بنزین مقصر کسری بودجه
میرکاظمی: بدون افزایش قیمت حامل‌های انرژی نمی‌توانیم از آسمان پول بیاوریم
بررسی جنجالی سرنوشت یک تبصره در مجلس
بودجه 200 هزار میلیارد تومان کسری دارد!
روز گذشته، صحن علنی مجلس، میزبان یکی از جنجالی‌ترین روزها در رابطه میان بهارستان و پاستور بود. مجلس یازدهم و دولت سیزدهم که در ماه‌های گذشته، بارها زیر سایه وحدت نظر سیاسی از همراهی برای نهایی کردن طرح‌ها و اجرای برنامه‌ها سخن گفته‌اند، این‌بار در ماجرای بررسی اجرای یک تبصره از قانون بودجه به چالش‌هایی رسیدند و در دل همین بحث‌ها از برخی اختلاف نظرها رونمایی شد.
بر اساس برنامه‌ای که پیش از این از سوی مجلس نهایی شده بود، بنا بود دیروز مسعود میرکاظمی - رییس سازمان برنامه و بودجه - به صحن علنی آمده و درباره یک گزارش اقتصادی، توضیحاتی را به نمایندگان ارایه کند اما با وجود برنامه‌ریزی، میرکاظمی دیر به جلسه مجلس رسید و همین موضوع صدای اعتراض برخی نمایندگان از جمله رییس مجلس را در آورد. محمدباقر قالیباف در جلسه علنی مجلس و در جریان بررسی گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و کمیسیون جهش و رونق تولید در خصوص عملکرد دستگاه‌های مسوول در اجرای بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ کل کشور خطاب به معاون پارلمانی رییس‌جمهور، بیان کرد: از روز چهارشنبه هفته گذشته هیات رییسه دعوتنامه‌ای را به دولت ارسال کرده و از آقای میرکاظمی رییس سازمان برنامه و بودجه دعوت کرده تا در جلسه امروز مجلس حضور پیدا کند. بر اساس قانون ایشان موظف هستند تا در جلسه حضور یابند. امروز ساعت 7:30 صبح گفته‌اند که کاری پیش آمده و نمی‌توانند در جلسه حضور یابند. وی ادامه داد: چه کاری مهم‌تر از پیگیری اجرای قانون وجود دارد؟ نمی‌شود مجلس کار نظارتی خود را بر روی زمین بگذارد. این رفتار اصلا درست نیست و آقای میرکاظمی باید در جلسه امروز حضور پیدا کنند.
پس از ورود میرکاظمی به صحن مجلس، او توضیحاتی را درباره علت تاخیر خود بیان کرد. جلسه نظارتی مجلس ادامه پیدا کرد تا اینکه میرکاظمی حدود ساعت ۹: ۲۰ در مجلس حاضر شد؛ او با حضور در پشت تریبون مجلس توضیح داد: عذرخواهی می‌کنم امروز همایش برنامه و بودجه و برنامه هفتم توسعه با روسای سازمان‌ها از استان‌های مختلف برگزار شده بود که به دلیل نامنظمی به وجود آمده اطلاع نداشتم که باید در صحن باشم؛ به محض اطلاع، سخنرانی را قطع کردم و به مجلس آمدم. محمدباقر قالیباف رییس مجلس هم گفت: آقای میرکاظمی درباره علت تاخیرش در مجلس توضیحاتی را ارایه داد اما ما در تاریخ ۷ آبان نامه دعوت ایشان به مجلس را به سازمان برنامه دادیم به اضافه اینکه وقتی موضوعی در دستور مجلس می‌آید به معنای دعوت آن مسوول است؛ به هر حال از اینکه آقای میرکاظمی خودشان را به موقع به مجلس رساند، تشکر می‌کنم.
