تفاهمنامه گازپروم به سرانجام می‌رسد؟
وزیر نفت برای تعیین تکلیف تفاهمنامه گازپروم راهی روسیه شده است. تفاهمنامهای که در چهار دولت پیشین نیز امضا شده اما هیچگاه به سرانجامی نرسیده است. شهریورماه سال جاری بود که جواد اوجی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت ایران رونمایی کرد. به گفته او این دستاورد در سایه تحریم و بدون حل مساله برجام وFATF به دست آمده است. تفاهمنامه 40 میلیارد دلاری با «گازپروم» به ویترینی برای نمایش‌های نفتی دولت سیزدهم تبدیل شده است. در جزییات تفاهمنامه با «گازپروم» آمده است: «25 میلیارد دلار برای توسعه میدان‌های گازی و تکمیل طرح‌های «ال‌ان‌جی» ۱۵ میلیارد دلار و برای توسعه ۶ میدان نفتی صرف خواهد شد که توسعه کرنج، آذر، چنگوله، آب تیمور و منصوری از جمله این میدان‌ها هستند.» تاکنون 7 تفاهمنامه نفت و گاز با روس‌ها منعقد شده که هیچ یک رنگ قرارداد را به خود ندیده‌اند. اواخر دهه هشتاد بود که بحث تفاهمنامه‌های نفتی با «گازپروم» روسیه مطرح شد. نخستین‌بار این تفاهمنامه در دولت احمدی‌نژاد امضا شد. سال 87 الکسی میلر، مدیرعامل «گازپروم» در سفر به ایران تفاهمنامهای برای توسعه صنعت نفت ایران امضا کرد. تفاهمنامهای که روی کاغذ ماند و برای ایران آورده نداشت اما برای دولت احمدی‌نژاد دستاوردهای بسیاری داشت.
تفاهمنامه‌های تکراری با گازپروم
هادی موسوی، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «اقتصاد آنلاین» درباره تفاهمنامه «گازپروم» می‌گوید: «تفاهمنامهای که در دولت رییسی امضا شده دقیقا مشابه همان تفاهمنامهای است که در دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی امضا شد. اتفاق تازه‌ای در این باره رخ نداده است. پس از برجام در دولت روحانی، «گازپروم» طرح فنی و مالی پیشنهادی را ارایه کرد. این طرح در کمیته مخازن مطرح شد. آن زمان چندین شرکت خارجی و ایران برای توسعه میادین نفت و گاز ایران طرح ارایه داده بودند که همگی در کمیته مخازن بررسی شد. شرکت‌هایی همانند «ENI» و «SHELL» و... اعلام آمادگی کرده بودند. پس از بررسی، طرح‌های «SHELL» و شرکت ایرانی «غدیر» پذیرفته شدند و طرح شرکت «گازپروم» در کمیته مخازن آخرین رتبه را به خود اختصاص داد.»
«گازپروم» به‌دنبال توسعه صنعت نفت ایران نیست
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه روسیه به‌دنبال توسعه صنعت نفت ایران نیست، یادآور می‌شود: «پس از امضای تفاهمنامه 40 میلیارد دلاری با «گازپروم»، این شرکت به‌دنبال تهیه دوباره طرح‌های فنی و مالی است. باتوجه به اینکه این طرح‌ها در دهه گذشته تهیه شده و میادین گاز و نفت ایران دچار تغییرات نشده؛ تهیه دوباره طرح‌ها اما و اگرهای بسیاری دارد. یک سال برای تهیه دوباره و بررسی و تایید طرح‌ها در کمیته مخازن زمان نیاز است. به اعتقاد من این کار «گازپروم» معطل کردن ایران به‌صورت تعمدی است. مساله دیگر بحث تحریم‌های ایران و روسیه است. برای اجرای پروژه نیاز به سرمایه‌گذاری و در نتیجه انتقال پول است. از آنجاییکه بانک‌های ایران و روسیه تحریم هستند، انجام این کار بسیار دشوار است. این موضوع را نیز نباید فراموش کنیم که اموال و دارایی‌های خارج روسیه، توقیف است و به‌نظر نمی‌رسد، روس‌ها منابع مالی داخلی خود را صرف سرمایه‌گذاری و توسعه صنعت نفت ایران کنند.»
توسعه نفت در گروی تضمین امنیت سرمایه‌گذاری
صنعت نفت ایران برای توسعه نیازمند سرمایه‌گذاری 250 تا 300 میلیارد دلاری است که با فروش نفت نمی‌توانیم به آن دست یابیم. تنها راه‌حل توسعه میادین نفتی تضمین امنیت سرمایه‌گذاری است. تفاهمنامه‌های تکراری دولت‌های ایرانی با «گازپروم» سرانجامی برای صنعت نفت ایران ندارد. مساله‌ای که کمتر به آن توجه شده، رقابت دیرینه روسیه با ایران در حوزه نفت و گاز است. دولتمردان ایرانی، روسیه را شریک راهبردی در حوزه نفت معرفی می‌کنند این درحالی است که روسیه همیشه رقیب سرسختی برای ایران بوده و چشم امید به روسیه برای توسعه میادین نفت و گاز تنها یک فرصت‌سوزی برای ایران است. زمان آن رسیده که دولت سیزدهم به سریال تکراری امضای تفاهمنامه با «گازپروم» روسیه پایان دهد و برنامه‌ریزی و طرح‌های کارشناسی برای توسعه صنعت نفت ایران ارائه دهد.
