فرصت محدود برای مقابله با بحران آب
تعادل |رییس اتاق ایران می‌گوید: براساس برآوردها تا سال ۱۳۹۸ در کشور حدود ۸۵۰ هزار حلقه چاه وجود داشته که اگر برای این معضل امروز فکری نکنیم، بر اساس پژوهش انجام شده در سازمان ملل در ۲۰ سال آینده شرایط آب به شکلی خواهد شد که تصور زندگی انسان در بخش‌هایی از خاک ایران عملا ممکن نیست. ما شاید در این حالت تنها ۱۰ سال زمان داریم تا برای چالش آب راه‌حل پیدا کنیم. شافعی در نخستین اجلاس تجارت محصولات کشاورزی و غذا عنوان کرد که زنگ خطر به صدا درآمده در حوزه کشاورزی باید به گوش مسوولان کشور برسد. باید مسیرهای درست را برای آینده مهم و پرخطر تجارت کشاورزی منعکس کنند. در آینده آب چالش بزرگ کشور است که باید موردنظر برنامه‌ریزان کشور قرار گیرد. در همین حال، وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید این وزارتخانه کشت قراردادی، اصلاح الگوی کشت و تولید محصولات کشاورزی سالم را به عنوان اولویت‌های مهم در این بخش پیگیری می‌کند.
چالش آب را جدی بگیرید
نخستین اجلاس تجارت محصولات کشاورزی و غذا به همت کمیسیون کشاورزی اتاق ایران و همکاری کمیسیون کشاورزی مجلس، برگزار شد. محسن امینی، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران که دبیری این اجلاس را نیز به عهده داشت برگزاری نخستین اجلاس تجارت محصولات کشاورزی را در راستای شناسایی چالش‌های موجود و ارایه راهکارهای پیشنهادی در بخش کشاورزی موثر ارزیابی و ابراز امیدواری کرد: بتوان به کمک این اجلاس و نشست‌های تخصصی که در چارچوب آن برگزار می‌شود، زمینه پیشرفت حوزه کشاورزی را مهیا کرد.
در اولین اجلاس تجارت محصولات کشاورزی و غذایی ایران، غلامحسین شافعی رییس اتاق ایران سخنرانی کرد او اظهار کرد: ما باید امروز این سوال را پاسخ دهیم که آیا روندی که امروز کشاورزی ایران در چارچوب آن در حال حرکت است، مثبت بوده و ما را به اهداف‌مان می‌رساند یا در آینده برای کشور مشکل‌ساز خواهد شد. حقیقت این است که چالش‌های حوزه کشاورزی بسیار عمیق هستند اما ما کمتر از آنها صحبت کردیم. وی با بیان اینکه چالش آب یکی از اصلی‌ترین چالش‌های ایران در سال‌های گذشته بوده و خواهد بود بیان کرد: براساس برآوردها ما تا سال ۱۳۹۸ در کشور حدود ۸۵۰ هزار حلقه چاه داشته‌ایم و اگر برای این معضل امروز فکری نکنیم، در ۲۰ سال آینده شرایط آب به شکلی خواهد شد که تصور زندگی انسان در بخش‌هایی از خاک ایران عملا ممکن نیست. ما شاید در این حالت تنها ۱۰ سال زمان داریم تا برای چالش آب راه‌حل پیدا کنیم. رییس اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: ما از سال‌های قبل بارها از لزوم تغییر در الگوی کشت، توسعه روش‌های نوین آبیاری و کشت گلخانه‌ای صحبت کرده‌ایم اما آیا در واقعیت این تحولات رخ داده است؟ با کدام منطق ما امروز در اردبیل زعفران می‌کاریم یا در مناطق شرقی کشور هندوانه کشت می‌کنیم. شافعی با اشاره به معضلات مربوط به صنایع وابسته به کشاورزی در ایران تاکید کرد: برای مثال در ایران سالانه شش میلیون تن گوجه فرنگی تولید می‌شود که ۳.۵ میلیون تن آن مصرف شده و ۲.۵ میلیون تن به صنایع تبدیلی واگذار می‌شود. این در حالی است که در نهایت فقط ۷۰۰ هزار تن رب گوجه فرنگی در کشور تولید می‌شود. از سوی دیگر الگوی مصرف ما نیز مشکل دارد و الگوی مصرف سالم در زندگی ایرانی‌ها کمتر مورد توجه محوری بوده است. وی خاطرنشان کرد: ما در چارچوب این نشست‌ها باید تاکید کنیم که زنگ خطر به صدا درآمده و در صورتی که مسوولان برای آینده حوزه کشاورزی و مساله آب برنامه‌ریزی دقیق نداشته باشند، در آینده چالش‌های بیشتری نیز خواهیم داشت.
