هدایت اجباری به پلتفرم‌های داخلی
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اعتقاد دارد نمی‌توان بابت اینکه پلتفرم‌های بین‌المللی به بستری برای شغل مردم تبدیل شده، با این شبکه‌های اجتماعی برخورد نکرد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که محدودیت برای پلتفرم‌های خارجی برداشته شود و با حمایت از نسخه‌های بومی، کسب‌وکارها به پلتفرم‌های داخلی مهاجرت کنند. این نماینده مجلس اعتقاد دارد باید پلتفرم‌های داخلی تقویت شوند تا به مرور کسب‌وکارها به سمت آنها بروند.
بیش از یک ماه از فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ می‌گذرد و با محدودیت‌های اینترنت شاهد ضربات متعددی به اقتصاد کشور بودیم. کسب‌وکارهای آنلاین و استارتاپی باور دارند ادامه این شرایط، کشور را با موج گسترده‌ای از بیکاری رو به رو خواهد کرد. با این وجود هیچ پاسخ روشنی برای ادامه وضعیت فعلی داده نشده است. اکنون علی‌اصغر عنابستانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا، امنیت و آرامش را مساله مهمی دانست که به باور او بدون آنها توسعه و پیشرفت محقق نمی‌شود. عنابستانی ابراز امیدواری کرد تا شرایط امنیتی کشور به گونه‌ای شود که دستور رفع محدودیت موقت پلتفرم‌های بین‌المللی از سوی تصمیم‌گیرندگان آن یعنی شورای عالی امنیت ملی صادر شود. البته او با محدودیت‌های ایجاد شده مخالف نیست و برخورد با پلتفرم‌ها را امری اجتناب ناپذیر می‌داند: «اینگونه نمی‌شود که ما بگوییم چون پلتفرم‌های خارجی بستر ایجاد شغل در کشور شدند پس هر آسیبی به کشور بزنند و جرات نداشته باشیم با آنها برخورد کنیم و کاری انجام دهیم.» نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پلتفرم‌ها باید بتوانند در روال عادی کار کنند، اعتقاد دارد همزمان با این موضوع بایستی سکوها‌ی داخی نیز تقویت شده تا به مرور کسب‌وکارها به سمت آنها سوق پیدا کنند: «پلتفرم‌های داخلی می‌توانند بستر مناسبی برای کسب‌وکار و رفاه اجتماعی باشند از همین‌رو باید تلاش بسیاری شود تا آنها تقویت و زیرساخت‌هایشان توسعه یابد. همچنین بایستی پهنای باند بیشتری به آنها اختصاص داده شود تا پلتفرم‌های خارجی بستر آسیب و نا امنی در کشور نشوند.»
اولویت مهم کاربران برای کوچ به پیام‌رسان‌های داخلی
در عین حال یک کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره ملزومات حمایت و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی، با اعتقاد به اینکه باید سطحی از امنیت و پایداری سیستم در پلتفرم‌های داخلی افزایش پیدا کند، تاکید کرد که پیام‌رسان‌ها می‌توانند با هم به سمت کنسرسیوم شدن پیش بروند. محمدرضا اصنافی، کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، درباره الزامات و راهکارها برای کوچ مناسب به پیام‌رسان‌های داخلی، با اعتقاد به اینکه برخی راهکارها به دلیل شرایط موجود کارایی ندارند اظهار کرد: می‌توان چند راهکار را برای افزایش ظرفیت پیام‌رسان‌ها ارایه کرد و انجام داد؛ اول اینکه ما نیازمند یک پلتفرم واحد هستیم نه چند پلتفرم، به عبارتی همین شکسته شدن پلتفرم‌ها سبب می‌شود آنها مزیت رقابتی