بازچرخانی آب برای عبور از بحران
گروه راه و شهرسازی|
دیروز اعضای شورای اسلامی شهر در حالی طرح الزام شهرداری تهران برای ارایه لایحه احیا و مدیریت بازچرخانی آب را تصویب کردند که هم اینک شهروندان تهرانی در سال یک میلیارد و 50 میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند. در عین حال، میزان آبی که در فضای سبز پایتخت سالانه مورد استفاده قرار می‌گیرد 180 میلیون متر مکعب است، و تنها 12 میلیون متر مکعب آن از آب‌های سطحی تامین می‌شود، 14 میلیون متر مکعب از پس آب و 21 میلیون متر مکعب از قنوات و 133 میلیون مترمکعب آن در سال از چاه استفاده می‌شود. بر این اساس، طرح «الزام شهرداری تهران به ارایه لایحه برنامه عملیاتی احیا و مدیریت بازچرخانی آب» در یکصد و چهارمین جلسه شورا مورد بررسی و تصویب اعضای شورا قرار گرفت. مهدی بابایی، رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران در خصوص این طرح توضیح داد: از دلایل بررسی این طرح کاهش برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از هدررفت آب قنوات، بهینه‌سازی مصرف آب در حوزه‌های مختلف عملکردی در تهران، به روز رسانی سیستم جمع‌آوری و شبکه توزیع آب مورد نیاز خدمات شهری، استفاده حداکثری از پس آب شهری و شبکه انهار و مسیل‌ها در تامین نیازهای آبی فضای سبز و سایر مصارف، به روزرسانی ضوابط و مقررات شهرسازی در راستای بازچرخانی آب در ساختمان‌های شهرداری و سایر ساختمان‌های در حال ساخت و کاهش مخاطرات خسارات ناشی از رخداد فرونشست در شهر تهران است. وی افزود: در حال حاضر دستورالعمل‌های لازم برای استفاده از پسآب‌های ساختمان‌هایی که به صورت شهرک احداث می‌شوند یا خود ساختمان‌های شهرداری وجود ندارد، لذا انتظار می‌رود در قالب طرحی که شهرداری را ملزم به ارایه برنامه عملیاتی می‌کند در این حوزه نیز پیشنهادات لازم ارایه شود. او با اشاره به متن پیشنهادی برای لایحه بازچرخانی آب تهران اظهار کرد: بر این اساس شهرداری موظف است، لایحه برنامه عملیاتی احیا و مدیریت بازچرخانی آب را برای یک بازه زمانی سه ساله با افق چشم‌انداز 10 ساله و با لحاظ کلیه نیازهای آبی و مصارف خود به تفکیک نوع مصرف، نحوه تامین منابع آب و میزان سهم پساب و حدود اختیارات و وظایف هر یک از واحدهای تابع خود ظرف مدت سه ماه با همکاری دستگاه‌های ذیربط تهیه کرده و به همراه برنامه زمان‌بندی و بودجه مورد نیاز پروژه اجرایی به شورا جهت سیر مراحل تصویب ارایه کند. بابایی در انتهای گزارش خود با اشاره به این نکته که در حال حاضر مجموعه میزان آبی که در فضای سبز سالانه مورد استفاده قرار می‌گیرد 180 میلیون متر مکعب است، گفت: از این 180 میلیون متر مکعب قسمت کوچکی به آب‌های سطحی تخصیص یافته و تنها 12 میلیون متر مکعب از این آب‌های سطحی مورد استفاده قرار گرفته است، 14 میلیون متر مکعب از پساب و 21 میلیون متر مکعب از قنوات و 133 میلیون متر مکعب آن در سال از چاه استفاده می‌شود؛ یکی از دلایل ارایه این طرح این است که بتوان استفاده از آب‌های سطحی و پساب را افزایش داده و میزان برداشت آب از چاه‌ها و قنوات را به حداقل رساند.