زنگ خطر به صدا درآمده
او گفت: باید این نشست‌ها ادامه یابد تا زنگ خطر به صدا درآمده در حوزه کشاورزی به گوش مسوولان کشور برسد. باید مسیرهای درست برای آینده مهم و پرخطر تجارت کشاورزی منعکس شود. مساله آب، چالش بزرگ کشور است که باید موردنظر برنامه‌ریزان قرار گیرد. در ادامه محمد خزاعی، دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل، ایده برگزاری این اجلاس را در راستای بحث و بررسی درباره راه‌های توسعه تجارت محصولات کشاورزی، مورد توجه قرار داد وتدوین استراتژی کشاورزی و غذا از سوی مراکز تحقیقات و شرکت‌های فعال در بخش کشاورزی ایران به عنوان یکی از هاب‌های جهانی را وظیفه ایران دانست. او ادامه داد: قرار است در ایران جلسه‌ای تشکیل شود و اعضای سایر هاب‌های انتخاب شده در دنیا دور هم جمع شده و زمینه همکاری بین آنها فراهم شود و مقرر شده اوایل سال ۲۰۲۳ تشکیل این هاب در ایران به‌صورت رسمی اعلام شود. او حضور ایران در این رویداد جهانی را یک فرصت بی‌بدیل توصیف کرد که باید شرکت‌های حوزه کشاورزی از آن بیشترین بهره را ببرند.
آب ابرچالش اول کشور
در ادامه عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران سخنرانی کرد: باید در فضای واقعی برنامه‌ریزی انجام شود. آب ابرچالش کشور است و اشتغال در رتبه دوم ابرچالش‌ها قرار دارد. باید قادر باشیم قبل از تبدیل‌شدن به بحران و ورشکستگی آب، این مساله را حل کنیم، در غیر این صورت همه مسیرها تهدیدی برای ناپایداری هستند. کشاورز گفت: سال 1395 راه‌حلی با همراهی اتاق ایران و دولت درباره حل مساله آب ارایه کردیم که دو روند داشت: اولین روند این بود که برای پایداری نسبت به مصرف آب بخش کشاورزی باز تخصیص را مورد توجه قرار دهیم. کشورهایی با بارندگی 800 میلی‌متر در سال تغییر رویه داده‌اند. دوم اینکه تمرکز ما باید بر بهره‌وری باشد. رویه‌های فعلی پاسخگوی نیاز کشاورزی و سیاسیون نیست و باید تغییر اساسی انجام شود. ما این طرح را به رییس مجلس قبلی ارایه کرده‌ایم. کشاورز سومین مساله حوزه کشاورزی را ضایعات کشاورزی از تولید تا مصرف عنوان کرد که معادل 10 میلیارد مترمکعب آب مصرف دارد.
