اراده‌ای برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نیست

توان نابرابر پزشکان و پرستاران به ضرر چرخه سلامت

گلی ماندگار|

 6 ماه است که استعفا داده و در حال حاضر منشی یک شرکت خصوصی است تا شرایط مهاجرتش فراهم شود و او هم مانند خیلی دیگر از پرستارانی که طی این سال‌ها مهاجرت کرده‌اند، راهی کشوری شود که در آن حداقل‌های لازم برای یک پرستار را در نظر می‌گیرند و قرار نیست هر ماه نگران امنیت شغلی و حقوق پایین و ... باشد. تهمینه بیش از 8 سال است که فارغ‌التحصیل شده است، او کارشناس ارشد پرستاری است. در تمام این سال‌ها جزو نیروهایی بوده که با آنها قراردادهای پیمانی و 3 ماهه بسته می‌شده. در تمام دوران کرونا در شلوغ‌ترین بیمارستان تهران کار کرده و بعد از فروکش کردن کرونا کم کم زمزمه تعدیل نیروها بلند شده و او هم تصمیم گرفته که به جای استرس داشتن برای از دست دادن شغلش یک بار برای همیشه استعفا دهد و مراحل حقوقی مهاجرت خود را شروع کند. 

   16 سال انتظار برای هیچ

این پرستار به «تعادل» می‌گوید: بیشتر از 16 سال است که به ما قول داده‌اند قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را اجرایی کنند اما هنوز که هنوز است هیچ اتفاقی رخ نداده و این توهین به شعور و البته از خود گذشتگی پرستارانی است که برای حفظ جان بیماران در دوران کرونا از جان خود گذشتند. زمانی که مسوولان اعلام کردند پزشکان به خاطر درآمد ناکافی و کار در مناطق محروم ترجیح می‌دهند از کشور بروند، مجلس خیلی زود دست به کار شد و مزایای زیادی را برای آنها در نظر گرفت، اما در مورد پرستاران هیچ کس نمی‌خواهد کاری انجام دهد، چون اصلا برایشان مهم نیست، در صورتی که اگر پرستاران در بیمارستان‌ها نباشند، خیلی بیشتر از نبود دکترها جان بیماران به خطر می‌افتد. این ماهستیم که ساعت‌های متمادی علایم حیاتی بیماران را تحت نظر داریم، پزشک تنها ویزیت می‌کند و می‌رود. تهمینه می‌افزاید: هر بار که پرستاران اعتراض کردند، مسوولان با وعده و وعید آنها را دوباره به سر کار بازگرداندند. هر بار گفتند از این ماه قانون اجرایی می‌شود و حالا 16 سال از آن روزها گذشته است، در حالی که پرستاران همچنان بلاتکلیف هستند، حقوق و مزایای پزشکان برای ماندن در مناطق محروم افزایش پیدا می‌کند. این همه تبعیض باعث می‌شود تا پرستاران هم به فکر مهاجرت بیفتند، در همان دوران کرونا هم تعداد زیادی از پرستاران به کشور‌هایی مثل ترکیه و کشورهای اروپایی رفتند، چرا که حداقل اگر از جانشان مایه می‌گذاشتند، حقوق و مزایایی که دریافت می‌کردند، برای گذران زندگی شان کفاف می‌داد، اما در بسیاری از بیمارستان‌های ما پرستارانی در حال کار کردن و از خود گذشتگی بودند که بیش از 4 ماه پرداخت حقوق‌هایشان به تعویق افتاده بود.

