تعیین تکلیف بورس بین‌الملل با برجام
چند سالی می‌شود که بحث راه‌اندازی بورس بین‌الملل در کشور مطرح شده؛ اما امسال شورای عالی بورس در تصمیمی مجوز راه‌اندازی این بورس را صادر کرد. بورس بین‌الملل چیست و چه کاربردی در اقتصاد کشور دارد؟ در اولین روز شهریورماه امسال مجید عشقی، رییس سازمان بورس از موافقت اصولی شورای عالی بورس برای راه‌اندازی بورس بین‌الملل خبر داد.
قرار است بورس بین‌الملل مناطق آزاد، پنجمین بورس کشور با سرمایه اولیه ۳۰ میلیون یورویی باشد. هدف از تاسیس این بورس تامین مالی ارزی پروژه‌های صنعتی و عمرانی است. در ترکیب سهامداران این بورس افزون بر سهامداران داخلی، لازم است سهامداران خارجی نیز حضور داشته باشند.
در اینجا یک سوال مطرح می‌شود که با وضعیت فعلی کشور و کسری بودجه در تمامی حوزه‌ها این سرمایه ۳۰ میلیون یورویی از کجا تامین می‌شود؟ فرض بگیریم که سرمایه اولیه بدون هیچ ضربه‌ای به بخش‌های دیگر کشور تامین شد، با وجود تحریم‌ها چگونه می‌توانیم میزبان خوبی برای سرمایه‌گذاران خارجی باشیم؟
کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه عقیده دارند که بورس بین‌الملل ماهیت خوب و درستی دارد اما در شرایط فعلی می‌تواند برای اقتصاد کشور هزینه‌ساز باشد. نباید تصور ورود چند میلیونی سرمایه‌گذاران خارجی را داشت. چرا که ایران تحریم است و به واسطه تحریم‌ها و مشکلات نقل و انتقال پول احتمالا سرمایه‌گذاران خارجی از سرمایه‌گذاری در ایران استقبال نکند. این موضوع را نباید فراموش کرد که بورسهای ایران توسط مسوولان دخالت و کنترل می‌شوند و این موضوع خود مانع سرمایه‌گذاری در بورسهای ایران به حساب می‌آید.
در چند ماه اخیر خبرهای مختلفی از مذاکرات برجام رسیده که برخی ازآنها مثبت و برخی دیگر منفی بوده‌اند. با وجود این اخبار می‌توان گفت که هنوز تکلیف مذاکرات برجام مشخص نیست و بلاتکلیفی تاثیر منفی روی اقتصاد کشور دارد. بنابراین در شرایط فعلی افتتاح بورس بین‌الملل یک تناقض به شمار می‌آید.
کارشناسان می‌گویند که مذاکرات در حالت بلاتکلیف قرار گرفته و این موضوع تاثیر منفی روی اقتصاد کشور دارد. برخی از تحلیلگران عقیده دارند با وجود تحریم‌ها افتتاح بازاری با عنوان بورس بین‌الملل هزینه اضافه به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. اگر مذاکرات به نتیجه نرسد و تحریم‌ها افزایش یابد، افتتاح یک بازار بین‌الملل تنها زیان درپی دارد. از سوی دیگر اگر تحریم‌ها کاهش یابد یا توافقی صورت بگیرد. این بازار می‌تواند صرفه اقتصادی بسیار زیادی برای کشور داشته باشد.
مزایا و معایب بورس کالا
احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، مهم‌ترین دغدغه‌های بورس بین‌الملل ایران چیست؟ گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات و دغدغه‌های بورس بین‌الملل ایران، مشکلات تحریم و عدم اقبال سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران است.
او در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران تاکید کرد: لازم به ذکر است که، رویکرد اساسی تشکیل چنین بورسی تا حدودی مقابله با تحریم‌ها می‌تواند باشد و ایجاد این بستر عملا می‌تواند به یکی از بازو‌های قدرتمند اقتصاد مقاومتی و مبارزه با تحریم‌ها تبدیل شود. می‌توان با جذب سرمایه‌گذاران کوچک‌تر گام‌های ابتدایی را برداشت و در ادامه با رشد این بازار و جذب سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر، به هدف نهایی رسید.