خود را در مقابل پلتفرم‌های خارجی از دست بدهند. به‌طور مثال در گذشته همه در پیام‌رسان تلگرام یا واتس‌آپ بودند اما اکنون تعدادی از کاربران به‌طور مثال در پیام‌رسان بله یا ایتا هستند و این سبب می‌شود توان رقابتی خود را از دست بدهند. اصنافی ادامه داد: مساله دیگر این است که پیام‌رسان‌ها می‌توانند با هم به سمت کنسرسیوم شدن پیش بروند؛ به‌طور مثال شورای عالی فضای مجازی می‌تواند به عنوان محور عمل کرده و ظرفیت‌های فنی همه را ترکیب کند و یک کنسرسیوم پلتفرم داشته باشیم که به نظر من این ایده مفیدتر است تا اینکه پلتفرم‌ها بخواهند به صورت جدا فعالیت کنند؛ البته این عوامل با توجه به شرایط موجود ممکن است کارایی کمی داشته باشد و اینگونه نیست که به محض انجام پروژه، با موفقیت مواجه شود. این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه باید سطحی از امنیت و پایداری سیستم در پلتفرم‌های داخلی افزایش پیدا کند، تصریح کرد: شرایط باید طوری باشد که این پلتفرم‌ها جز با حکم قضایی نتوانند محتوایی را پاک یا کاربری را محدود کنند. اینکه فرضا با دستور هر دستگاه امنیتی یا رابط قضایی، پلتفرم‌ها مجبور به اجرا باشند، سبب خواهد شد که پایداری این سیستم‌ها پایین بیایند. درنتیجه اگر مقرراتی در این باره وضع شود که اعمال محدودیت فقط با حکم قضایی قابل انجام باشد، این یک مزیت محسوب می‌شود. وی درباره ملزومات حمایت و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی گفت: نکته اول اینکه وام دادن به پلتفرم‌ها ضرر است و نباید این امر اتفاق بیفتد زیرا تخصیص وام یا تسهیلات، ممکن است آنها را وابسته کند و سبب انحرافشان شود. دولت باید با این پلتفرم‌ها در پروژه‌ای که آن را موفق می‌داند، شریک شود و ریسک آن را بخرد و در سود و زیانش سهیم شود، نه اینکه به پلتفرم‌ها وام داده شود زیرا تخصیص وام، انتقال ریسک به مالکیت پلتفرم محسوب می‌شود و چون ریسک در این حوزه بالاست، ممکن است با دریافت وام، آن را در زمینه‌ای که ریسک کمتری دارد، سرمایه‌گذاری کنند اما‌گر دولت ریسک آنها را بخرد، انگیزه پلتفرم‌ها هم افزایش پیدا خواهد کرد. اصنافی تصریح کرد: مساله دیگر تأمین زیرساخت‌های فنی است که می‌تواند به پیام‌رسان‌ها یا پلتفرم‌های داخلی کمک کند، همچنین در حوزه تحقیق و توسعه یا R&D کمک به پلتفرم‌ها تاثیرگذار است و اینکه اگر قرار باشد کمکی هم انجام شود، به شرط این باشد که ۵۰ درصد در حوزه R&D باشد. وی موضوع دیگری که دولت می‌تواند درباره آن به پلتفرم‌ها کمک کند را بحث شفاف‌سازی مقررات دانست و تاکید کرد: مهم‌ترین مساله‌ای که پلتفرم‌ها دارند، عدم شفافیت مقررات و نحوه نظارت‌هاست که این سبب می‌شود مزیت خود را نسبت به رقبای خارجی از دست بدهند. این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره نقش معافیت‌های مالی و ارایه تسهیلات به کاربران برای تشویق آنها در ورود به پلتفرم‌های داخلی، گفت: مساله کاربر برای ورود به این پلتفرم‌ها، محدودیت محتواست، درواقع کاربر به دنبال محتوایی است که بتواند حصار رسانه‌ای را بشکند و بتواند دسترسی متنوع‌تری به اخبار سیاسی و اجتماعی و غیره داشته باشد.
