قدرت‌گیری شی جین‌پینگ و «آینده» مبهم برای جهان
شی جین پینگِ ۶۹ ساله روز یکشنبه برای سومین بار از سوی حزب کمونیست چین به عنوان رییس‌جمهوری این کشور انتخاب شد؛ حزبی که در بیستمین کنگره خود به بازآرایی رده‌های میانی و ارشد و جایگزینی آنها با نیروهای وفادار به آقای شی تن داد تا سلطه او بر امور اجرایی را بیش از پیش کند. اما تقویت قدرت شی جین پینگ چه پیامی برای جهان دارد؟
از نظر آقای شی، چین بیش از هر زمان دیگری به بازپس‌گیری جایگاه واقعی خود در جهان نزدیک است؛ هدفی که تحقق آن نیازمند تزریق انرژی تازه در میان خلق چین است.
اما مسیر پیش‌روی رییس‌جمهوری چین برای تحقق این رویا، چندان هم هموار نیست. به‌طوری که او در سخنرانی‌های خود به مناسبت افتتاح و اختتام کنگره به چالش‌های فزاینده از جمله «وضعیت تیره و پیچیده بین‌المللی» و «تلاش‌های خارجی برای سرکوب و مهار چین» اشاره کرد.
در واقع او در حالی دوره جدید قدرت‌گیری خود را آغاز می‌کند که چشم‌اندازی متفاوت نسبت به دو دوره پیشین، در مقابل چین قرار دارد. از جمله اینکه روابط چین و غرب به دلایل متعددی همچون جنگ تجاری و فناوری، اصطکاک بر سر تایوان، شیوع کووید۱۹، سابقه حقوق بشری پکن و امتناع این کشور از محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین، به‌طور چشمگیری تغییر کرده است.
ناظران معتقدند که آقای شی در مواجهه با این چالش‌ها به تقویت بیشتر قوای نظامی چین روی خواهد آورد. همچنین به باور بانی لین، مدیر پروژه قدرت چین در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) او نظارت خود را بر اتخاذ تصمیم‌های مهم سیاست خارجی افزایش خواهد داد و در مواقعی هم که لازم بداند، به‌طور مستقیم در این تصمیم‌گیری‌ها دخالت خواهد کرد.
کن فیکون کمیته مرکزی حزب کمونیست چین؛ آیا مائوی جدیدی ظهور می‌کند؟
اندرو اسمال، نویسنده کتاب «بدون محدودیت: افشای ریشه جنگ چین با غرب» نیز به سی‌ان‌ان می‌گوید: «واضح است که آقای شی این‌بار به جای ورود به عرصه فرصت‌ها، وارد دوره‌ای از مبارزه در عرصه بین‌المللی شده است.»
او می‌افزاید: «چین در جریان اجرای برنامه توسعه خود که آشکارا درگیر رقابت سیستمی با غرب است، ناگزیر می‌شود مواضع خصمانه‌ترِ ایدئولوژیک اتخاذ کند و تلاش‌های بیشتری برای ایجاد ائتلاف‌های متقابل انجام دهد.»
این فشارها احتمالا باعث تقویت روابط نزدیک پکن و مسکو نیز خواهد شد. چین در حالی که به دنبال ظاهر شدن به عنوان یک بازیگر بی‌طرف در جنگ اوکراین بوده، از محکوم کردن تهاجم نظامی روسیه امتناع کرده است و در عوض غرب را مسوول این درگیری می‌داند.
تایوان؛ احتمال وقوع درگیری نظامی
آقای شی همچنین در سخنرانی افتتاحیه حزب کمونیست، به دو هزار و سیصد عضو حاضر در نشست قول داد که تایوان را با سرزمین اصلی چین یکپارچه کند. تاکنون نیز چین تحت رهبری آقای شی، فشار نظامی خود بر تایوان را به‌طور قابل توجهی افزایش داده است.
البته خانم بانی لین پیش‌بینی می‌کند که رویه آقای شی در قبال تایوان تغییر عمده‌ای نخواهد کرد؛ با این وجود احتمال دارد که او دست به تغییراتی در سطح فرماندهای ارشد ارتش بزند.
این تحلیلگر با اشاره به ارتقای درجه فرمانده شرق چین که نظارت بر تحرکات تنگه تایوان از وظایف اصلی او بود به سمت معاونت در ستاد مرکزی ارتش چین، می‌گوید: «این نشان می‌دهد که آقای شی احتمال وقوع یک بحران یا درگیری نظامی را بسیار جدی می‌گیرد و می‌خواهد از سطح بالای آمادگی ارتش اطمینان حاصل کند.» البته رییس‌جمهوری چین در سخنان اخیر خود به این نکته هم اشاره کرد که کشورش نمی‌تواند جدای از جهان توسعه یابد و جهان نیز برای توسعه خود به چین نیاز دارد. اما در عین حال، او با تاکید دوباره بر اجرای دقیق سیاست «کووید صفر» از طریق اعمال قرنطینه و محدودیت‌های اجتماعی و مرزی، چینی بسته‌تر از قبل را پیش‌روی جهان گذاشت.
بنابراین چین همچنان در خطر گرفتاری در یک رکود اقتصادی و نیز تاثیر گرفتن از رکود احتمالی اقتصاد جهانی قرار دارد؛ چنان که بازارهای مالی این کشور نیز طی یکسال گذشته دچار نوسان‌های نزولی بوده و در ایفای نقش جذب سرمایه‌های خارجی چندان موفق نبوده‌اند.
در چنین شرایطی ویکتور شی، کارشناس سیاست چین در دانشگاه کالیفرنیا معتقد است که علاقه آشکار آقای شی به ادغام امنیت داخلی و بین‌المللی می‌تواند «به اعمال سیاست‌هایی مانند تحریم شرکت‌های خارجی و افزایش تشریفات سرمایه‌گذاری خارجی در شرکت‌های فناوری چینی» منجر شود.
بنابراین با وجود اینکه آقای شی گفته است که تقویت «جایگاه و نفوذ بین‌المللی» چین از جمله با حمایت از توسعه جهانی، از اهداف اصلی او برای پنج سال آینده است، پکن ممکن است دیگر نتواند به سطح مورد نیاز از تعامل اقتصادی در جهانی تقسیم شده‌تر دست یابد و به آن تکیه کند.
