چشم بورس به بودجه سال آینده

رقیه ‌ندایی | 

تا چند وقت دیگر بودجه سال 1402 تعیین تکلیف می‌شود؛ این بودجه می‌تواند تاثیر بسزایی در نوع سرمایه‌گذاری‌های کشور داشته باشد و به نوعی مسیر می‌تواند مسیر سرمایه‌گذاری را تغییر دهد. در این گزارش نحوه تاثیر بودجه سال آتی را روی بورس بررسی می‌کنیم.

هفته گذشته بود که روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار در توییتی اعلام کرد: بسته اصلاح احکام بودجه‌ای حمایت از تولید و بازار سرمایه که از ماه‌ها قبل در جلسات مشترک با کانون‌ها و نمایندگان صنایع، توسط سازمان بورس تهیه و به کمیسیون اقتصادی ارسال شده بود، با حضور مجید عشقی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در این کمیسیون بررسی و جمع‌بندی شد.

به‌طور کلی عواملی چون کسری بودجه، تورم، نرخ خوراک، نرخ ارز، مالیات، عوارض و ... می‌تواند روی بازار سرمایه تاثیر بگذارد و مسیر سرمایه‌گذاری را تغییر دهد. بودجه دولت هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه کشور، تهیه و تنظیم می‌شود و دولت موظف است تا 15 آذر ماه لایحه بودجه را به مجلس تسلیم کند. 

بودجه عمومی دولت شامل دو جزو است؛ پیش‌بینی دریافت‌ها و منابع تأمین اعتبار که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در سال مالی قانون بودجه به‌وسیله دستگاه‌ها از طریق حساب‌های خزانه‌داری کل اخذ می‌گردد. پیش‌بینی پرداخت‌هایی که از محل درآمدهای عمومی یا اختصاصی برای اعتبارات جاری و عمرانی و اختصاصی دستگاه‌های اجرایی می‌تواند در سال مالی مربوط انجام دهد.

بودجه شرکت‌های دولتی و بانک‌ها. بودجه موسساتی که تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور منظور می‌شود.

    بودجه 1401 چقدر بود؟

کل رقم بودجه عمومی کشور در سال 1401 حدود یک هزار و 394 هزار میلیارد تومان بوده است. چنانچه این رقم را بخواهیم برای هر ماه محاسبه کنیم، بودجه ماهانه کشور رقمی در حدود 116 هزار میلیارد تومان خواهد شد. به گفته رییس سازمان برنامه و بودجه در هفت ماه نخست سال تنها 66 درصد از منابع تعریف شده در این بازه به دست دولت وصول شده است. کل رقم بودجه کشور در هفت ماه نخست سال حدودا برابر با 813 هزار میلیارد تومان است که با توجه به گفته‌ها میرکاظمی تنها حدود 536 هزار میلیارد تومان محقق شده و بالغ بر 354 هزار میلیارد تومان آن کسری بودجه بوده است.

رقم بودجه کشور در پنج ماه پایانی سال جاری نیز حدود 580 هزار میلیارد تومان برآورد شده، چنانچه روند نیمه نخست سال در ماه‌های آتی نیز ادامه‌دار باشد، از این رقم تنها 383 هزار میلیارد تومان محقق خواهد شد. به عبارت دیگر در چند ماهی که دولت تا پایان سال دارد با نزدیک به 198 هزار میلیارد تومان کسری بودجه و عدم تحقق درآمد‌ها مواجه است.

    روزهای پایانی برای بودجه 1402

همانطور که گفته شد هر ساله 15 آذر ماه باید لایحه بودجه تقدیم مجلس شود، امسال برخلاف سال‌های اخیر اخبار زیادی از بودجه به گوش نمی‌رسد. تنها چند روز پیش بود که مسعود میرکاظمی، رییس سازمان برنامه بودجه گفت که دولت در بودجه ۱۴۰۲ هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی ندارد و افزایش ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی منابع هدفمندی یارانه‌ها با توجه به عدم افزایش قیمت حامل‌های انرژی در سال جاری و سال آینده، موهوم است و عدم تحقق اهداف را به دنبال خواهد داشت. 

میرکاظمی اعلام کرد پیش‌نویس بودجه هفته آینده برای بررسی و تصویب به دولت ارسال می‌شود. او در سخنان خود به این نکته اشاره کرد که طبق قانون، تا ۱۵ آبان ‌ماه بودجه شرکت‌های دولتی به مجلس تحویل داده شده است.

نکته مهم اینجاست که نمایندگان مجلس تأکید کردند که پیش از ابلاغ لایحه بودجه، قانون برنامه هفتم توسعه تهیه و ابلاغ شود. از سوی دیپر بر اساس اخبار رسیده ارقام پیشنهادی صادرات نفت ۱.۲ میلیون بشکه در روز با قیمت ۷۰ دلار و با نرخ تسعیر ارز بر مبنای ETS اعلام شده که در سال جاری ۶۰ دلار بوده است و نرخ ETS نیز در سال جاری ۲۳ هزار تومان است. اما این نرخ برای سال آینده ۲۶ هزار تومان پیشنهاد شده است. متوسط افزایش حقوق کارمندان ۲۰ درصد پیشنهاد شده و بودجه عمرانی نیز که در سال جاری ۵۱۹ هزار میلیارد تومان بود، برای سال آینده با کاهش شدیدی به ۲۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

    موارد مهم در لایحه بودجه سال آتی

بررسی لایحه بودجه نشان می‌دهد که بودجه علاوه بر پیش‌بینی هزینه و درآمدهای دولت، زیرمجموعه‌های آن و طرح‌های دولتی عواملی همچون نرخ خوراک، کسری بودجه، نرخ ارز، عوارض، مالیات، بودجه عمرانی و حتی تورم را می‌تواند پوشش می‌دهد که تمامی این عوامل روی بورس و میزان سودآوری شرکت‌های بورسی تاثیر بگذارد.