وی تأکید کرد: پلتفرم‌های داخلی تا زمانی که نتوانند نیاز کاربر به محتوای مناسب و متنوع را برطرف کنند، حتی وجود معافیت و ارایه تسهیلات هم چندان موثر نخواهد بود و به عقیده شخصی من تسهیلات مالی ممکن است سبب انحراف پلتفرم‌ها هم بشود. از سوی دیگر در نظر گرفتن ارزش افزوده هم تأثیر اندکی در ورود کاربران به پلتفرم‌های داخلی دارد، به‌طور مثال برخی پیام‌رسان‌ها اکنون این اقدام را انجام می‌دهد اما در عمل نتوانستند مزیتی ایجاد کنند. اصنافی ادامه داد: این اقدام مثل این است که به یک ماشین که نمی‌تواند حرکت کند، آپشن‌های گوناگون اضافه شود، یعنی فرد ماشینی را خریده تا از آن استفاده کند اما حرکت نمی‌کند؛ در زمینه پلتفرم‌های داخلی هم ممکن است شرایط به همین صورت باشد، آپشن وجود داشته باشد اما به اصطلاح راه نرود. این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه سخنانش درباره زمان فراگیر شدن استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی، اعتقاد دارد که در این زمینه اقداماتی باید در گذشته و قبل‌تر از شرایط سیاسی فعلی انجام می‌شد. اصنافی با بیان اینکه صیانت از حقوق کاربران و اطمینان به امن بودن اطلاعا ت آنها در استفاده و اقبال از پیام‌رسان‌های داخلی اولویت اول و دوم کاربر است، تصریح کرد: این امر هم مهم است زیرا کاربران محتوای مهم و خاصی ندارند که نگران امنیت آن باشند، درواقع کابران مصرف‌کننده هستند؛ به‌طور مثال جمعیت ۷۰ و ۸۰ درصدی از مصرف‌کننده محتوا داریم که اصلا محتوایی تولید نمی‌کنند که نگران امنیت آن باشند. وی درباره راهکارهای بلندمدت و کوتاه‌مدت در زمینه فرهنگ‌سازی استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی برعهده چه نهادهایی است، اظهار کرد: صدا و سیما از جمله نهادهایی است که در این زمینه می‌تواند فرهنگ‌سازی لازم را انجام دهد. البته باید تاکید کرد که فرهنگ‌سازی اغراق‌آمیز هم نتیجه برعکس خواهد داشت. به عقیده من اگر اجازه داده شود در فرهنگ رقابت اقتصادی این پلتفرم‌ها هم رشد کند، نتایج بهتری مشاهده می‌شود. رگولاتوری هم در این زمینه باید شفافیت ایجاد کند و در نتیجه این اقدامات مردم خود به خود به این پلتفرم‌ها کوچ می‌کنند. او در پاسخ به این سوال که آیا زیرساخت‌ها، رایانش ابری و سرورهای کشور پایداری لازم برای جذب تعداد بالای کاربر را دارند، اظهار کرد: این سوال را باید مسوولان وزارت ارتباطات پرسید و آنها باید پاسخ دهند. این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره تجربه سایر کشورها در این زمینه گفت: اکثر کشور‌های دنیا در این مسیر حرکت کرده‌اند ولی هر کشوری با توجه به شبکه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود باید اقدامی انجام دهد، تعدادی از کشورها مانند روسیه و چین در این زمینه خیلی موفق بودند اما کشورهایی هم هستند شکست خورده‌اند و الزاما تجربه سایر کشورها در این زمینه جواب نمی‌دهد. اصنافی درباره اینکه شکل ظاهری و سرعت بالای پیام‌رسان‌ها چقدر می‌تواند در اقبال کاربران به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی موثر باشد تاکید کرد: تعداد زیادی کاربر بدون موضع سیاسی در کشور داریم که به اصطلاح کاربر خاکستری و صرفا خواهان سرویس هستند و هرچه به آنها سرویس بدهند از آن استفاده می‌کنند و در این شرایط قطعا شکل ظاهری و سرعت بالا مزیت محسوب می‌شود.
