بورس روی مدار بحران

بورس در این هفته مجددا با فشار فروش مواجه شد و تمامی شاخص‌ها مختلف کاهش یافتند. پس از گذشت دو سال از شروع افت بازار، این روزها وضعیت طوری شده که به نظر می‌رسد تازه دوره افت آغاز شده و انگار نه انگار که شاخص کل از بیش از دو میلیون واحد به اینجا رسیده است. شاخص کل بورس این هفته در 5 روز معاملاتی 69 هزار واحد، معادل 5.28 درصد کاهش یافت.این یکی از بزرگ‌ترین افت‌های هفتگی در سال 1401 است. شاخص کل هم وزن نیز افت 17 هزار واحدی معادل 4.58 درصد داشت. شاخص کل فرابورس هم 641 واحد معادل 3.6 درصد کاهش یافت. این افت‌های سنگین در هفته جاری، نتیجه افزایش فشار فروشی است که پس از شکسته شدن حمایت 1.3 میلیون واحدی شاخص کل بورس ایجاد شد. ارزش معاملات خرد در این هفته نسبت به هفته گذشته رشد خوبی داشت که این موضوع تنها نکته مثبت در معاملات این هفته بوده است. در حالی که چهارشنبه هفته گذشته ارزش معاملات خرد تا کمتر از 1500 میلیارد تومان کاهش یافته بود، در شروع این هفته ارزش معاملات خرد رشد خوبی داشت و به بیش از 2000 میلیارد تومان رسید. طی روزهای شنبه تا سه شنبه ارزش معاملات خرد به ترتیب 2000، 2200، 2300 و 2200 میلیارد تومان بود. در نهایت روز چهارشنبه هم ارزش معاملات خرد به بیش از 2600 میلیارد تومان رسید که رقم خوبی نسبت به روزهای قبل محسوب می‌شود. در تمام 5 روز معاملاتی این هفته خروج پول از بازار اتفاق افتاد و حقیقی‌ها در این روزها سرمایه خود را از بازار خارج کردند. پیش از این هم در 3 هفته متوالی خروج پول اتفاق افتاده بود و با این حساب در 4 هفته متوالی از بازار پول خارج شده است. در روز شنبه حدود 100 میلیارد تومان پول از بازار خارج شد، یکشنبه و دوشنبه هم به ترتیب 210 و 260 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد. روز سه‌شنبه ارزش پول خارج شده از بازار به 400 میلیارد تومان رسید و در نهایت در روز چهارشنبه 700 میلیارد تومان پول از بازار خارج شد که این رقم، دومین عدد بزرگ خروج پول در سال 1401 است. از نظر قدرت خریداران حقیقی، در روزهای شنبه و یکشنبه این هفته وضعیت خوب بود و اعداد بالای یک ثبت شد. شنبه و یکشنبه شاخص قدرت خریداران حقیقی 1.09 و 1.01 ثبت شد اما پس از آن دوباره این شاخص به زیر عدد یک رفت. دوشنبه و سه شنبه این شاخص به 0.83 و 0.92 رسید. اما روز چهارشنبه این شاخص یک سقوط آزاد داشت و به رقم 0.6 رسید که دومین رکورد کاهشی در شاخص قدرت خریداران حقیقی محسوب می‌شود.

   شاخص روی مدار نوسان 

این روزها عوامل بیرونی موثر بر روند بازارسهام یعنی انتظارات تورمی و شوک ارزی ناشی از حرکت در مدار صعودی نیز نتوانسته بورس را در وضعیتی قرار دهد تا اصلاح قیمتی را در این بازار رو به اتمام ارزیابی کنیم. سرمایه‌گذاران بازارسهام به این نتیجه رسیدهاند که در محاسبات خود نسبت به بازگشت شاخص کل به محدوده تعادلی اشتباه کرده اند. این روند که در ماه‌های قبل منجر به رفتار محتاط‌تر سهامداران شده بود هماکنون جای خود را به بی‌اعتنایی معنادار و گسترده سرمایه‌گذاران به جریان داد و ستدهای بورسی داده است. شاخص کل بورس تهران روز گذشته نیز بیش از ۱۰ هزار واحد افت کرد تا سریال ناکامی‌های بورس تهران همچنان ادامه داشته باشد. در اوایل مهرماه به نظر می‌رسید بازار یادشده توانایی بازگشت به کانال‌های از دست رفته را دارد. درمدت زمان یاد شده و در حالی که بازار خالی از هرگونه محرک قوی برای خیز به ارتفاعات بالاتر بود، برخی احتمالات از انتشار عملکرد ۶ ماهه شرکت‌ها تحت عنوان ناجی بازار خبر میداد، اما همانطور که ملاحظه شد این گزینه نیز برای بورس‌بازان درست عمل نکرد و سرمایه‌گذاران بیتوجه به عملکرد مثبت برخی صنایع بر طبل خروج از بازار کوبیدند. از دست رفتن کانال ۱.۳ واحدی که در هفته جاری رخ داد یک سیگنال منفی و البته متفاوت به هواداران این بازار پرحاشیه می‌دهد. سرعت ریزش شاخص بر اساس بررسی‌های انجام شده می‌تواند تداوم یابد به‌طوری که ابرکانال ۱.۲ میلیون واحدی نیز از بین برود.