   تبعیض آشکار است

محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار درباره اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به «تعادل» می‌گوید: اینکه پرستاران در تمام این سال‌ها یعنی از 16 سال پیش تاکنون نتوانسته‌اند عامل اجرایی شدن این قانون تصویب شده بشوند، باز می‌گردد به قدرت نفوذ پزشکان در حوزه بهداشت و درمان. در واقع از وقتی که مساله خودگردانی بیمارستان‌ها و البته سپردن بخش پرستاری به بخش خصوصی کلید خورد این مشکلات هر روز بیشتر و بیشتر شد و حتی با تصویب قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری این قانون هیچ‌وقت به مرحله اجرا نرسید. او می‌افزاید: از سال 1374 و با محوریت وزارت بهداشت وقت و حمایت پزشکان و جامعه قدرتمند پزشکی، تغییر کلی و جزئی نظام سلامت و درمان کشور کلید خورد. این نظام سلامت جدید از مدل امریکایی خدمات سلامت و درمان موسوم به نظام تعرفه‌گذاری کالیفرنیا الگو گرفته بود. طبق این نظام، بیشتر خدمات بهداشتی و درمانی در قالب انواع و اقسام گوناگون تعرفه‌ها تقسیم‌بندی شده بود و بار مالی ارایه خدمات درمانی را نیز از دوش دولت بر دوش مردم منتقل می‌کرد. این تعرفه‌ها هر سال نیز قیمت رو به افزایشی دارد. کم کم ابعاد این تغییر سیستمی در همه بخش‌های نظام سلامت و درمان کشور، خود را نشان داد؛ اما به‌طور مشخص، ذیل این نظام جدید در خدمات درمانی کشور، طرح خودگردانی بیمارستان‌ها در کشور آغاز شد. این طرح اگرچه تا سال‌ها بعد پشتوانه قانونی نداشت اما در ابتدا با حمایت پزشکان در دانشگاه بهشتی به صورت پایلوت و سپس در سال 1376 در سراسر کشور اجرا شد. 

   سرازیر شدن پول به جیب پزشکان

دبیرکل خانه پرستار اظهار می‌دارد: اما شروع نظام سلامت جدید در کشور و مبتنی بر نظام امریکایی موسوم به کالیفرنیا، روابط حقوقی و درآمدی را در نظام سلامت کشور به‌طور کامل به سود پزشکان تغییر داد. طرح خودگردانی بیمارستان‌ها موجب شد که انواع و اقسام تعرفه‌ها به جیب پزشکان سرازیر شود؛ حتی در برخی موارد تعرفه خدماتی به پزشکان تعلق می‌گرفت که خود پزشکان در ارایه آن خدمت، هیچ کاری را انجام نمی‌دادند اما بیشتر یا تمام وجه تعرفه آن به این پزشکان تعلق می‌گرفت. سرجمع اجرای طرح خودگردانی بیمارستان‌ها در دهه هفتاد شمسی و تغییر نظام سلامت به سمت امریکایی شدن، روابط قدرت و درآمد را در بیمارستان‌ها و نظام سلامت کشور به سود پزشکان عمیقا تغییر داد. اما مضاف بر اینها، پزشکان طی دو دهه اخیر، سعی کردند در کنار افزایش ثروت، با در اختیارگرفتن قدرت و نظارت و مدیریت بخش سلامت و درمان کشور، توان چانه‌زنی پرستاران و حتی بیماران را نیز به‌طور همزمان کاهش دهند. 

   توان نابرابر پزشکان و پرستاران  در مقابل قانون

 با افزایش قدرت و ثروت پزشکان با اجرای طرح خودگردانی بیمارستان‌ها و مواردی از این قبیل، همزمان موضوع تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نیز مطرح شد. با این حال تاکنون و به رغم گذشت 16 سال از تصویب قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، هنوز اجرای این قانون به دلیل توان نابرابر پزشکان و پرستاران در پیشبرد مطالباتشان، معطل مانده است.

