ضرر میلیون دلاری ایران از عدم مشارکت در جام جهانی
جام جهانی فردا در کشور قطر آغاز می‌شود. کشورهای منطقه حوزه خلیج فارس نظیر عربستان و امارات توانسته‌اند خودشان را در سود مالی ناشی از برگزاری بزرگ‌ترین فستیوال ورزشی دنیا شریک کنند اما ایران نه.
از زمان اعلام انتخاب قطر به عنوان میزبان مسابقات جام جهانی مقامات سیاسی و ورزشی ایران بارها و بارها از همکاری با میزبان گفتند. این وعده‌ها از تصور رویاگونه برگزاری چند بازی جام جهانی در کیش آغاز شد و به استفاده کشورهای حاضر در مسابقات از این جزیره به عنوان کمپ تمرینی رسید. در نهایت هیچ کدام از این برنامه‌ها عملی نشد.
بعد از مشخص شدن عملی نبودن این ایده‌ها، ایران پیشنهاد داد ظرفیت هتلینگ جزیره‌های ایران به همراه چند مرکز استان نظیر بندرعباس و شیراز در اختیار مسافران جام جهانی قرار بگیرد. در نهایت اعلام شد ۲۰ هزار تخت در هتل‌ها برای پذیرایی از مسافران جام جهانی در نظر گرفته شده است. با این حال روز ۲۲ مهر جمشید حمزه‌زاده، رییس جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران گفت: «ما از شش ماه پیش اعلام کردیم که با 20 هزار تخت برای هر نفر شب آمادگی پذیرش مسافران جام جهانی قطر را داریم؛ اما تا الان یک نفر هم رزرو نشده است.» او ادامه داد: «ما امسال گردشگری ورزشی خارجی نداریم. اعلام شده کسانی در ایام جام جهانی اجازه ورود به خاک قطر را دارند که حداقل بلیت یکی از بازی‌ها را داشته باشند. متاسفانه به دلیل عدم هماهنگی دستگاه‌های مربوطه، ما موفق به دریافت سهمیه و فروش بلیت نشدیم.» حمزه‌زاده افزود: «حتی برای کیش هم ما مسافر نداریم و تنها تعداد محدودی گردشگر داخلی قرار است از این ظرفیت استفاده کنند که آن هم با سهمیه فدراسیون است.» استفاده از جزایر کیش و قشم به عنوان پارکینگی برای هواپیمایی قطر ایرویز آخرین تیر ترکش علاقه‌مندان به همکاری با قطر در برگزاری جام جهانی بود که آن هم به نتیجه مشخصی نرسید. برخلاف ایران، دو همسایه دیگر قطر یعنی عربستان و امارات حسابی تلاش کردند از فرصت برگزاری جام جهانی در منطقه خاور میانه سود ببرند. این دو کشور علاوه بر اینکه بیشترین تماشاچی داخلی را راهی کشور همسایه کردند، با برنامه‌های متنوع و تشویقی فرصت‌های زیادی برای گردشگران خارجی فراهم آوردند تا در ایام برگزاری مسابقات بتوانند به راحتی راهی عربستان و امارات شوند. اقدامی که درآمد سرشاری نصیب این دو کشور از طریق صنعت توریسم خواهد کرد. درآمدی که می‌توانست بخشی از آن به ایران برسد اما با تعلل از دست رفت. برای به دست آوردن میزان تقریبی عدم‌النفعی که متوجه ایران شده می‌توان برآورد کرد که کشورهای عربستان و امارات تا چه اندازه توانسته‌اند درآمدزایی کنند.
طبق اعلام مقامات قطری و فیفا رقمی بین یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 500 هزار توریست در ایام جام جهانی وارد قطر خواهند شد. کشورهای عربستان و امارات تلاش کردند برخی از این نفرات را به صورت دائمی در کشورهای خود اسکان بدهند به شکلی که یک مسافر بتواند برای دیدن بازی راهی قطر شود و برای استراحت به عربستان یا امارات برگردد. این دو کشور همچنین برنامه‌ریزی کردند برخی از توریست‌ها قبل از مسابقات یا بعد از آن چند روزی در این دو کشور اقامت کنند. طبق گفته وزیر گردشگری عربستان این کشور هفته‌ای ۲۴۰ پرواز برای سفر به قطر در نظر گرفته و همچین مسیرهای زمینی ویژه‌ای برای رفتوآمد بین دو کشور اختصاص داده. به گفته این مقام سعودی قرار است ده‌ها هزار هوادار از کشور قطر به عربستان بیایند. سعودی‌ها همچنین ویزاهای ۶۰ روزه چندبار مصرف را به صورت رایگان در اختیار مسافرانی که بلیت جام جهانی را داشته باشند، قرار می‌دهد. افزایش پروازها به قطر تا عدد ۲۴۰ در حالی است که این تعداد در شرایط عادی ۶ پرواز بوده. هر چقدر عربستان در این زمینه خوب کار کرده، امارات چندین برابر بهتر بوده. اول از همه قرار است نیمی از پروازهای جام جهانی از طریق امارات صورت بگیرد. همچنین خود امارات روزانه ۹۰ پرواز اضافی به دوحه خواهد داشت. مزیت امارات به عربستان این است که دوبی یکی از لیبرال‌ترین مناطق خاورمیانه است و گردشگران مشکلی از لحاظ مصرف الکل یا روابط خارج از اردواج نخواهند داشت. این مزیت دوبی حتی نسبت به میزبان مسابقات جام جهانی هم محسوب می‌شود چرا که قطر برخی مسائل را در کشور خود ممنوع اعلام کرده.