با این وجود اما اختلاف نظرها صرفا به بحث تاخیر در ورود میرکاظمی محدود نشد. گزارشی که بنا بود بررسی شود، یک سوال مهم داشت و آن این بود که آیا دولت منابع در نظر گرفته شده در تبصره 18 بودجه برای اشتغال زایی را اختصاص داده یا منابع آن را به بودجه جاری و حمایت‌های معیشتی اختصاص داده است. محمدباقر قالیباف در خصوص بند الف تبصره ۱۸ قوانین بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، گفت: به همان اندازه که معیشت برای ما مهم و دارای اولویت است، اشتغال هم اولویت دارد. وی ادامه داد: ما در برنامه ششم و بودجه سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ منابعی را برای اشتغال و معیشت پیش بینی کردیم. قصد ما این نیست که از معیشت بزنیم و به اشتغال بدهیم. ما می‌گوییم باید منابع در جای خود هزینه شود. رییس مجلس همچنین گفت: در سال ۱۴۰۰ از بند ۳۸ تبصره ۱۴، ۳۲ همت (۱۰۰۰ میلیارد تومان) برای بحث مربوط به تبصره ۱۸ و اشتغال پیش بینی شد طبق گزارش تفریغ بودجه ۱۰۰ درصد منابع تبصره محقق شد. شما ۱۰۰ درصد منابع را برای معیشت دادید؟ اما چرا منابع را به اشتغال ندادید. به جای ۳۲ همت حدود ۱۹ همت پرداخت شد یعنی ۱۳ همت از درآمد قطعی به بخش اشتغال پرداخت نشده است. حال اینکه باید سازمان برنامه و بودجه این ۱۳ همت را به وزارتخانه‌های مربوطه برای اشتغال پرداخت می‌کرد. رییس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: وقتی قانون نوشته می‌شود باید در جای خود هزینه شود به خصوص در دو موضوع معیشت و اشتغال وقتی که این اتفاق رخ نمی‌دهد مجلس باید چه کاری انجام دهد.
قالیباف خطاب به میرکاظمی و خاندوزی، گفت: ۱۹ همت در حساب‌های مسدودی قرار گرفت و بانک‌ها هم دو برابر برای آن می‌توانستند وام بگذارند پس در حقیقت سال گذشته اگر ۱۳ همت را برای اشتغال و تولید پرداخت می‌کردیم حدود ۷۵ همت برای اشتغال و تولید اختصاص پیدا می‌کرد؛ از هزینه‌های غیر معیشتی و جاری تا جایی که می‌توانید کنار بگذارید تا قانون را اجرا کنید. رییس مجلس درباره عملکرد سازمان برنامه و بودجه در خصوص بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۱، گفت: وقتی مجلس قانونی را مصوب می‌کند توقع می‌رود که آن قانون اجرا شود. ما سال گذشته منابع تبصره ۱۸ را در اختیار وزارت اقتصاد قرار داده و آن را در صندوقی گذاشتیم که سازمان برنامه با آن مخالف بود. امسال این منابع در اختیار سازمان برنامه گذاشته شد که تا الان سازمان برنامه قرانی از آن را نداده است. پس با این وضعیت توقع داریم که سال آینده باز هم این منابع را به سازمان برنامه بدهیم؟ عملکرد نشان می‌دهد که باید این منابع در صندوق وزارت اقتصاد باشد. رییس مجلس با تاکید مجدد بر اینکه اشتغال و معیشت دو موضوع مهم است، گفت: آقای میرکاظمی من با پیشنهاد شما در موضوع معیشت در بودجه ۱۴۰۱ مخالف بودم و حتی گفتم که سقف تعیین شده برای معیشت پاسخگو نیست، پیشنهاد ۳۲۰ همت را داشتم و شما اصرار بر ۱۶۰ همت داشتید؛ ما حواسمان به معیشت و اشتغال هست البته بی‌انصافی هم نمی‌کنیم و شرایط سخت دولت را هم می‌فهمیم، گزارش درآمدهای دولت را هم می‌بینیم. رییس مجلس همچنین گفت: تصمیمی در جلسه سران قوا برای فروش اموال مازاد و اتمام پروژه‌های نیمه تمام گرفته شده که ان‌شاءالله ظرف یک ماه آینده طرح یا لایحه دو فوریتی آن