تصادفات عامل ۵۲ درصد از تلفات یوزپلنگ
۵۰ درصد تلفات حیات وحش و ۵۲ درصد تلفات یوزپلنگ آسیایی ناشی از تصادفات جاده‌ای بوده است. مرضیه موسوی، کارشناس پستانداران گوشتخوار دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست به ارایه آماری از تلفات یوزپلنگ آسیایی - که گونه‌ای در معرض خطر انقراض است- اشاره و اظهارکرد: ۳۸ مورد برای تلفات یوزپلنگ آسیایی ثبت شده که از این تعداد ۱۹ فرد یوز براثر تصادفات جاده‌ای بوده و تنها هشت فرد آن مربوط به جاده عباس‌آباد است. شش مورد در جاده یزد به کرمان و در منطقه کالمند-بهادران رخ داده است. یک مورد جاده بافق- بهاباد، یک مورد در جاده سنخواست- جاجرم در منطقه دره‌انجیر میاندشت، یک مورد در پناهگاه دربند راور در استان کرمان و یک مورد نیز در جاده نایبندان بوده است. موسوی با اشاره به اینکه بیشترین تلفات جاده‌ای یوز در جاده عباس‌آباد گزارش شده است، توضیح داد: توران یک منطقه زادآور و زیستگاهی مهم برای یوزپلنگ است، به همین دلیل بیشترین تلفات در این جاده بوده است. سال‌ها قبل در جاده کالمند- بهادران نیز تلفات جاده‌ای یوز را داشته‌ایم اما در حال حاضر دیگر یوز در آن منطقه نداریم که اگر داشتیم به‌طور قطع تلفات جاده‌ای هم وجود داشت. این کارشناس پستانداران گوشتخوار درباره آمار به دست آمده از تلفات حیوانات در جاده‌ها گفت: این آمار بسیار محدود و البته تکان‌دهنده است چراکه بسیاری از تلفات جاده‌ای گزارش نمی‌شوند اما می‌توان گفت جاده‌ها تهدید بالقوه‌ای برای حیات وحش هستند و اگر وضعیت به همین شیوه ادامه پیدا کند و وزارت راه و شهرسازی بدون ملاحظات زیست‌محیطی به گسترش شبکه راه‌ها بپردازد، تلفات افزایش می‌یابد و بسیاری از گونه‌هایمان را از دست می‌دهیم. علاوه بر تلفات جاده‌ای و تعارضات موارد دیگری مانند بالا رفتن سن گونه و مرگ طبیعی نیز وجود دارد حتی بعضا گونه‌ها در فصل جفت‌گیری با یکدیگر درگیری پیدا می‌کنند و باعث از بین رفتن هم می‌شوند. بیماری نیز در برخی از آنها عامل تلف شدن است اما در کنار همه این موارد تلفات جاده‌ای بیشترین عامل مرگ‌ومیر حیات وحش کشور است.
چه‌گونه‌هایی از حیات وحش در معرض آسیب تصادفات جاده‌ای قرار می‌گیرند؟
این کارشناس گوشتخواران بزرگ تلفات پلنگ را بیشتر به علت تعارضاتی دانست که باعث نزدیک شدن آنها به اماکن مسکونی می‌شود و افزود: پلنگ معمولا به دلیل سم، شکار یا عللی از این دست تلف می‌شود اما یوز با چنین مشکلاتی روبرو نیست البته یوز جمعیت بسیار کمی دارد، به همین دلیل با تعارضات مشابه رو به رو نیست اما تلفات جاده‌ای عامل اصلی مرگ و میر یوز است.
جاده پارک ملی گلستان تهدیدی برای جان پلنگ
او با اشاره به آماری از تلفات پلنگ در جاده پارک ملی گلستان اظهار کرد: ۷۰ درصد از تلفات جاده‌ای پلنگ در این جاده اتفاق افتاده است. این جاده منطقه را تخریب کرده است. باتوجه به تنوع زیستی در پارک ملی گلستان، این جاده باعث تلفات بسیاری از گوشتخواران ما مانند پلنگ شده است. موسوی به اقدامات انجام شده در پارک ملی گلستان نیز اشاره و اظهار کرد: پس از اینکه گزارش جامعی از آمارها در سال ۹۵ تهیه شد، دفتر حیات وحش سازمان توانست پیگیری‌هایی را در جهت اقدامات انجام شده از اداره کل گلستان و اداره راه گلستان انجام دهد. متاسفانه قرار بر تغییر مکان این جاده بود که این اتفاق رخ نداد. ایمن‌سازی‌هایی انجام شده است البته نه درحد احداث روگذر یا زیرگذر بلکه در خصوص نصب تابلو و کنترل محدودیت سرعت ماشین‌ها. او افزود: براساس آخرین آمارها تلفات پلنگ در این جاده نسبت به گذشته کمتر شده است. جاده میان‌گذر پارک ملی گلستان مخاطرات بسیاری برای حیات وحش منطقه داشته است اما با همکاری وزارت راه و شهرسازی با سازمان حفاظت محیط زیست کاهش تلفات حیات وحش را در این جاده شاهد بوده‌ایم.
جاده پارک ملی گلستان
این کارشناس حیات وحش تاکید کرد: تلفات جاده‌ای معضلی برای حیات وحش ما است. سازمان حفاظت محیط زیست در حد توان با احداث جاده‌های جدید به‌ویژه آنها که از داخل مناطق حفاظت شده عبور می‌کنند، مخالفت و با نهادهای ذی‌ربط مانند وزارت راه و شهرسازی رایزنی می‌کند. با اقدامات سازمان تاحدی حساسیت در این زمینه ایجاد شده است. بسیاری از ادارات محیط زیست نقاط داغ تلفات جاده‌ای را شناسایی و به ادارات مربوطه در هر استان اعلام کرده‌اند تا به ایمن‌سازی جاده جهت عبور حیات وحش بپردازند. او به دستورالعمل ایمن‌سازی جاده‌ها اشاره و اظهارکرد: در حال حاضر تابلوها با اندازه بسیار کوچک کارایی لازم را ندارند این درحالی است که با توجه به دستورالعمل نوشته شده، تابلوها باید براساس استاندارهای جهانی تهیه شوند و قابل دید باشند همچنین نصب دوربین‌های کنترل سرعت و ایمن‌سازی جاده‌ها باید براساس همین پروتکل‌های استاندارد اجرا شود. این کارشناس حیات وحش افزود: انتظار نداریم برای تمامی جاده‌ها چنین اقداماتی انجام شود اما در حال حاضر حتی در جاده عباس‌آباد که زیستگاه یوز و گونه در معرض خطر انقراض ماست موفق به احداث روگذر یا زیرگذر و ایمن‌سازی جاده برای عبور حیوانات نشده‌ایم. به عبارتی در حد همین جاده هم در مجاب کردن ارگان‌های ذی‌ربط توفیق پیدا نکرده‌ایم.
