کاربرد بورس بین‌الملل در اقتصاد کشور
بورس بین‌المللی همان بازار بورس است که سهام‌های مختلف شرکت‌ها و ارز نیز در آن مبادله می‌شود. بازارهای مختلفی در بورس بین‌الملل وجود دارد که در چند حوزه متفاوت فعالیت می‌کنند. خرید و فروش ارزهای کشورهای مختلف که ارزشمند محسوب می‌شوند، بخشی از این بورس است. هر گونه پرداختی که یک کشور به کشور دیگر انجام می‌دهد و بازاری که در آن ارزهای ملی توسط کسانی خریداری می‌شوند و به فروش می‌رسند که آنها برای چنین پرداخت‌هایی به آنها نیاز دارند، شامل بورس بین‌الملل می‌شود.
بورس بین‌الملل یکی از امن‌ترین و مهم‌ترین راه‌های ارتباط باجهان است. با وجودی که ایران با مشکلات و ناهنجاری‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها درگیر است، اما بسیاری از کشورهای جهان و منطقه مشتاق استفاده از پتانسیل‌های موجود در کشور هستند. این بورس می‌تواند نقطه اتصال ما به کشورهای مختلف‌های جهان از جمله آسیا و اروپا باشد. بیش از دو دهه است که مسوولان در پی ایجاد این اتصال در پوشش یک فرآیند اقتصادی مانند بورس هستند. اغلب بورس‌های ما مانند؛ بورس، فرابورس و کانون کارگزاران، عضو مراجع بین‌المللی بازار سرمایه اورسیا و… هستند. در حقیقت جز دایمی این تشکل‌ها هستیم و این بازار می‌تواند یک دریچه بسیار مناسب برای مبادلات در حوزه بین‌الملل باشد. البته این موضوع مشروط به موفقیت مذاکرات و احیای برجام است.
روز گذشته اطلاعیه دعوت به مشارکت در «بورس بین‌الملل مناطق آزاد» برای کلیه متقاضیان اعم از بورس‌ها، شرکت‌های تامین سرمایه، کارگزاری‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها، بیمه‌ها، هلدینگ‌های تولیدی، صنعتی و تجاری، سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه مناطق آزاد منتشر شد.
متن اطلاعیه دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به این شرح است: « نظر به صدور مجوز بورس بین‌الملل مناطق آزاد در جلسه یکم شهریور امسال شورای عالی بورس و ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار و نشست اخیر هیات موسسین اولیه، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی در نظر دارد نسبت به تکمیل و افزایش مشارکت در هیات موسسین اقدام کند.»
سرمایه اولیه این بورس ۳۰ میلیون یورو پیش بینی شده و متقاضی مشارکت در هیات موسسین می‌بایست منابع / درآمد ارزی با منشأ خارجی داشته باشد و صرفا از همان محل نسبت به تامین سهم آورده خود اقدام کند. لذا ضروری است؛ متقاضیان واجد شرایط به منظور اعلام آمادگی رسمی و درخواست مشارکت به عنوان موسس، نسبت به ارسال درخواست مکتوب حداکثر تا تاریخ ۱۹ آذر ماه ۱۴۰۱ به مدیریت اجرایی تاسیس بورس بین‌الملل مناطق آزاد، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی اقدام کنند.
بورس بین‌الملل راه‌اندازی می‌شود؟
مهدی کشاورز با اشاره به صدور راه‌اندازی بورس بین‌الملل در مناطق آزاد، اظهار کرد: مجوز راه‌اندازی بورس بین‌الملل در شهریور ماه صادر شد و کارهای ابتدایی آن نیز در حال انجام است که جزییات آن زمانی که عملیاتی‌تر شد اعلام خواهد شد. در این راستا مذاکرات با کشورهای مختلف در حال انجام بوده و پیش تفاهم‌های اولیه صورت گرفته است.
بر اساس این گزارش، اواسط مهرماه ۱۳۹۸ بود که علی صحرایی - مدیرعامل سابق شرکت بورس اوراق بهادار تهران - از مذاکره با ۱۶ بورس دنیا برای شناساندن بورس تهران خبر داده بود. البته این موضوع چندان که باید پیگیری نشد و تقریبا مسوولان حول محور آن وعده‌ای ندادند تا اینکه حدود یک‌سال بعد یعنی در سال۱۳۹۹ مدیرعامل منطقه آزاد کیش اعلام کرد که مقدمات بورس بین‌الملل در حال انجام است و تا پایان سال ۱۳۹۹ راه‌اندازی می‌شود. با این حال چندی بعد از آن صحرایی به ایسنا اعلام کرد که این طرح، طرحی است که باید متناسب با شرایط بین‌المللی تصمیم‌گیری شود. به گفته وی، بورس بین‌الملل قرار بود در جزیره کیش راه‌اندازی شود که بورس تهران هم در آن سهامدار است، اما این طرح با توجه به شرایط کشور متوقف شده است.صحرایی تاکید کرده بود که راه‌اندازی بورس بین‌الملل مشمول تحریم بوده و محدودیت‌های تحریمی سر راه آن قرار دارد.
