دلارِ سرکش
ثبات بازار ارز یکی از مواردی است که می‌تواند شرایط اقتصادی یک کشور را برای فعالیت‌ها فراهم سازد. دولت سیزدهم نیز از همان ابتدا در خصوص کنترل بازار ارز و ثبات ارز نظرات مختلفی را بیان کرد. اما قیمت دلار در بازار روز گذشته ۱۱ آبان ماه وارد کانال ۳۴ هزار تومان شد. عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که شرایط تورمی موجود در اقتصاد کشور و انتظارات تورمی ایجاد شده در بازار را می‌تواند از علل مهم پیشروی دلار دانست. عمده تحلیلگران بازار ارز تهران دو عامل مهم «سرمایه‌های خارج شده از بازار سرمایه» و «انتظارات تورمی موجود در فضای بازار» را به عنوان محرک‌های افزایشی دلار در روز گذشته می‌دانند. این در حالی است که انتشار سخنان رابرت مالی، نماینده امور ایران در دولت آمریکا، مبنی بر از بین رفتن احتمالات از سرگیری مذاکرات برجام نیز توانست عامل دوم، یعنی انتظارات تورمی را شدت ببخشد. از آنجایی که همچنان نرخ ارز در جامعه ما بر گرانی‌ها تأثیر دارد و زندگی روزمره مردم نیز تا حدودی به آن وابسته است، تحلیل نوسانات بازار ارز موضوعی است که در این گزارش سعی داریم به آن بپردازیم. نرخ دلار در معاملات نقدی چند روز اخیر بر مدار افزایش قرار گرفته است.و در معاملات نقدی روز پنجشنبه تا سطح ۳۴ هزار و ۸۰۰ تومان بالا رفت. تحلیلگران ارزی پیش از این گفته بودند در صورتی که نرخ دلار به مرز مذکور برسد این امر ممکن است زمینه‌ساز ورود تقاضای جدید به بازار شود.
رکورد بی‌سابقه در بازار دلار ایران
وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای از اعمال تحریم علیه اشخاص مرتبط با حزب‌الله و نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و همچنین شماری از شرکت‌های نفتی و باربری خبر داد. قیمت دلار به این خبر سریعا واکنش نشان داد و نرخ دلار در معاملات پشت خطی دیشب یک رکورد بی سابقه را ثبت کرد. اسکناس آمریکایی دیشب در بازار شبانه وارد کانال ۳۵ هزار تومان شد. قیمت دلار در ابتدای آبان ماه تا امروز بیش از ۲ هزار تومان افزایش را ثبت کرده است. دلار در ابتدای ماه جاری در محدوده ۳۲ هزارو ۷۵۰ تومان معامله شد. تحلیلگران ارزی بازار تهران عوامل مختلفی را به عنوان دلایل افزایش حجم تقاضا و به تبع آن افزایش نرخ دلار مطرح می‌کنند که از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به «انتظارات تورمی» و «سرایت دارایی‌های خارج شده از بورس به بازارهای سوداگرانه» اشاره کرد.
هجوم بورس بازان به بازار دلار
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در روزهای اخیر نسبت خروج دارایی از بازار سرمایه افزایش یافته و به عقیده کارشناسان این دارایی‌ها به بازارهای دیگر سرایت خواهند کرد که نزدیک‌ترین مقصد آنها بازارهای ارز و طلا است.در نتیجه با افزایش سطح تقاضا درمعاملات ارزی شرایط فشار خرید ایجاد خواهد شد.برخی معتقدند که از افزایش قابل توجه نرخ دلار، سیگنال خروج سرمایه مخابره می‌شود.
شوک ارزی هرات و سلیمانیه به تهران
از سوی دیگر افرایش قیمت دلار بازار هرات و سلیمانیه موجب شده نرخ دلار در تهران آرایش صعودی به خود بگیرد. قیمت دلار هرات دیروز از نیمه کانال ۳۳ هزار تومان بالا رفت و به ۳۳ هزار و ۶۰۰ تومان رسید.در معاملات پشت خطی دیشب هم نرخ دلار در بازار یاد شده با رشد ۳۰۰ تومانی به پله نهم کانال ۳۳ هزار تومان رسید. قیمت دلار سلیمانیه هم روز گذشته بر روی پله هفتم کانال ۳۴ هزار تومان ایستاد و در معاملات پشت خطی شب گذشته به یک قدمی کانال ۳۵ هزار تومان رسید.
