تفاوت‌های الگوی ساخت در پایتخت

مجید اعزازی|

زیرپوست افت تولید مسکن چه خبر است؟ تازه‌ترین داده‌های رسمی از افت شدید «ساختمان‌سازی» و تولید «مسکن» در پایتخت حکایت می‌کند. افتی که طی 18 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. وضعیتی مشابه در سایر شهرهای کشور مشاهده می‌شود اما عمق رکود تولید «ساختمان» و «مسکن» در سایر شهرها به اندازه بی‌میلی ساخت و ساز در تهران ژرف نیست. در این حال، اگر چه می‌توان شرایط کلی اقتصاد و افزایش تورم نهاده‌های تولید ساختمان و مسکن را به عنوان ریسکی سیستماتیک برای تولید ساختمان و مسکن در همه شهرهای کشور درنظر گرفت، اما بی‌گمان می‌توان رد پای برخی عوامل درون بازار ساخت و ساز از جمله «الگوی ساخت» را در گسل آماری میان تهران و سایر شهرها سراغ گرفت. الگویی که در هزینه تمام شده ساختمان اثر گذار است و به همین واسطه، هزینه ساخت وساز در تهران را نسبت به سایر شهرها متفاوت و بیشتر کرده است. به‌طور مثال، تازه‌ترین آمارهای منتشره از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که بیش از 95 درصد از پروانه‌های صادره برای ساختمان‌های مسکونی در شهر تهران طی بهار سال جاری، برای ساختمان‌های پنج طبقه و بیشتر است، در حالی که این شاخص در شهرهای کشور 21.5 درصد است. در این حال، بیش از 30 درصد از پروانه‌های صادره در شهرها برای ساختمان‌های یک طبقه بوده است. یا 12.2 درصد پروانه‌های صادره برای احداث ساختمان‌های مسکونی در شهر تهران، برای ساختمان‌های اسکلت فلزی و 87.8 درصد برای احداث ساختمان‌های بتون آرمه بوده و هیچ پروانه‌ای برای احداث ساختمان‌های با سایر مصالح صادر نشده است. این در حالی است که در شهرهای کشور، 12.4درصد پروانه‌های صادره برای ساختمان‌های مسکونی، با هدف احداث ساختمان‌های اسکلت فلزی، 68.1 درصد برای احداث ساختمان‌های بتون آرمه، 17.9 درصد برای احداث ساختمان‌هایی با آجر و آهن و 1.6 درصد برای احداث ساختمان‌هایی با مصالح دیگر بوده است.

   افت 21 درصدی درخواست مجوز در کشور

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در بهار سال 1401، تعداد 31 هزار و 497 پروانه ساختمانی توسط شهرداری‌های کشور صادر شده است که نسبت به فصل گذشته حدود 21.1 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 16.6 درصد کاهش داشته است. از کل پروانه‌های صادرشده 2060 پروانه (6.5 درصد) مربوط به افزایش بنا و 29 هزار و 437 پروانه (93.5 درصد) مربوط به احاث ساختمان بوده است که پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان نسبت به فصل گذشته 20.4 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 15.3 درصد کاهش داشته است.

این گزارش حاکی است، تعداد واحد مسکونی پیش بینی شده در پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان در بهار سال 1401 بالغ بر 90 هزار و 290 واحد بوده است که نسبت به فصل گذشته 21.8 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 12.7 درصد کاهش داشته است. با توجه به تعداد پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان، متوسط تعداد واحد مسکونی در پروانه‌های احداث ساختمان 3.1 واحد و در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی 3.2 واحد بوده است.

از مجموع پروانه‌های صادره برای احداث ساختمان‌های مسکونی 30.5 درصد برای احداث ساختمان‌های یک طبقه، 22.9 درصد برای احداث ساختمان‌های دو طبقه، 14.7 درصد برای احداث ساختمان‌های سه طبقه، 10.5 درصد برای احداث ساختمان‌های چهار طبقه و 21.5 درصد برای احداث ساختمان‌های پنج طبقه و بیشتر است.

پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان‌های مسکونی بر حسب نوع اسکلت و مصالح عمده به کار رفته در بنای آنها نشان می‌دهد 12.4 درصد این پروانه‌ها برای احداث ساختمان‌های اسکلت فلزی، 68.1 درصد برای احداث ساختمان‌های بتون آرمه، 17.9 درصد برای احداث ساختمان‌هایی با آجر و آهن و 1.6 درصد برای احداث ساختمان‌هایی با مصالح دیگر بوده است.

گزارش مرکز آمار ایران همچنین نشان می‌دهد، مجموع مساحت زیربنای پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان در حدود 17 هزار و 105 هزار متر مربع بوده است که نسبت به فصل گذشته 20.6 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 16.7 درصد کاهش داشته است. متوسط مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان 581 متر مربع و در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی 537 متر مربع بوده است. مجموع مساحت زمین پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان در حدود 11 هزار و 26 هزار متر مربع بوده است که نسبت به فصل گذشته 27.9 درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل 3.5 درصد کاهش داشته است. متوسط مساحت زمین در پروانه‌های احداث ساختمان 375 متر مربع و در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی 304 متر مربع بوده است.

   افت 50 درصدی ساختمان‌سازی در تهران

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در بهار سال 1401، تعداد 739 پروانه ساختمانی توسط شهرداری تهران صادر شده است که نسبت به فصل قبل 50.5 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 47.2 درصد کاهش داشته است. این تعداد پروانه حدود 2.3 درصد از کل پروانه‌های ساختمانی کشور را تشکیل می‌دهد. از کل پروانه صادره 3 پروانه (0.4 درصد) مربوط به افزایش بنا و 736 پروانه (99.6درصد) مربوط به احداث ساختمان بوده است که پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان نسبت به فصل گذشته 50.6 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 47.2 درصد کاهش داشته است. این گزارش همچنین حاکی است، تعداد واحدهای مسکونی پیش بینی شده در پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران در بهار سال 1401 بالغ بر 5 هزار 954 واحد بوده است که نسبت به فصل گذشته 48.4 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 46.1 درصد کاهش داشته است. این تعداد واحد مسکونی حدود 6.6 درصد از واحدهای مسکونی پیش بینی شده در پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده از سوی شهرداری‌های کشور را تشکیل می‌دهد. با توجه به تعداد پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان در شهر تهران، متوسط تعداد واحدهای مسکونی در پروانه‌های احداث ساختمان 8.1 واحد و در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی 8.2 واحد بوده است. از مجموع پروانه‌های صادره برای احداث ساختمان‌های مسکونی، هیچ پروانه‌ای برای احداث ساختمان‌های یک و دو طبقه صادر نشده است، 0.3 درصد برای احداث ساختمان‌های سه طبقه، 4.4 درصد برای احداث ساختمان‌های چهارطبقه و 95.3 درصد برای احداث ساختمان‌های پنج طبقه و بیشتر بوده است.

پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان‌های مسکونی بر حسب نوع اسکلت و مصالح عمده به کار رفته در بنای آنها، نشان می‌دهد 12.2 درصد این پروانه‌های برای احداث ساختمان‌های اسکلت فلزی و 87.8 درصد برای احداث ساختمان‌های بتون آرمه و هیچ پروانه‌ای برای احداث ساختمان‌های با سایر مصالح صادر نشده است.

گزارش مرکز آمار ایران همچنین نشان می‌دهد، مجموع مساحت زیربنای تعیین شده در پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران در بهار سال 1401 در حدود 1127 هزار متر مربع بوده است که نسبت به فصل گذشته 49.6 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 45.9 درصد کاهش داشته است و حدود 6.6 درصد از مجموع کل زیربنای تعیین شده در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‌های کشور را تشکیل می‌دهد. همچنین متوسط مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان 1532 مترمربع و در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی 1282 متر مربع بوده است. مجموع مساحت زمین پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان در حدود 249 هزار متر مربع بوده است که نسبت به فصل گذشته 49.4 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 45.2 درصد کاهش داشته است. متوسط مساحت زمین در پروانه‌های احداث ساختمان 339 متر مربع و در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی حدود 297 متر مربع بوده است.