این موضوع مسکوت ماند تا اینکه چندی پیش، مجید عشقی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که راه‌اندازی بورس بین‌الملل در مناطق آزاد از سوی شورای عالی بورس مجوز آن صادر شده و این بورس با سرمایه ارزی در مناطق آزاد تاسیس می‌شود و تمامی معاملات آن ارزی خواهد بود. بورس بین‌الملل مناطق آزاد پنجمین بورس کشور است که با هدف تامین مالی ارزی پروژه‌های صنعتی و عمرانی با سرمایه اولیه ۳۰ میلیون یورو در مناطق آزاد راه‌اندازی می‌شود.
مختلفی در بورس بین‌الملل وجود دارد که در چند حوزه مختلف فعالیت می‌کنند. خرید و فروش ارزهای کشورهای مختلف که ارزشمند محسوب می‌شوند، بخشی از این بورس است. هر گونه پرداختی که یک کشور به کشور دیگر انجام می‌دهد و بازاری که در آن ارزهای ملی توسط کسانی خریداری می‌شوند و به فروش می‌رسند که آنها برای چنین پرداخت‌هایی به آنها نیاز دارند.
بورس بین‌الملل یکی از امن‌ترین و مهم‌ترین راه‌های ارتباط باجهان است. باتوجه به این نکته که کشور‌ها مشکلات و ناهنجاری‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها متحمل است اما بسیاری از کشورهای جهان و منطقه مشتاق استفاده از پتانسیل‌های موجود در کشور هستند. این بورس می‌تواند نقطه اتصال ما به کشورهای مختلف‌های جهان از جمله آسیا و اروپا باشد و بیش از دو دهه است که مسوولان در پی ایجاد این اتصال در پوشش یک فرآیند اقتصادی مانند بورس هستند.
اغلب بورس‌های ما مانند؛ بورس، فرابورس، کانون کارگزاران عضو مراجع بین‌المللی بازار سرمایه اورسیا و… هستند در حقیقت جز دایمی این تشکل‌ها هستیم و این بازار می‌تواند یک دریچه بسیار مناسب برای مبادلات در حوزه بین‌الملل باشد.
ممکن است در نحوه انتقال و تبادل ارز حاصل از صادرات و بالعکس و همچنین نحوه ورود و خروج موانعی وجود داشته باشد. اما اگر دولتمردان تمهیدات اولیه را فراهم کنند این موانع حل شده و بورس بین‌الملل را می‌توان به عنوان یک مزیت اقتصادی برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی کشور شناسایی کرد.
بورس بین‌الملل توجیه اقتصادی دارد؟
بورس بین‌الملل زمینه ساز ایجاد فضا برای توسعه کشور است و این بورس می‌تواند با ابزارهایی که ارایه می‌کند منجر به تداوم و ماندگاری سرمایه‌گذاری خارجی در کشور شود.
ایران دارای شرکت‌های توانمند و بسیار بزرگ در حوزه پالایشی و پتروشیمی است که حاشیه سود این شرکت‌ها نسبت به حاشیه سود شرکت‌های جهانی مناسب‌تر خواهد بود، در چنین شرایطی قطعاً عرضه سهام در بورس بین‌الملل مورد استقبال قرار خواهد گرفت. بورس بین‌الملل در آستانه تاسیس است و باید برای آن ابزارهای متنوع تعریف کرد اساس‌نامه و آیین‌نامه‌های مربوطه را باید طوری طراحی کرد که تاثیر‌گذاری آن در اقتصاد ایران افزایش یابد.
دولت در راستای تقویت جایگاه بورس بین‌الملل باید ضمانت‌های دولتی در این خصوص قرار دهد و همچنین دولت باید دست بورس بین‌الملل را باز بگذارد تا کارایی بورس بین‌الملل به حداکثر خود برسد؛ در این شرایط این بورس بهتر می‌تواند کمک‌کننده به جذب سرمایه‌ها و تامین مالی تولید باشد.
از سوی دیگر برخی از کارشناسان عقیده دارند که در این شرایط اقتصادی کشور و با افزایش قیمت یورو این طرح توجیه اقتصادی ند ارد و به نوعی بورس بین‌الملل نمی‌تواند بورس موفقی باشد. گرانی محصولات و مصوبات روزانه و افزایش قیمت یورو دو مولفه اصلی هستند که می‌تواند عدم توجیه اقتصادی بورس بین‌الملل را داشته باشد.