ضربه نرخ حواله درهم به بازار دلار
در کنار عوامل یاد شده افزایش نرخ حواله درهم نیز این روزها عامل مهمی برای علت افزایش قیمت دلار می‌باشد. قیمت درهم روز گذشته به ۹ هزار و ۵۳۰ تومان رسید. نرخ برابری درهم به دلار وارد کانال ۳۵ هزار تومان شده و همین امر بر روی انتظارات صعودی معامله گران در مورد نرخ دلار اثر گذاشته است. از طرفی هم صحنه بین الملل شاهد برگشت سیاستمداران افراطی به قدرت است. برخی از تحلیلگران ارزی می‌گفتند به نظر می‌رسد یکی از دلایل افزایش هیجانات ارزی احتمالا به همین دلیل است بهمن فلاح 3ماه قبل در کلاب‌هاوس خبرآنلاین درباره پیش‌بینی مسیر ارز؛ با توافق، بی‌توافق گفته بود: ایران در حال حاضر با مشکل تورم پولی مواجه است. درست است که برجام روی کنترل تورم و آزاد شدن منابع ارزی موثر است، اما متاسفانه ما به دلیل ناترازی در بودجه و اینکه بودجه کشور یک بودجه تورمی است و همیشه با کسری بسته می‌شود و درآمد مالیاتی و ارزی محقق نمی‌شود، در تنگنا قرار داریم و نتیجه این وضعیت نیز چاپ پول بیشتر است.
وی عنوان کرد: نقدینگی در ابتدای روی کار آمدن آقای رییسی، ۳ هزار هزار میلیارد تومان بوده که الان از ۵ هزار هزار میلیارد تومان هم عبور کرده است. این در شرایطی است که با رشد اقتصادی منفی روبه‌رو هستیم و در ۱۰ سال گذشته حدودا صفر بوده است. این کارشناسی اقتصادی ادامه داد: در کشوری که رشد اقتصادی وجود ندارد، خلق پول مساوی تورم است. در همین حال، ما خروج ارزی هم از کشور هم داشتیم. ما به این شرایط تورم ساختاری می‌گوییم. فلاح با بیان اینکه نقدینگی بدون پشتوانه رشد کرده است، تصریح کرد: به طور طبیعی نرخ برابری ریال با دلار را که در نظر می‌گیریم، می‌بینیم الان به‌طور طبیعی نرخ دلار در محدوده ۳۵ هزار تومان به بالا است. وی با ذکر این نکته که دولت‌ها به علت سیاست‌های پوپولیستی و نگاه‌های جناحی که به تورم دارند، با ارزپاشی یا نگاه چند نرخی به ارز، نرخ ارز را سرکوب می‌کنند، گفت: به نظر من تا زمانی که این ابرچالش‌ها حل نشود، مشکل بر سر ارز وجود دارد
آلبرت بغزیان پنجشنبه در تعادل نوشت: دولت تلاش کرد تا نرخ ارز را سرکوب کرده و از این طریق به‌زعم خود از حجم انتقادات عمومی بکاهد. باید بدانیم، نرخ ارز در کنار نرخ‌هایی چون نرخ تورم، نرخ بهره و نرخ دستمزد در سطح اقتصاد کلان بر همه بازارهای خرد اثرگذار هستند. در واقع این نرخ‌ها، نرخ‌های مادری هستند که سایه سنگین آنها تا دورترین بازارها تداوم پیدا می‌کند. بنابراین هر نوسانی در این نرخ‌ها، کل اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان یک تحلیلگر و استاد دانشگاه، هنوز متوجه نشده‌ام که آیا رییس کل بانک مرکزی قصد دارد، اجازه بدهد نرخ ارز در بازار آزاد تعیین شود یا به سیستم نرخ ارز شناور مدیریت شده معتقد است؟ در جهان سیستم نرخ ارز شناور مدیریت شده جریان دارد، یعنی نرخ بین دلار و پوند، دلار و یورو، دلار و درهم و... از طریق برخی مناسبات خاص اقتصادی تعیین می‌شود و این گونه نیست که اجازه داده شود، نرخ ارزهای بین‌المللی در عرصه میدانی تعیین شود. در اقتصاد ایران اما دولت‌ها به نرخ ارز به عنوان یک ابزار نگاه می‌کنند که از طریق آن می‌توانند مشکلاتی چون کسری بودجه، کمبود منابع، نقدینگی و... را حل کرد. در حالی که یک چنین برخوردی با نرخ ارز باعث بروز نوسانات جدی در کل اقتصاد می‌شود. البته ممکن است در کوتاه‌مدت مشکل کسری بودجه دولت را حل کند، اما در بلندمدت اقتصاد ایران را با مشکلات عدیده‌ای چون افزایش تورم، فقر و... مواجه می‌کند. بنابراین با این دست فرمان، باید منتظر نوسانات بیشتری در بازار ارز و متعاقب آن در سایر بازارها باشیم. نوساناتی که سفره مردم را کوچک‌تر و معیشت آنها را تنگ‌تر می‌کند.
