فرصت‌ها و تهدیدهای سیلاب‌های پاییزه

گروه راه و شهرسازی|

سیلاب‌های تابستانه در سال جاری به اوج خود رسید. یکی از بزرگ‌ترین و خسارت بارترین این سیلاب‌ها در شمال غرب شهر تهران و در منطقه امام‌زاده داود رخ داد. اگر چه پیش بینی شده است که پاییز امسال، دستکم تا نیمه آبان، شاهد بارش‌های زیادی نخواهیم بود اما احتمال وقوع سیلاب در برخی از ماه‌های باقیمانده از سال جاری دور از ذهن نیست. سیلاب‌ها اما اگر چه در برخی موارد تهدید به شمار می‌رود اما در واقع آب باران برای سرزمین تشنه‌ای همچون ایران نعمتی است که باید قدر آن را دانست و به شیوه‌های مختلف آن را حفظ کرد. در همین رابطه، رییس سازمان هواشناسی تاکید کرد: استراتژی‌ تأمین آب کشور باید اصلاح شود تا بتوان آب شیرین بارش‌ها را جمع‌آوری و ذخیره کرد. سحر تاجبخش، رییس سازمان هواشناسی کشور درباره عوامل انسانی و طبیعی بارش‌های سیل‌آسا در فصول گرم سال، اظهار کرد: 11 عامل در رخداد سیلاب دخالت دارد که یکی از آنها مقدار بارش است و پیش‌بینی آن در اختیار مراکز هواشناسی قرار دارد. به گزارش تسنیم، وی با بیان اینکه البته مساله تغییر اقلیم می‌تواند پیش‌بینی‌ها را دچار خطا کند، ادامه داد: اگر پیش‌بینی‌ها غلط باشد، باید سناریوهای مختلفی در کشور داشته باشیم تا از این‌بارش‌ها به عنوان منابع آب، بهره‌برداری و از ایجاد خسارات و تلفات آن جلوگیری کنیم. باران یک منبع آب شیرین برای کشورها محسوب می‌شود به‌شرطی که هر کشوری بتواند به عنوان کاربر، بخش زیادی از این آب شیرین را جمع‌آوری و ذخیره کند و به منابع زیرزمینی خود منتقل کند. وی افزود: تحقق این موضوع یعنی ذخیره کردن آب حاصل از باران نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌های لازم در کشور است که هم از جاری شدن سیلاب‌ به مناطق شهری، روستایی، جاده‌ها و... جلوگیری شود و هم بخشی از آب زیرزمینی کشور تأمین شود، در غیر این صورت بخش زیادی از این آب‌ها یا تبخیر می‌شود یا در مناطق جنوبی، راهی دریاهای شور می‌شود و دیگر قابل بهره‌برداری نیست. رییس سازمان هواشناسی اضافه کرد: اگر بتوانیم از این‌بارش‌ها به‌درستی بهره‌برداری کنیم، می‌تواند در بخش‌های آب شرب، تأمین‌کننده آب زیرزمینی، و منابع آب در حوزه کشاورزی و صنعت مورد استفاده قرار گیرد. تاجبخش درباره سیلاب امامزاده داود و خسارات ناشی از آن یادآور شد: پیش از این نیز در سیل‌های شیراز، گلستان و لرستان شاهد خسارات زیاد سیلاب‌ها بودیم که به‌دلیل نبود زیرساخت‌های کشور، ظرفیت ذخیره‌سازی این آب‌ها بیشتر از محدوده ظرفیت پشت سدها وجود نداشت به همین دلیل، آب‌ها علاوه بر بستر خود به مناطق مسکونی، کشاورزی و غیره هم نفوذ کردند و خسارت زیادی را ایجاد کردند. وی افزود: بسیاری از قوانین ساخت‌وساز برای احداث در بستر رودخانه‌ها رعایت نمی‌شود و به‌نظر می‌رسد نظارت کافی هم بر این ساخت‌وسازها وجود ندارد، از طرفی حریم رودخانه‌ها به‌صورت مرتب لایروبی نمی‌شود. تاجبخش علت دیگر خروج سیلاب‌ از بستر رودخانه‌ها را تغییر کاربری اراضی اعلام کرد و گفت: احداث جاده یا ساختمان در مسیر رودخانه و بستن مسیر باعث می‌شود آب از مسیر دیگری حرکت کند و به همان جاده و ساختمان خسارت وارد شود. وی اضافه کرد: حتی اگر پیش‌بینی‌های آب‌وهوایی هم دچار خطا شود، باید ظرفیت‌هایی در کشور وجود داشته باشد که آبها در مسیر خودشان حرکت کنند و این خسارات به حداقل برسد چرا که با پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی در نهایت می‌توان مناطق را تخلیه کرد ولی نمی‌توان جلوی جریان آب را گرفت و آن را ذخیره کرد. رییس سازمان هواشناسی توضیح داد: در صورت تعریف یک برنامه مشخص از قبل، باز بودن راه آب، تمیز بودن مسیر آب، عدم تغییر کاربری اراضی و نبودن ساخت‌وساز در این مسیل‌ها، می‌توان از بارش‌های پرحجم و سیل‌آسا بهره‌برداری کرد. وی افزود: ممکن است رودخانه فصلی در 10 ماه از سال خشک و بدون آب باشد اما طی یک ماه سیل در آن جاری شود، بنابراین باید با شرایط طبیعی سازگار باشیم. رییس سازمان هواشناسی تأکید کرد: مساله تغییر اقلیم نیز در این میان مزید بر علت شده است و رخداد بارش‌های رگباری در زمان کوتاه و با شدت زیاد طی سال‌های اخیر در کشور ما افزایش یافته است که طبق پیش‌بینی هیات بین‌الدول تغییر اقلیم، این روند در سال‌های آتی افزایش می‌یابد، بنابراین باید تاب آوری کشور را برای پذیرش این موضوع بهبود دهیم. وی با بیان اینکه پیش‌بینی مخاطرات جوی ناشی از بارش‌های رگباری و توفان‌های تندری نیز در این شرایط با توجه به روند تغییر اقلیم سخت‌تر است، ‌خاطرنشان کرد: باید آمادگی لازم را برای مدیریت همه‌‌جانبه در رویارویی با مخاطرات جوی و اقلیمی داشته باشیم.