در مجلس بررسی می‌شود و این موضوع تعیین تکلیف خواهد شد. قالیباف همچنین خطاب به وزیر اقتصاد گفت: آقای خاندوزی شما یا خسته شدید یا رودربایستی دارید، انتظار می‌رود که شما مطالبه گرایانه پیگیری کنید همانطور که پارسال این اقدام را انجام می‌دادید. رییس مجلس با بیان اینکه در شرایط سخت اقتصادی اشتغال و معیشت دو موضوع مهم است، یادآور شد: دولت قبل در تبصره ۱۸ عملکردی نداشت اما آقای میرکاظمی شما هم باید قانون بودجه را رعایت کنید. ما علاوه بر بحث یارانه موضوع ۹ میلیارد دلار ارز با همان ارز یارانه ۴۲۰۰ در اختیار دولت قرار دادیم. البته که دولت سامانه ETS ارزی را هم راه‌اندازی نکرده است ما بر اساس میزان تحقق درآمدهای دولت صحبت می‌کنیم. مشخصا بحث تعیین تکلیف LPG درآمدی بالای ۱۰۰ همت برای دولت خواهد داشت.
رییس سازمان برنامه و بودجه پس از مطرح شدن این انتقادات از سوی قالیباف پاسخ‌هایی را ارایه کرد که نشان از مشکلاتی داشت که دولت با آن رو به روست. او حتی تلویحا از رییس مجلس انتقاد کرد و خواست پیگیری برخی سیاست‌های اقتصادی بر اساس واقعیت‌ها و منابعی که دولت در دست دارد دنبال شود. وی در ادامه با بیان اینکه سال گذشته در تبصره ۱۴ قانون بودجه رقمی معادل ۳۳۰ هزار میلیارد تومان (همت) منابع و مصارف دیده شده بود که باید معادل ۳۲ همت برای اشتغال پرداخت می‌شد، اظهار کرد: زمانی که سازمان را تحویل گرفتم، ریالی بابت اشتغال پرداخت نشد و منابع و مصارف موجود نیز با کسری مواجه بود. رییس سازمان برنامه و بودجه با تاکید بر اینکه در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ و در دولت سیزدهم ۱۹ همت برای اشتغال پرداخت کردیم که این رقم علاوه بر سایر پرداختی‌ها در تبصره ۱۴ بود، ادامه داد: علاوه بر این رقم تکالیف و پرداختی‌هایی به دستگاه‌های حمایتی نظیر کمیته امداد امام(ره)، غذای دانشجویان و مواردی اینچنینی بود که نمی‌توانستیم حتی از یکی از آنها نیز صرف نظر کنیم. میرکاظمی عنوان کرد: در نشستی که با روسای سازمان‌های برنامه و بودجه استان‌ها داشتیم، موضوع اشتغال یکی از اصلی‌ترین مباحثی بود که مطرح شد. در حوزه رشد اقتصادی، اقداماتی صورت گرفته که حتی در برخی شهرستان‌ها تعیین شده که چه ارقامی به بخش صنعت، چه مبلغی به بخش تولید و چه مبلغی به سایر بخش‌ها اختصاص یابد؛ بنابراین در این حوزه می‌توان گفت که تا ۹۰ درصد تکالیف انجام شده و مابقی نیز باید طی ماه‌های آتی صورت گیرد. وی با بیان اینکه «عملکرد تبصره ۱۴ سال قبل حدود ۳۳۰ همت بوده است که منابع آن از محل فروش گاز داخلی، فرآورده و صادرات فرآورده است» اظهار کرد: بر اساس پیشنهادی که دولت ارایه کرد، حدود ۱۰۰ همت به منابع تبصره ۱۴ سال ۱۴۰۰ اضافه شد؛ اما در مجلس با وجود مخالفت‌های سازمان و دولت عدد به ۶۴۰ همت رسید؛ چطور می‌شود بدون اینکه قیمت انرژی تغییر کند یا تولید را افزایش دهیم، این رقم به ۶۴۰ هزار میلیارد تومان برسد؟ آیا واقعاً چنین پیش بینی تحقق می‌یابد؟ از روز اول مشخص بود که این منابع قابل وصول نیست. وقتی تبصره ۱۴ در بودجه سال گذشته ۳۴۰ همت درآمد دارد، به هیچ‌وجه به ۶۴۰ هزار میلیارد تومان در سال آینده نخواهد رسید. رییس سازمان برنامه و بودجه تاکید کرد: بارها از دوستان خواهش کردیم که منابع و مصارف را به گونه‌ای ببینند که با ۵ الی ۱۰ درصد خطا تحقق یابد.