در بودجه هر ساله قیمت فروش نفت به پالایشگاه‍ا اعلام می‌شود که اغلب 95 درصد قیمت نفت خلیج‌فارس است. قیمت فروش خوراک پتروشیمی‌ها به‌خصوص نرخ خوراک گاز طبیعی که هر سال در بودجه تصویب می‌شود، بر هزینه‌های شرکت‌های پتروشیمی تأثیر خواهد گذاشت که با نرخ تصویب قیمت دلار در بودجه مشخص می‌شود. شرکت‌های استخراج کانه‌های فلزی به دلیل انتفاع از حق بهره‌برداری از منابع طبیعی موظف هستند هر ساله بخشی از فروش خود را به خزانه داری کشور واریز کنند که با تغییر این میزان، سودآوری این شرکت‌ها نیز به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

درخصوص نرخ مالیات و تاثیر آن روی سودآوری صنایع بورسی نیز پیش از این توضیح داده بودیم اما به‌طور کلی افزایش مالیات می‌تواند میزان تولید سود شرکت‌ها به خطر بیندازد.

    اشتباهات 1401 را تکرار نکنید

حسین حسین‌نیا، کارشناس بازار سرمایه درخصوص بودجه سال آتی نوشت: با توجه به تحریم‌های متعدد خارجی و وضعیت نرخ‌های جهانی کامودیتی‌ها به عنوان بستر اصلی تحقق درآمد صادراتی، پیش‌بینی می‌شد که شعار حمایت از تولید و بورس در مقام عمل توفیق چندانی پیدا نکند؛ با این وجود تلاش‌ها از سوی مسوولان و فعالان بازار سرمایه جهت جلوگیری از تحمیل هزینه‌های بیشتر بر فعالیت‌های تولیدی شرکت‌های بورسی ادامه دارد و امیدواریم دولت در بودجه پیشنهادی سال آینده عملکردی مشابه سال گذشته نداشته باشد و منافع بلندمدت را قربانی مطامع کوتاه‌مدت نسازد چرا که مشکلات موجود در صنایع معدنی و فلزی و پتروشیمی‌ها در صورت تداوم می‌تواند به معضلی بزرگ در سالیان آینده تبدیل گردد. باورمندی به گاو شیر ده بودن شرکت‌های بزرگ تولیدی کشور بدون توجه به لزوم تعریف طرح‌های توسعه و رفع مشکلات آتی آن به پاشنه آشیل صنعت و تولید تبدیل شده است.

    بورس و بودجه 1402

محسن انصاری مهیاری، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه در جلسه حاضر تمام ابهاماتی که در قانون بودجه ۱۴۰۱ وجود داشت به درستی تبیین شد، اظهار کرد: سازمان بورس در بودجه سال ۱۴۰۱ اقدامات اثرگذاری را انجام داد، از جمله بحث مالیاتی ۵ درصد تمامی شرکت‌ها افزون بر معافیت مالیاتی برای شرکت‌های حاضر در بورس و الزام به پرداخت سود ناشرین از طریق سامانه سجام از جمله اقدامات سال گذشته بوده است. سازمان بورس در سال جاری برای بودجه ۱۴۰۲ اقداماتی را مدنظر قرار داده است. از جمله این موارد موضوع قیمت‌گذاری دستوری است؛ بر اساس ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار لازم است در بودجه سالانه هم بیاید که اگر دولت اصرار به قیمت‌گذاری دستوری دارد باید ضرر و زیانی که در پی این اقدام به صنعت مربوطه وارد می‌شود را نیز بپردازد.

مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس پیگیری مطالبات ۳۰ همتی اوره‌ای‌ها را از دیگر موارد عنوان کرد و ادامه داد: در موضوع قطع برق و گاز لازم است مواردی در قانون بودجه لحاظ شود. در سال جاری تنها ۱۷ شرکت فولادی به دلیل قطع برق متحمل ۶۴ همت کاهش فروش شده‌اند و لازم است فردی که دستور قطع گاز یا برق را می‌دهد، او ضرر صنایع را جبران کند.

لیلا سهرابی، سرپرست اداره استعلامات حرفه‌ای حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه ماهیت قانون بودجه از نظر حقوقی بسیار مهم است، ابراز کرد: قانون بودجه از جمله قوانین موقت تلقی می‌شود و احکامی که در قانون بودجه سال جاری وجود دارد؛ مانند استفاده از سامانه سجام برای پرداخت سود ناشران در سال‌های قبل نبوده است. بنابراین، لازم است مواردی که در قانون بودجه سال جاری وجود دارد و برای بازار مفید هست، حتماً در بودجه سال آینده نیز لحاظ شود و در صورتی که چنین نشود با توجه به موقتی بودن قانون بودجه، ویژگی قابل استناد بودن را از دست می‌دهند.

علی قدمی، دستیار معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، گنجاندن مصوبات ۱۰‌بندی در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ را از جمله مطالبات عنوان کرد و اعلام کرد: در همین راستا موارد جدیدی در حمایت از بازار نیز گنجانده شده است. وی عرضه اموال دولت در بورس و حضور رییس سازمان در کمیته انتشار اوراق مالی - اسلامی را از جمله این موارد برشمرد.