سرمایه‌گذاری ۴.۵ میلیارد دلاری پیمانکاران و سرمایه‌گذاران روس در هفت میدان نفتی ایران
وزیر نفت گفت: تاکنون سرمایه‌گذاران و شرکت‌های روس قرارداد هفت میدان نفتی و گازی را با ایران به ارزش ۴.۵ میلیارد دلار نهایی کرده‌اند که بعضی از پروژه‌ها تاکنون هفت تا ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند. جواد اوجی در نشست هماهنگی با نمایندگان کارگروه‌های مختلف طرف ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه برای بررسی اسناد تدوین‌شده به منظور مذاکره و امضای سند نهایی همکاری‌های تهران - مسکو با بیان اینکه تاکنون در شانزدهمین کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی ایران و روسیه همه دستگاه‌های اجرایی به نحو شایسته‌ای پای کار بودند، گفت: بزودی با جمع‌بندی‌های انجام‌شده اسناد کلی توافق‌ها بین دو کشور امضا خواهد شد. او با تأکید بر اینکه هیچ زمانی در تاریخ اینقدر روابط ایران و روسیه به هم نزدیک نبوده است، گفت: باید همه ما از این فرصت طلایی در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل، اقتصادی، صنعت، بهداشت و درمان، بانکی و ... استفاده کنیم. در این میان همکاری دو کشور در زمینه بانکی از همه مهم‌تر به نظر می‌رسد. وزیر نفت با اشاره تحریم‌های احتمالی روسیه در ماه ژانویه از سوی امریکا و اتحادیه اروپا گفت: سال‌هاست که ایران با چنین تحریم‌هایی روبرو است. بنابراین فرصت خوبی است تا بتوانیم تحریم‌ها را با کمک دو کشور بلااثر کنیم. اوجی ضمن تشکر از همکاری‌های انجام‌شده در زمینه برگزاری کمیسیون مشترک همکارهای اقتصادی و ایران روسیه از سوی سفارتخانه ایران در روسیه گفت: بی‌شک بعضی از مسائل مطرح‌شده در مذاکرات اقتصادی میان ایران و روسیه برای اجرایی‌شدن به حمایت مجلس شورای اسلامی نیاز دارد که امیدواریم این مهم نیز انجام شود. او گفت: تاکنون سرمایه‌گذاران و شرکت‌های روس قرارداد هفت میدان نفت و گاز را با ایران به ارزش ۴.۵ میلیارد دلار نهایی کرده‌اند و بعضی از پروژه‌ها هفت تا ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
همکاری‌های دوجانبه ایران و روسیه تحریم‌های بین‌المللی را بی‌اثر می‌کند
وزیر نفت همچنین در جمع خبرنگاران با اشاره به ظرفیت‌های دو کشور ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف و تحریم‌بودن هر دو کشور گفت: گسترش همکاری‌های دوجانبه ایران و روسیه تحریم‌های بین‌المللی را بی‌اثر خواهد کرد. اوجی با اشاره به برگزاری پیش‌جلسه هماهنگی با نمایندگان کارگروه‌های مختلف طرف ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه برای بررسی اسناد تدوین‌شده به‌منظور مذاکره و امضای سند نهایی همکاری‌های تهران-مسکو گفت: در چند ماه گذشته در قالب کارگروه‌های مختلف بحث‌های مربوط به حوزه بانکی، انرژی، حمل‌ونقل، بهداشت، اقتصادی و ... با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط در محل وزارت نفت پیگیری شده است، هم‌زمان با این نشست‌ها مسوولان و مقام‌های روس با سفر به ایران برای ارتباط بیشتر نشست‌هایی را با مسوولان ایرانی داشته‌اند که در این زمینه سفارت ایران در روسیه کمک شایانی به وزارت نفت داشته است. او با تأکید بر اینکه همه توافق‌های انجام‌شده و مورد بحث و تبادل نظر ما در شانزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در واقع همان محورهای مورد توافق روسای جمهور دو کشور است، گفت: در هیچ بره‌های از تاریخ، روابط ایران و روسیه به این نزدیکی نبوده، از این رو هم‌اکنون فرصت بسیار خوبی برای همکاری با این کشور فراهم شده است. وزیر نفت به ظرفیت‌های ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف و تحریم‌بودن دو کشور اشاره کرد و گفت: دو کشور می‌توانند با همکاری یکدیگر تحریم‌های بین‌المللی را بی‌اثر کنند و فردا در شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور توافق‌ها و تصمیم‌های دو طرف نهایی و امضا خواهد شد. ضمن آنکه توافق‌نامه‌ای کلی نیز بین دو کشور امضا می‌شود.