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: شرط موفقیت بورس بین‌المللی در دو بخش خلاصه می‌شود، ساز و کار‌های داخلی در ایران بسیار منسجم و اعتماد آفرین باشد تا بیشترین جذب امکان پذیر شود و مشکلات داخلی باعث عدم اقبال نشود، با مشاوره تخصصی در زمینه حقوق بین‌المللی و به خصوص حقوق تجاری، ساز و کار‌هایی که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران خطر آفرین باشد را شناسایی و مدیریت کرد، سرمایه‌گذارانی شناسایی شوند که در حال حاضر ارتباط زیادی با کشور‌های تحریم‌کننده ایران نداشته باشند و عملا نسبت به خطر تحریم توسط آمریکا بی‌تفاوت باشند.
کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که آیا در دیگر کشور‌ها بورس بین‌الملل وجود دارد؟، تشریح کرد: پذیرفته شدن و فعالیت یک شرکت در بازار سهام چند کشور نیازمند ساز و کار و ارتباطات بین‌المللی است.
پس با توجه به موارد مطرح شده می‌توان ادعا کرد که بسیاری از کشور‌ها از این نوع بورس استفاده می‌کنند و در آینده نیز توسعه بیشتری در این حوزه، شاهد خواهیم بود.
رضاپور در خصوص کارکردهای بورس بین‌الملل بیان کرد: ایجاد رینگ‌های بین‌المللی عرضه مواد خام مانند نفت، سنگ آهن، فولاد و...، ایجاد رینگ‌های بین‌المللی عرضه مواد با ارزش افزوده بالای پتروشیمی و شیمیایی به صورت خرد و عمده، ایجاد رینگ‌های بین‌المللی عرضه محصولات کشاورزی و دامی و تسهیل صادرات این محصولات از کارکردهای بورس بین‌الملل است.
او افزود: ایجاد بازار بورس بین‌المللی برای فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در بازار بورس ایران به صورت تسهیل شده و مزایای خاص، ایجاد بستر مناسب برای پذیرش شرکت‌های معتبر ایرانی در بازار‌های بورس سایر کشور‌های هم رده یا پیشرو در زمینه خدمات مالی و بورس از دیگر مزایای این بورس است.
رضاپور در خصوص یکی دیگر از راهکار‌ها در جهت موفقیت بورس بین‌الملل گفت: جذب سرمایه خارجی یعنی کمتر تحریک کردن عوامل تورم زا. یکی از مهم‌ترین راهکاری تامین مالی به‌طوری که تورم سنگین ایجاد نکند جذب سرمایه خارجی است. در اقتصادی مانند، اقتصاد ایران که تغییر آرمان‌های داخلی برای تامین مالی یا گردش هدفمند سرمایه عمدتا به افزایش تورم مخرب می‌انجامد، یکی از بهترین و کم عارضه‌ترین روش‌های تامین مالی، سرمایه‌گذاری خارجی است.
او بیان کرد: از طرف دیگر مناطق آزاد در ایران از نظر قانون و رعایت استاندارد‌ها شرایط آسان‌تری دارند و با توسعه این مناطق عملا قدرت صادراتی ایران به صورت تصاعدی رشد خواهد نمود و بی‌شک با تامین بیشتر ارز وضعیت کلی اقتصاد مطلوب‌تر می‌شود.
کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در ایران تجربه کردن، تجربه کشور‌های دیگر است و عملا، ساز و کار حرفه‌ای و مداومی وجود ندارد تا ما بتوانیم از تجربیات ارزشمند شرکت‌های پیشرو در این زمینه استفاده کنیم. با ایجاد سهولت برای حضور شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی در بورس بین‌المللی عملا این مشکل تا حدودی حل می‌شود و به شرط مدیریت درست قطعا باعث توسعه سریع ایران خواهد شد.
رضاپور در نهایت گفت: سرمایه‌گذاران خارجی باعث تولد شرکت‌های چند ملیتی می‌شوند، یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی در شرکت‌های ایرانی، چند ملیتی شدن یک شرکت است. در اقتصاد این مفهوم بر همگان آشکار است که اگر می‌خواهیم یک شرکتی را سال‌های زیادی زنده نگهداریم به‌طوری که عمر شرکت محدود به عمر موسسین یا مالکین آن نباشد، بایستی شرکت‌ها را سهامی کرد. تبدیل شرکت‌ها از سهامی خاص یا شخصی به شرکت‌های سهامی عام عملا باعث می‌شود با تغییر ساختار مالکیتی آن عملا عمر شرکت دیگر به عمر مالکان محدود نباشد.