سیاست ما بر مبنای آب مجازی باید تغییر کند
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران درباره مساله صادرات محصولات کشاورزی گفت: محصولات زراعی در حوزه صادرات سهم بالاتری دارد و اینها گروه آب‌بر‌تری هستند. ما در زراعت از 2 میلیارد تن به نزدیک 3.6 میلیارد تن رسیدیم. اما ما نتوانستیم ارزآوری خوبی در این حوزه داشته باشیم. صادرات محصولات ما در سال 93 به بعد افزایش‌یافته است. او تاکید کرد: از نظر رقبای ما در بعضی کالاها تولیدکننده انحصاری هستیم ولی در رقابت عدد خوبی نداریم. مثلاً در صادرات زعفران به اسپانیا رتبه دوم را داریم. در صادرات خرما به ترکیه در 2018 رتبه ما 13 بوده. در بازاریابی و ایجاد زنجیره مشکل‌داریم. در صادرات گوجه‌فرنگی هم رتبه ما معنی‌دار نیست. ما به‌تدریج مقاصد صادراتی خود را ازدست‌داده‌ایم. بازارهای اروپایی تقریبا به صفر رسیده و تمرکز ما که بر بازار آسیاست، آنها خود صادرکننده محصولات کشاورزی هستند. از طرفی کشورهای با درآمد بالا را ازدست‌داده‌ایم. اگر بحران امنیتی برخی کشورها حل شود، صادرات ما به آنجا به مخاطره می‌افتد.
سه اولویت مهم کشاورزی در ایران
وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید این وزارتخانه کشت قراردادی، اصلاح الگوی کشت و تولید محصولات کشاورزی سالم را به عنوان اولویت‌های مهم در این بخش پیگیری می‌کند.
سیدجواد ساداتی‌نژاد در اجلاس تجارت محصولات کشاورزی اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که ما از چند ماه قبل آن را دنبال کردیم، بحث کشت قراردادی محصولات در ایران بود. دولت با رویکرد حمایت از کشاورزی و با هدف‌گذاری مشخص این طرح را دنبال کرد و در سال جاری این نوع کشت با حمایت‌های بانک مرکزی و بانک‌های عامل به‌طور خاص در بخش غلات مورد توجه قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه اصلاح الگوی کشت یکی از اولویت‌های طولانی مدت کشاورزی ایران در دهه‌های گذشته بوده توضیح داد: برای اجرایی شدن این اولویت‌ها ما الزاماتی را شناسایی کردیم که هدفش حمایت از این مدل کشت در کشاورزی ایران بوده است. وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: سومین اولویت در این حوزه بحث سلامتی محصولات کشاورزی است که ما تلاش کردیم با شناسنامه‌دار کردن باغ‌ها و محصولاتشان گامی مهم در این حوزه‌برداریم. در سال جاری مشکلاتی در بخش دام و طیور وجود داشت که این وزارتخانه آن را پیگیری کرد. ساداتی‌نژاد خاطرنشان کرد: یکی از اصلی‌ترین معضلات ما دراین بخش عدم ساماندهی تشکل‌ها برای مدت طولانی بوده است. بعضا این تشکل‌ها خود اختلالگر و چالش‌زا شده‌اند. از این‌رو ساماندهی آنها یکی دیگر از اولویت‌هایی است که باید به شکل جدی در دستور کار قرار گیرد. عسگری رییس کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه در کشاورزی با هر بار سرمایه‌گذاری می‌توانیم سه برابر صنعت بازدهی داشته باشیم گفت: بخش کشاورزی خصوصی‌ترین بخش اقتصادی کشور است و 35 درصد اشتغال این حوزه را در خود جای داده است.
عسگری با اشاره به اهمیت کشت فرا سرزمینی گفت: اینکه ما نتوانستیم از ظرفیت کشورهای پیرامون خودمان استفاده کنیم ناشی از چیست؟ عراق و روسیه را ما آزاد کردیم اما چقدر بستر فراهم کردیم برای تولیدکنندگان و کشاورزان که کشت فرا سرزمینی انجام دهند. او یادآوری کرد: بر اساس قانون بودجه بانک‌های تجارت، سپه، ملی و صادرات باید بخش بزرگی از منابع خود را در خدمت کشاورزی قرار دهند و جز این اگر اقدامی شود مصداق ترک فعل خواهد بود.