نشست ویژه ارزی در میرداماد
همزمان با رشد نرخ دلار در تهران بار دیگر گمانه زنی‌ها درباره احتمال آزادسازی ارزهای بلوکه شده در بازار ارز تهران برجسته شده است.خبر احتمال آزادسازی ارزهای بلوکه شده با سفر رییس کل بانک مرکزی عمان به تهران داغ‌تر شده است.عده‌ای از معامله گران از دیدار صالح آبادی و رییس بانک مرکزی عمان به عنوان نشست ویژه ارزی در میرداماد یاد می‌کنند. پیش از این در خبرها آمده بود که احتمالاً ۷ میلیارد دلار ایران به حساب بانک مرکزی ایران نزد بانک مرکزی عمان واریز خواهد شد. روابط عمومی بانک مرکزی ایران اعلام کرده بیش از ۵۰۰ میلیون دلار از وجوه جمهوری اسلامی ایران که بیش از ۵۰ سال پیش در کشور انگلیس غیرقابل وصول مانده بود، با همکاری بانک مرکزی عمان وصول شد و اینگونه همکاری‌ها ادامه دارد. با این حال برخی از معامله‌گران با اشاره به رفتار بازار ساز و خبر آزادسازی ارزهای بلوکه شده در گذشته می‌گفتند که نهاد مرکزی بازار ساز با خبر درمانی به دنبال کنترل نرخ ارز است.
اقدام جدید بانک مرکزی برای کنترل نرخ دلار
همچنین روز گذشته بانک مرکزی از اقدام جدید خود برای کشیدن ترمز افزایش قیمت دلار خبر داد.خرید ارز از روز شنبه به صورت غیر حضوری هم امکان پذیر است. آن طور که صالح آبادی گفته از هفته آینده، سامانه برخط صرافی‌ها، با هدف تسهیل ارایه خدمات به متقاضیان عملیاتی می‌شود. طبق گفته وی متقاضیان ارز به جای مراجعه حضوری به صرافی‌ها، از طریق سامانه درخواست خود را به صرافی مدنظر ارسال می‌کنند و پس از احراز هویت، به صورت حضوری ارز را دریافت می‌کنند.