در ادامه مهدی عباسی، رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورا نیز تاکید کرد: شاید مهم‌ترین اولویت ما در شهر تهران، توجه به مساله آب و حفاظت از منابع آبی است که قطعا بدون مدیریت مصرف آب و همچنین بازچرخانی آن محقق نخواهد شد؛ در نتیجه اگر روزی قرار باشد در گونه انسان و درخت مجبور به انتخاب شویم، قطعا باید اولویت را با انسان قرار دهیم اما چرا باید امروز منتظر زمانی باشیم که آب به میزان کافی در تهران وجود نداشته و ما را در این دوگانه قرار دهد. عباسی ادامه داد: با لحاظ وضعیت موجود و کاهش بارندگی‌ها و نزولات آسمانی باید این پیش بینی را داشته باشیم اگر این شرایط برای سنوات آتی ادامه یابد، آن چیزی که قطعی و حتمی است تامین آب برای شهروندان تهرانی است. امروز شهروندان تهرانی در سال یک میلیارد و 50 میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند. این میزان مازاد مصرف و میانگین‌های جهانی است و لذا از شهروندان تهرانی تقاضا می‌شود به گونه‌ای عمل کنند که شرایط با استانداردهای جهانی در مصرف برابر باشد، اما تامین آب مصرفی و آب شرب، یک ضرورت است و به راحتی از پساب و بازچرخانی آب، نه تنها می‌توان آب مورد نیاز فضای سبز تهران را تامین کرد بلکه می‌توان نسبت به توسعه آن نیز اندیشید؛ از این رو این طرح با این رویکرد در شهرداری مبنی بر اجرای تصفیه خانه‌های محلی می‌تواند کارآمد باشد.
نشست 15 متری سفره‌های آب زیرزمینی
سید محمد آقامیری رییس کمیته عمران شورا با بیان اینکه فرونشست یکی از مباحث اصلی در تهران است، یادآور شد: چون بازچرخانی آب به درستی انجام نمی‌شود، شاهد فرونشست هستیم. او افزود: سال ۹۸ در منطقه ۴، ۸ و ۱۳ سفره‌های
زیر زمینی آب ۱۵ متر نشست کرده و دلیل آن مصرف آب چاه‌ها برای آبیاری است. ما همین امروز ۳۵ تا ۴۰ میلیون متر مکعب کسری ذخایر آب زیرزمینی داریم و به ۱۷۵ میلیون متر مکعب در سال‌های آینده خواهد رسید.
اینکه تصفیه‌خانه آب راه‌اندازی کنیم و از رواناب‌ها برای تصفیه و آبیاری فضای سبز استفاده کنیم، سفره‌های آب زیرزمینی از این ظرفیت بهره‌مند نخواهند شد، لذا باید این موضوع نیز مورد توجه قرار بگیرد. نرگس معدنی پور، رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران نیز ضمن تشکر از طرح کمیسیون سلامت و محیط زیست و تاکید بر اینکه این یکی از ضروریات جامعه فعلی است، بیان کرد: در واقع در بسیاری از کشورها این موضوع عملی می‌شود و بیش از 52 درصد از فاضلاب‌های شهری آنها بازچرخانی می‌شود و یکی از مولفه‌های موثر در مدیریت‌های بلندمدت منابع آبی است. معدنی پور افزود: هرچند که بازچرخانی آب به عنوان راهکاری برای تامین نیازهای رو به رشد آب و کاهش تلفات و تبخیر تلقی می‌شود اما به عنوان منبع جدید آب محسوب نمی‌شود و از طریق تصفیه خانه‌های ثانویه و جایگزینی با مصارف غیر شرب می‌تواند در بسیاری از مصارف از جمله آبیاری بوستان‌ها و شستشوی خیابان‌ها و خدمات شهری در تهران استفاده شود که از این منظر بسیار حائز اهمیت است.