میرکاظمی با بیان اینکه «تا جایی که وسع ما رسید، کمیته امداد و بهزیستی را مورد حمایت قرار دادیم»، افزود: وقتی ۲۰۰ همت عدم تحقق داریم، باید مقداری مدارا کرد. از سوی دیگر بارها عزیزانی مثل آقای قالیباف در جلسات مشترک دولت و مجلس موضوع معیشت را مورد تاکید قرار می‌دادند؛ وقتی مجموعاً تصمیمی گرفته می‌شود که یارانه مردمی از محل تبصره ۱۴ پرداخت شود، باید جوانب آن نیز در نظر گرفته شود؛ در حال حاضر ۲۸ همت از محل تبصره ۱۴ یارانه پرداخت می‌کنیم. وی ادامه داد: همین رقم اگر جمع زده شود، می‌توان محاسبه کرد که آیا برای اشتغال می‌توان اقدامی انجام داد یا خیر؛ البته باید انجام دهیم، ولی از محل تبصره ۱۴ کار سختی است.
رییس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه «امسال تنها سالی است که ۴۰ درصد از درآمدهای نفتی به حساب صندوق توسعه ملی واریز می‌شود»، اظهار کرد: خدمت رهبری نامه‌ای از طرف رییس‌جمهوری داده شده است و از ایشان اجازه خواسته‌ایم که اجازه دهند از ۲۰ درصد این درآمدها در دو موضوع تملک و اشتغال استفاده کنیم. میرکاظمی افزود: حتی در نامه‌ای که رییس‌جمهوری تدوین کردند به هیچ عنوان موضوع جاری مطرح نشده و اجازه‌ای در این زمینه گرفته نشده است؛ رهبری نیز با برداشت ۱۰ درصد موافقت فرمودند و امیدواریم بانک مرکزی نیز زودتر مقدمات این مساله را فراهم کند تا نسبت به موضوعات تملک و اشتغال اقدامات لازم صورت گیرد. به این ترتیب عالی‌ترین مقام دولت در زمینه مدیریت بودجه و اعتبارات رسما از این گفت که بودجه سال جاری 200 هزار میلیارد تومان منابع محقق نشده دارد و حتی کار به جایی رسیده که رییس‌جمهور از رهبر معظم انقلاب، در خواست مجوز استفاده از برخی منابع صندوق توسعه ملی را داده است. این صحبت‌ها در حالی مطرح شده که حدود چهار ماه تا پایان سال جاری باقی مانده و مشخص نیست رقم کسری بودجه تا پایان سال به چه عددی خواهد رسید. از سوی دیگر در حالی پرده از برخی اختلاف نظرها میان دولت و مجلس برداشته شده که دو قوه در روزهای آینده باید فرایند بررسی لایحه بودجه و قانون هفتم توسعه را آغاز کنند و باید دید در نهایت چه جمع‌بندی درباره هدف‌گذاری‌های اقتصاد ایران برای سال آینده و البته پنج سال پیش رو انجام خواهد شد.