   مهاجرت سالانه حدود ۲۰۰۰ پرستار از کشور

از سوی دیگر معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری با اشاره به اینکه پرستاران هنوز ریالی بابت تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری دریافت نکرده‌اند، گفت: این موضوع سبب گلایه‌مندی پرستاران می‌شود و این درحالی است که پرستاران ما حتی بیش از ظرفیت خود کار می‌کنند که این موضوع سبب فرسودگی آنها می‌شود. حمیدرضا عزیزی درباره آخرین اخبار پیرامون اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، گفت: علی‌رغم اینکه مسوولان وزارتی از جمله وزیر محترم بهداشت در شهریور ماه قول داده بودند که پرداختی بر اساس قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را تا آخر همان ماه به حساب پرستاران واریز کنند، اما تا این لحظه هنوز ریالی بابت تعرفه‌گذاری خدمات به پرستاران پرداخت نشده است و ما شدیدا از این موضوع گله‌مند هستیم؛ این امر باید در وزارت بهداشت و بدنه دولت رفع شود. او افزود: مقرر شده بود بودجه قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به مجموعه وزارت بهداشت و سازمان بیمه سلامت داده شود که بر اساس پیگیری‌های ما مشخص شد علی‌رغم گذشت هشت ماه از سال ۱۴۰۱ سازمان برنامه و بودجه هنوز مبلغی پرداخت نکرده است. همکاران ما در سطوح کلان شورای عالی نظام پرستاری و... شدیدا از این موضوع گلایه دارند. همه ما به وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور آگاه هستیم و معتقدیم سازمان برنامه و بودجه در زمینه پرداختی‌های قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به پرستاران کم لطفی کرده‌اند.

   اراده‌ای برای اجرای قانون وجود ندارد

او تاکید کرد: به نظر می‌رسد برخی از مسوولان اراده‌ای به اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری ندارند و علی‌رغم اینکه در دو سال و نیم گذشته شدیدترین فشارها بر جامعه پرستای وارد شد و همکاران ما با قدرت در عالم‌گیری کووید19 به مردم خدمت کردند، اما باز این بی‌مهری صورت گرفت. از طرفی در ناآرامی‌های اخیر نیز بار اورژانس‌ها و بیمارستان‌ها سنگین‌تر شده و همکاران ما باز هم با تمام توان خدمت دادند، اما متاسفانه این قانون مترقی اجرایی نشده است که به نظر ما این امر کم لطفی است. عزیزی درباره وضعیت پرداخت مطالبات پرستاران، ‌تصریح کرد: برخی از دانشگاه‌ها نزدیک یک سال تاخیر در پرداخت کارانه‌ها دارند. میانگین عدم پرداخت مطالبات دانشگاه‌های علوم پزشکی به همکاران ما (عمدتا کارانه) حدود هشت ماه است؛ هر چند که شاید در نقطه‌ای میزان عدم پرداخت مطالبات کمتر از این باشد اما آنها هم با روش سنتی احتساب کارانه از جزو حرفه‌ای پرداخت‌هایی داشته‌اند. این درحالی است که پرستاران ما در وضعیتی کار می‌کنند که نسبت پرستار به تخت در کشور در مقایسه با جهان بسیار پایین است و اخیرا در جلساتی که با مدیران پرستاری شهر تهران داشتیم، مشخص شد حتی در تهران هم نسبت «یک پرستار به ازای یک تخت» را نداریم و این در شرایطی است که استاندارد ما 2.5 پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی است و این نشان می‌دهد که پرستاران ما حتی بیش از ظرفیت خود کار می‌کنند. این موضوع سبب فرسودگی پرستاران می‌شود و این مردم هستند که به دنبال آن نمی‌توانند خدمت مناسب دریافت کنند. او در خصوص وضعیت مهاجرت پرستاران، اظهار کرد: آمار مهاجرت تقریبا مشابه سال گذشته و حدود 2000 نفر سالانه و به‌طور میانگین 200 پرستار در هر ماه است. بخشی از مهاجرت به دلیل انگیزه خدمتی است که همکاران توقع دارند به نسبت خدمات ارزنده و وزینی که به واسطه کسب دانش و مهارت ارایه می‌دهند به همان نسبت مورد لطف قرار گیرند؛ اما متاسفانه در این زمینه ضعف داریم و همکاران ما گله‌مند هستند.