قیمت سکه تمام بهار آزادی هم با بیش از یک میلیون تومان صعود وارد کانال ۱۶ میلیون تومانی شد
قیمت سکه در ۲ روز گذشته در کانال ۱۶ میلیون تومانی باقی ماند. بانک مرکزی برای مهار بازار طلا و سکه طرح انتشار اوراق سکه با سررسید شش ماهه را مطرح کرده است. آیا این طرح می‌تواند راهکاری برای مهار قیمت باشد؟ به گزارش تجارت‌نیوز قیمت طلا در هفته‌ای که گذشت با افزایش بی‌سابقه قیمت دلار همراه شد. قیمت سکه تمام بهار آزادی هم با بیش از یک میلیون تومان صعود، قیمت، وارد کانال ۱۶ میلیون تومانی شد. قیمت طلا و سکه در حالی از قیمت دلار تبعیت می‌کند که با وجود افزایش نرخ دلار، هنوز هم‌پای قیمت دلار پیش نرفته است. افزایش قیمت طلا و سکه در حالی است که پیش از این بسیاری از کارشناسان اعلام کرده بودند که با توجه به ثبات قیمت دلار، بازار طلا و سکه هم بازار با ثباتی است و فعلا نباید چشم انتظار افزایش قیمت طلا بود. هر چند که ثبات بازار دلار توسط بازارساز و با سیاست‌های بانک مرکزی بر مدار آرامش بود، اما به نظر می‌رسد دولت برای مهار قیمت طلا و سکه و همچنین کاهش حباب سکه راهکار انتشار اوراق سکه با سررسید شش ماهه را در دستور کار قرار داده است. حباب سکه از تابستان رکورد زده، به‌طوری که حباب تمام سکه امامی به بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسیده و حباب ربع سکه هم نزدیک به ۵۰ درصد قیمت این‌قطعه از سکه است. بانک مرکزی برای اینکه رشد بازار سکه را تعدیلی کند روز پنجشنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۱ از انتشار اوراق سکه با سررسید شش ماهه خبر داد. در همین راستا رییس کل بانک مرکزی با اشاره به حدف حباب سکه گفت: به منظور حذف حباب سکه امکان استفاده از طلای آب شده و تبدیل آن به سکه در بازار تحت نظارت بانک مرکزی فراهم می‌شود. او وعده گواهی سکه بانک مرکزی را در هفته پیش‌رو داده و تاکید کرده که این گواهی به قیمت روز، شش ماهه و معاف از مالیات عرضه می‌شود که در سررسید شش ماهه هم به قیمت روز بازار خرید خواهد شد. محمد کشتی‌آرای، رییس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران قبلا در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که بانک مرکزی از سال ۱۳۹۷ واگذاری سکه نداشته است و سکه‌های موجود در بازار چون پاسخگوی تقاضا نیست حباب سکه رشد کرده است. به نظر می‌رسد با توجه به صحبت‌های این کارشناس، بانک مرکزی به دنبال رفع مشکل عرضه در بازار برآمده و سعی می‌کند تا با بهبود عرضه تقاضای بازار سکه را کنترل کند تا حباب سرکش سکه مهار شود. اما قیمت سکه تمام بهار آزادی که طی ۲ روز گذشته از مرز ۱۶ میلیون تومان گذشته فعلا در محدوده جدید بدون تغییر قیمت پایدار است. قیمت سکه تمام طرح قدیم هم که در نخستین هفته آبان میان مرز ۱۳ و ۱۴ میلیون تومان در نوسان بود. طی روزهای اخیر با رشد یک میلیون تومانی قیمت، وارد کانال ۱۵ میلیون تومانی شده است. نیم سکه و ربع سکه هم به قیمت‌های ۸ میلیون و ۶۰۰ و ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده‌اند. سکه گرمی با قیمت ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در بازار مبادله می‌شود. از روز چهارشنبه تا روز پنجشنبه ۱۲ آبان قیمت هر کدام از قطعات سکه حدود ۵۰ هزار تومان رشد قیمت داشته است. در لحظه نگارش این گزارش قیمت هر اونس طلا 1,631.33 دلار بود و با وجودی که قیمت انس طی روزهای گذشته تغییر چشم‌گیری نداشته، قیمت طلا و سکه تحت تاثیر قیمت دلار در بازار رشد داشته است. هر مثقال طلا در روز پنجشنبه با قیمت ۶ میلیون و ۳۳ هزار تومان معامله شد. هر گرم طلا که در روز چهارشنبه وارد پله چهارم محدوده یک میلیون تومانی شده بود روز گذشته با کاهش ۱۰ هزار تومانی به قیمت یک میلیون و ۳۹۳ هزار تومان رسید. حباب سکه که در روز چهارشنبه با وجود افزایش قیمت سکه کاهشی بود. روز گذشته اما با افزایش ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی حباب سکه‌های تمام طرح امامی و قدیم همراه بود.
با وجودامید به ثبات قیمت‌ها از سوی کارشناسان بازار و با وجود سیاست‌های بانک مرکزی برای مهار قیمت دلار، باید دید روز شنبه با پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای دلار فردایی و روند صعودی آن قیمت طلا بر چه مداری حرکت خواهد کرد؟.
