظرفیت به ارزش ۲۷۵ میلیارد و ۶۲۰ میلیون ریال در بورس انرژی ایران معامله شد.

   نزول دوباره بورس

بورس در هفته سوم شهریور نه تنها نتوانست عملکرد بهتری را نسبت به چند هفته گذشته ثبت کند، ‌بلکه نگاهی به متغیرهای کلیدی نشان می‌دهد که در صورت ادامه شرایط کنونی در هفته بعد، احتمالا یکی از حمایت‌های مهم شاخص کل از دست برود. در این صورت احتمالا باید منتظر تشدید رکود معاملاتی باشیم؛ رکودی که طی حداقل دو ماه گذشته، حوصله بسیاری از معامله گران را سر برده است. در حقیقت نگاهی به دو عامل اساسی در بازار این نگرانی را ایجاد کرده است که شرایط بازار از این بدتر شود.

عامل اول به دو ریسک اساسی و سیستماتیک برجام و بازارهای جهانی بازمی‌گردد؛ تشدید سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی جهان و افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم، شرایط نه چندان امیدوارکننده اقتصاد چین و بحران سیاسی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین مهم‌ترین عواملی است که بازارهای جهانی را به کما برده است. در این شرایط نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی برای بازارهای جهانی متصور بود؛ به ویژه با نزدیک شدن به فصل سرما احتمالا شاهد تشدید بحران انرژی به ویژه در اروپا خواهیم بود.

برجام هم که فعلاً در تاریک‌ترین حالت ممکن است و خبر موثقی جز رجزخوانی طرفین مذاکره و تحلیل‌های رسانه‌ای در دسترس نیست. گروهی معتقدند که این شرایط، چانه‌زنی برای امتیازگیری بیشتر در ثانیه‌های آخر است و برخی دیگر بر این باورند که حداقل در کوتاه‌مدت، برجام احیا نخواهد شد. فارغ از اینکه کدام یک از تحلیل‌ها به واقعیت خواهد انجامید، فعلاً موجی از نااطمینانی را روانه بازار کرده است و اغلب معامله گران در این شرایط سعی می‌کنند بخش بیشتری از سبد دارایی خود را به صورت نقد نگه دارند. موضوعی که به کاهش شدید ارزش معاملات و ادامه روند خروج پول حقیقی انجامیده است.

عامل دیگر، به شرایط تکنیکالی شاخص کل بازمی‌گردد؛ اصلاح این هفته بازار به نفوذ شاخص کل به محدوده حمایتی خود در تایم فریم هفتگی انجامید. در صورتی که شاخص کل در معاملات هفته آینده هم به روند اصلاحی خود ادامه دهد و پایین این سطح حمایتی تثبیت شود، احتمال اصلاح شاخص کل تا محدوده یک میلیون و ۳۵۰ هزار واحد ادامه خواهد داشت. این اصلاح در صورت ادامه شرایط کنونی و پایدار بودن ریسک‌های سیستماتیک، به صورت نوسانی و فرسایشی خواهد بود که تعمیق رکود معاملاتی را به همراه خواهد داشت.

   بدترین عملکرد شاخص کل

در ۶هفته گذشته

این هفته بازدهی بورس بر اساس تغییرات شاخص کل برابر با منفی ۱.۸ درصد بود که بدترین عملکرد در ۶ هفته گذشته به حساب می‌آید. به‌طور کلی از ابتدای خرداد ماه و طی ۱۶ هفته، شاخص کل در ۱۳ هفته، بازدهی منفی را ثبت کرده است؛ موضوعی که نشان از شرایط رکودی شدید بازار در این مدت دارد.

این هفته شاخص هم وزن نیز بازدهی منفی ۰.۴ درصدی را ثبت کرد. در سه هفته گذشته شاخص هم وزن برخلاف شاخص کل توانسته بود بازدهی مثبتی را از خود به جا بگذارد. موضوعی که نشان می‌دهد از یکسو، طی یک ماه گذشته با تشدید ریسک‌های سیستماتیک، توجه معامله گران به سهم‌های کوچک افزایش پیدا کرده بود و از سوی دیگر، ‌این هفته فشار عرضه در کلیت بازار نسبت به هفته‌های گذشته تشدید شده است.

میانگین ارزش معاملات خرد روزانه در هفته سوم شهریور برابر با حدود ۲هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بود که پایین‌ترین میزان طی چهار هفته گذشته محسوب می‌شود. در هفته آخر مرداد و با افزایش امیدواری نسبت به دستیابی به توافق هسته‌ای، ارزش معاملات خرد بهبود نسبی یافت؛ به گونه‌ای که در آن هفته، میانگین ارزش معاملات خرد روزانه پس از مدت‌ها به بیش از ۳هزار میلیارد تومان رسید. اما در ادامه و با تشدید ریسک‌های بازار، ‌ارزش معاملات خرد دوباره روند نزولی به خود گرفته است. این در حالی است که در هفته گذشته ارزش معاملات خرد در دو روز بالای 3 هزار میلیارد تومان بود. کم شدن ارزش معاملات خرد در روزهایی که شاخص‌ها هم با افت مواجه شده‌اند، اتفاق خوشایندی نیست و می‌تواند اثر منفی خود را در معاملات هفته آینده نشان دهد. البته از آن جا که ارزش معاملات خرد در روز چهارشنبه که آخرین روز معاملاتی این هفته بود افزایش خوبی داشت، ممکن است در هفته آینده روند رو به رشد خود را حفظ کند.

بیشترین تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی در روز شنبه به حکشتی، خساپا، وبملت، شستا و شتران اختصاص داشت و روز یکشنبه پترول، شپنا، شستا، شپدیس و فارس بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. روز دوشنبه نیز پترول، شستا و شپنا بیشترین خروج پول را به خود اختصاص دادند. روز سه‌شنبه خساپا، فارس و شپدیس بیشترین خروج را داشتند و در آخرین روز کاری هفته خاور، خساپا، شپنا و شستا بیشترین تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی داشتند.

در هفته سوم شهریور، حقیقی‌های بازار به‌طور میانگین روزانه ۱۹۳ میلیارد تومان از بازار خارج کردند که از یکسو نسبت به هفته گذشته افزایش حدود۳۷ درصدی را نشان می‌دهد و از سوی دیگر، بالاترین میزان در ۵ هفته گذشته محسوب می‌شود. روند خروج پول حقیقی نیز مشابه میانگین ارزش معاملات خرد است؛ تقریبا از اواخر مرداد و با افزایش امیدواری نسبت به آینده برجام، کمی از شدت خروج پول حقیقی کاسته شد اما با ادامه بلاتکلیفی برجامی و همچنین روند نامشخص بازارهای جهانی، دوباره این روند رو به فزونی گذاشته است.