وضعیت برجام مشخص نیست. کارشناسان می‌گویند که مذاکرات در حالت بلاتکلیف قرار گرفته و این موضوع تاثیر منفی روی اقتصاد کشور دارد. بنابراین در این شرایط افتتاح بورس بین‌الملل تناقض به شمار می‌آید. برخی از کارشناسان می‌گویند با وجود تحریم‌ها افتتاح بازاری با عنوان بورس بین‌الملل هزینه اضافه به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. اگر مذاکرات به نتیجه نرسد و تحریم‌ها افزایش یابد، افتتاح یک بازار بین‌الملل تنها زیان درپی دارد. از سوی دیگر اگر تحریم‌ها کاهش یابد یا توافقی صورت بگیرد. این بازار می‌تواند صرفه اقتصادی بسیار زیادی برای کشور داشته باشد. ایده تشکیل این نوع از بورس به زمان پسابرجام برمی‌گردد. در زمان قرار بود بورس بین‌المللی به عنوان یک موتور محرک قدرتمند برای بازار سرمایه با محوریت تامین‌مالی ارزی تشکیل شود. همچنین یکی از مهم‌ترین کاربردهای این بورس معاملات کالا در بازارهای بین‌الملی و منطقه‌ای است. با بررسی فعالیت‌های سابق سازمان بورس به نظر می‌رسد که افتتاح این بازار بین‌المللی چند و چندین ماه زمان ببرد.
بورس از دریچه معاملات
شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز یعنی چهارشنبه با سه هزار و ١٦٧ واحد افزایش در ارتفاع یک میلیون و ٤١٧ هزار واحدی ایستاد. شاخص هم‌وزن با ۴۶۳ واحد افزایش به ۴۱۳ هزار و ۱۱۵ واحد و شاخص قیمت با ۲۷۵ واحد رشد به ۲۴۶ هزار و ۶۰ واحد رسید. شاخص بازار اول، ۲ هزار و ۶۲۷ واحد و شاخص بازار دوم، پنج هزار و ۴۲۳ واحد افزایش را ثبت کردند.
روز گذشته در معاملات بورس تهران، بیش از چهار میلیارد و ۹۶۰ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۲۸ هزار و ۱۱۴ میلیارد ریال معامله شد. همچنین ملی صنایع مس ایران (فملی) با یک هزار و ۴۰۳ واحد، سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی (وبانک) با ۵۰۰ واحد، معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) با ۴۸۵ واحد، پالایش نفت اصفهان (شپنا) با ۴۱۰ واحد، پالایش نفت تهران (شتران) با ۳۷۱ واحد و پتروشیمی نوری (نوری) با ۳۳۰ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشت. در مقابل ایران خودرو (خودرو) با ۴۴۷ واحد، بانک ملت (وبملت) با ۲۱۹ واحد، سایپا (خساپا) با ۱۶۸ واحد، بانک پاسارگاد (وپاسار) با ۱۰۶ واحد، بانک تجارت (وتجارت) با ۶۶ واحد و گروه بهمن (خبهمن) با ۵۴ واحد تاثیر منفی بر شاخص بورس به همراه داشت.
بر پایه این گزارش، در آخرین روز کاری هفته نماد ایران خودرو (خودرو)، گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو (خگستر)، سایپا (خساپا)، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، پتروشیمی بوعلی سینا (بوعلی)، پالایش نفت اصفهان (شپنا) و سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی (وبانک) در نمادهای پُرتراکنش قرار داشتند. گروه خودرو هم در معاملات روز گذشته صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۹۹۸ میلیون و ۳۶۵ هزار برگه سهم به ارزش سه هزار و ۲۱۸ میلیارد ریال دادوستد شد
آخرین وضعیت شاخص فرابورس
شاخص فرابورس نیز در آخرین روز کاری هفته بیش از هفت واحد افزایش داشت و به ۱۸ هزار و ۶۹۱ واحد رسید. در این بازار بیش از ۲ میلیارد و ۸۶۵ میلیون برگه سهم و اوراق مالی دادوستد شد و تعداد دفعات معاملات دیروز فرابورس بیش از ۱۷۸ هزار و ۱۱۴ نوبت بود. صنعتی مینو (غصینو)، تولیدات پتروشیمی قائدبصیر (شبصیر)، بیمه دی (ودی)، شرکت آهن و فولاد ارفع (ارفع)، مجتمع صنعتی آرتاویل تایر (پارتا) و صنایع پتروشیمی تخت جمشید (شجم) با تاثیر مثبت بر شاخص فرابورس همراه بودند. همچنین بیمه پاسارگاد (بپاس)، آهن و فولاد فدیر ایرانیان (فغدیر)، پویا زرکان آق دره (فزر)، بهمن دیزل (خدیزل)، داروسازی دانا (ددانا) و پتروشیمی زاگرس (زاگرس) تاثیر منفی بر این شاخص داشتند.