طبق محاسبات صورت گرفته ۶۵ درصد کسانی که عازم قطر بوده‌اند، اعلام کرده‌اند که برای مقصد دوم در سفر به خاورمیانه بعد از قطر راهی دوبی خواهند شد. بعد از آن ابوظبی با ۱۴ درصد، جده با ۸ درصد، مسقط با ۶ درصد و مدینه با ۳ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین مقامات اماراتی اعلام کرده‌اند ۴ درصد از کل ورود به قطر در طول جام جهانی را سفرهای یک روزه تشکیل می‌دهد که از این مقدار ۸۵ درصد آن از طریق امارات انجام خواهد شد. در مجموع ۲۷ درصد قطر را به عنوان مقصد نهایی را انتخاب کرده‌اند و از این طریق دوبی به سود قابل توجهی دست خواهد یافت. چه از طریق هواپیمایی و چه از طریق هتلینگ. بر اساس محاسبات می‌توان گفت تا ۵۰ هزار گردشگر راهی عربستان خواهند شد. هزینه هتل در عربستان برای گردشگران خارجی رقمی در حدود ۶۰ دلار است. اگر هر مسافر خارجی که علاقه‌مند به جام جهانی است بین سه روز تا یک هفته قصد اقامات در منطقه را داشته باشد، عربستان صرفا از طریق هزینه اقامت رقمی در حدود ۱۰ میلیون دلار درآمد خواهد داشت. به اینها باید هزینه رفت و برگشت را هم اضافه کرد. در امارات هم شرایط به همین ترتیب است و طبق درصدهای اعلام شده احتمالا ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار گردشگر برای اقامت راهی دوبی خواهند شد. هزینه هر شب اقامت در دوبی به طور میانگین ۷۰ دلار برآورد می‌شود و اگر هر کدام سه تا هفت شب در این کشور بمانند، هتل‌های امارات رقمی در حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار به جیب خواهند زد. امارات در بخش هواپیمایی هم سود بسیار خوبی خواهد کرد.
با این پیش‌فرض‌ها اگر ایران هم همانند این دو کشور در همکاری با قطر و انجام سیاست‌های تشویقی برای جذب گردشگر فعال می‌بود، احتمالا می‌توانست
دست کم یک‌پنجم این گردشگران یعنی عددی نزدیک به ۵۰ هزار نفر را جذب کند. مقامات ایران تا پیش از این تصور می‌کردند ۲۰ هزار نفر راهی ایران خواهند شد. در کیش قیمت هتل از یک میلیون و خرده‌ای شروع می‌شود و تا چند میلیون اضافه می‌شود. به این معنا که در صورت سرازیر شدن ۵۰ هزار گردشگر که شبی دو میلیون پول هتل می‌دهند و سه شب می‌مانند، ایران می‌توانست صاحب درآمد ۳۰۰ میلیارد تومانی شود. برای ۲۰ هزار گردشگر این عدد ۱۲۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. به اینها باید هزینه رفتوآمد، هزینه‌های مربوط به خرید و گردش در شهر را هم اضافه کرد. ضمن اینکه می‌شد فضا را جوری مهیا کرد که این گردشگرها بار دیگر هم به ایران بیایند.
نباید فراموش کرد همکاری امارات و عربستان با میزبان جام جهانی در شرایطی است که این دو کشور با قطر از لحاظ سیاسی مشکلات زیادی داشتند و در سال‌های گذشته برخی کشورهای عربی به رهبری عربستان دوحه را تحریم کرده بودند. در حالی که به نظر می‌رسید ایران شریک راهبردی قطر است و اگر اراده‌ای برای همکاری با این کشور در جام جهانی وجود می‌داشت کار بسیار ساده‌تر می‌توانست جلو برود.