نزدیک شدن بازار سهام به این سطح روانی مهم حکایت از آن دارد که در صورت حمایت نشدن از تقاضا در بازار سهام طی هفته‌های آتی ممکن است شاهد شدت گرفتن عرضه و در نهایت افت بیشتر شاخص به محدوده ناامیدکننده ۱.۱ میلیون هزار واحدی باشیم. بازار سهام اساسا به دلیل نبود وضعیتی پایدار در دو بخش مهم و اثرگذار سیاست خارجی و مشخص نبودن رویکرد اقتصادی دولت نسبت به مشکلات جاری و تورمی روندی باثبات را تجربه نمی‌کند و احتمال سقوط‌های بیشتر نیز وجود دارد.رفتارسهامداران به خوبی نشان می‌دهد که این سناریو از سوی آنها جدی گرفته شده است. از این رو امکان محقق شدن این سناریوی نامطلوب وجود دارد. در چنین شرایطی که خبری از گشایشهای سیاسی و تثبیت رفتار ارزی به گوش نمیرسد، سایر گزینه‌ها نیز نمی‌تواند حقیقی‌ها را مجاب به رفتاری غیر از رفتار کنونی کند. بازار با فروش حقیقی مواجه است و دلایل این موضوع را باید خارج از آن جست‌وجو کرد. فروش و درآمد شرکت‌های کالایی بورس تهران نیز تحت تاثیر برخی عوامل در حال نوسان است، همین امر منجر به انگیزه بالای سهامداران درباره عدم نگه‌داشتن سهم‌های مذکور و سهام‌های دیگر شده است. امیرعلی امیرباقری، کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: بازار سهام در شرایط رکودی به سر می‌برد و ابهامات کلان بر آن حکم فرما است. ابهامات حاکم بر بازار سهام را می‌توان به خارجی و داخلی تقسیم کرد، در بخش خارجی باید برجام را مثال زد و در بخش ابهامات داخلی باید به ساختار بودجه و انتظارات بودجه‌ای فعالان اشاره کرد. اگر بودجه و ساختار آن دچار ابهام شود طبیعی است که فشار دولت بر شرکت‌ها افزایش می‌یابد و شرایط کلان بازار سرمایه را با ابهام روبه رو کند. ریسک‌ها چه داخلی و چه خارجی فضای سرمایه‌گذاری را با ابهام مواجه کرده است، از طرفی اگر برجام اتفاق نیفتد نرخ‌های سود بالاتر را شاهد هستیم در این شرایط سرمایه‌گذاران بزرگ از ورود امتناع می‌کنند.

   بورس عملکرد مالی رفتاری دارد

وی با اشاره به گزارش‌های پالایشی‌ها گفت: باید توجه داشت که بورس یا هر بازار دیگری که از کارایی دور هستند، به جای اینکه از مالی کلاسیک پیروی داشته باشند بیشتر از مالی رفتاری پیروی می‌کنند. این نوع بازارها متاثر از شرایط روانی واکنش نشان می‌دهند همانطور که در سالیان پیش هم شاهد اینگونه رفتار بودهایم، بنابراین نباید انتظار داشت در شرایط فعلی بازار سهام چه در سطح پالایشی یا صنایع دیگر بورس واکنش جدی را شاهد باشیم. در این وضعیت بازار سرمایه بیشتر عملکرد مالی رفتاری دارد تا اینکه مالی کلاسیک داشته باشد. امیرباقری افزود: این روند تا زمان از بین رفتن ابهامات و شفاف شدن شرایط کلان بورس ادامه دارد، تمام موارد به ریسک بازمی‌گردد، زمانی که ریسک بر بازار سرمایه حاکم است نرخ بازده مورد انتظار نیز افزایش می‌یابد. بنابراین تا زمانی که ریسک‌ها به سطح معقولی نرسد تا فعالین بتوانند جریان نقدینگی هوشمند را وارد بازار سهام کنند که به تبع آن جریان نقدینگی خرد هم وارد بازار شود، نمی‌توان بازه زمانی را مشخص کرد و باید منتظر ماند. البته اشخاصی که دید سرمایه‌گذاری بلندمدت و میان مدت دارند، می‌توانند از فرصت‌های بازار سهام برای سرمایه‌گذاری استفاده کنند اما انتظار موج صعودی سنگین در کوتاه‌مدت را نمی‌توان داشت.

این فعال بازار سهام تشریح کرد: معافیت مالیاتی برای شرکت‌های بورسی و فرابورسی باید بیشتر مطرح شود تا تاثیرگذاری آن بر بازار سرمایه را متوجه شویم. با اطلاعات فعلی نمی‌توان تاثیرات این معافیت را بر صورت‌های سود و زیان شرکت‌های فعال در بازار سرمایه بررسی کرد و درباره آن اظهارنظری داشت. اما باید گفت به صورت کلی کارایی بورس در سطح مطلوبی نیست و نباید انتظار داشت که اقداماتی از این دست در بازار موج مثبتی ایجاد کند. در بازار سهام ابزارهای متنوعی برای افراد با میزان ریسک‌پذیری متفاوت وجود ندارد و تا زمانی که بازار متاثر از مالی رفتاری است نباید انتظاری از اقدامات تکنیکی داشت. همچنین بازار سهام درگیر رفتار هیجانی شده و این نوع رفتار بر مطالعه صورت‌ها و اصول مالی مقدم شده است.

وی بیان کرد: یکی از نکات مغفول مانده بازار سهام، استراتژی سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران تمایلی به شنیدن این دست موضوعات ندارند. اگر دید سرمایه‌گذاری جایگزین سفته بازی شود در میان‌مدت و بلندمدت، افرادی منتفع می‌شوند. اگر دیدگاه سرمایه‌گذاری، چینش پرتفوی مناسب و موازنه ریسک معقول مد نظر باشد، در میان مدت و بلندمدت بی‌شک بازدهی خوبی نصیب فعالان بازار سهام می‌شود.