فضای سبز به جای کویر
علی محمد مختاری، رییس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در روند بررسی این طرح توضیح داد: طرح جامع آب خام فضای سبز شهر تهران در سال 1371 آغاز شده و در دستور کار شهرداری قرار گرفت. وضعیت فعلی شهر تهران در مدیریت آب به دلیل پیش بینی‌هایی است که در گذشته انجام شده است. این طرح همواره
به روزرسانی می‌شود وگرنه در حال حاضر باید به جای فضای سبز، با کویر مواجه بودیم. مختاری با بیان اینکه در حال حاضر 59 هکتار فضای سبز درون شهری و برون شهری نگهداری می‌شود، تاکید کرد: برای حفظ این فضا صد درصد از آب خام استفاده می‌شود واین درحالی است در سال 65 برای حفظ فضای سبز تهران از آب شرب استفاده می‌شد که در قالب طرح جامع آب خام تهران بود. رییس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران با اشاره به اینکه در حال حاضر از میزان 133 میلیون متر مکعب از ذخیره چاه‌ها استفاده می‌شود، به این ترتیب 19 میلیون متر مکعب از قنوات، 12 میلیون متر مکعب از روان آب‌ها و 7 میلیون متر مکعب تا سال گذشته از پساب که الان به 14 میلیون متر مکعب رسیده، بهره‌برداری می‌شود. در هفته آینده نیز 2.5 میلیون متر مکعب هم از سازمان آب و فاضلاب دریافت خواهد شد. وی افزود: برنامه سال جاری با توافقی که در قالب تفاهمنامه‌ای که با وزارت نیرو منعقد شده است، بنا داریم این میزان را به 30 میلیون متر مکعب افزایش دهیم. بر اساس این تفاهنامه قرار است تا سال 1410، 145 میلیون متر مکعب از پساب و مابقی به میزان 80 میلیون متر مکعب برای جبران فرونشست رخ داده در منطقه 18 و 19 از چاه‌ها کاهش دهیم. برداشت از آب‌های زیرزمینی اشتباه است. چمران در ادامه جریان بررسی این طرح پیشنهاد داد استفاده از بخش خصوصی نیز برای این منظور در دستور کار قرار گیرد. این طرح در نهایت با 18 رای موافق به تصویب اعضای شورا رسید.
چمران: وضعیت آب تهران بحرانی است
رییس شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به مسدود کردن آب در ایران و عراق از سوی ترکیه، در خصوص این طرح بیان کرد: موضوع آب در دنیا به عنوان یک بحث مهم مطرح است. وضع آب در تهران بحرانی است و مردم باید به این موضوع توجه داشته و آن را جدی بگیرند و اگر بارشی رخ ندهد، این وضعیت تشدید خواهد شد. مهدی چمران در جریان بررسی طرح الزام شهرداری به احیا و مدیریت بازچرخانی آب در تهران با تایید موضوع فرونشست تصریح کرد: با توجه به این نکته همه
پشت بام‌ها و پیاده روها یا آسفالت یا موزاییک است امکان نفوذ آب به منابع زیرزمینی وجود ندارد اما با توجه به قیمت موزاییک در این بازار آسفالت جایگزین می شود، یکی از اقداماتی که شهرداری می‌تواند در این‌باره انجام دهد، جمع‌آوری آب‌های سطحی است. ما می‌توانیم از ظرفیت پساب‌ها در تمام پارک‌ها استفاده کنیم. اصراری نیست که لزوما جوی‌های آب از بتن ساخته شود یا اگر قرار است چنین باشد از بتن نفوذپذیر برای این منظور استفاده شود. وی درباره آب‌های جمع شده در پشت بام‌ها نیز گفت: این آب‌ها به فاضلاب‌ها هدایت می‌شود در واقع در یک چرخه معیوب قرار دارد به این معنا که ما آب پاکیزه را با هدایت به سمت فاضلاب آلوده کرده و مجددا برای تصفیه می‌فرستیم. این آب‌ها در برخی مناطق هدر می‌رود برای تاثیرگذاری بیشتر می‌توان در این زمینه از مشوق‌هایی نیز استفاده کرد.
