مسیر هموار خودرو در بورس کالا
رقیه ندایی
چندماه از عرضه خودرو در بورس کالا می‌گذرد و براساس گفته مدیرعامل ایران‌خودرو قرار است خودروهای دنا، سورن و رانا نیز وارد بورس شوند.
عرضه خودور در بورس کالا هزارو یک مزیت دارد و اما مهم‌ترین مساله آن ثبات و آرامش در بازار سرمایه و خودرو است. درحال حاضر بازار خودرو به واسطه دلالان وابسته به میزان سود و رانت آنها کنترل می‌شود اما عرضه در بورس تمام این بساط‌ها را برهم می‌زند و به نوعی بخشی از اقتصاد کشور را به آرامش می‌رساند. البته حواشی زیادی برای این عرضه پیش آمد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین مقصر آن را وزارت صمت می‌توان دانست. در حالی که با انتقاد‌هایی که کارشناسان به مدل ثبت‌نامی که پیش‌تر در جریان بود، وارد کردند، سیستم قرعه‌کشی جایگزین این مدل شد. کما اینکه سیستم اعطای خودرو بر اساس قرعه‌کشی خود بستری مطلوب برای ایجاد رانت فراهم می‌کند. علاوه بر این با جلوگیری از آزاد شدن نرخ فروش کارخانه، موجب افزایش زیان انباشته آن خواهد شد.بدین‌ترتیب سودی که دلالان بازار خودرو از آربیتراژ خودرو بین نرخ کارخانه و قیمت بازار آزاد منتفع می‌شوند از جیب تولیدکننده و سهامدار پرداخت می‌شود. حال این پرسش مطرح می‌شود که اگر اجماع تمام کارشناسان معایب سیستم ثبت‌نام و همچنین قرعه‌کشی خودرو برای اعطا به تقاضا‌کنندگان وجود داشته است، چرا عرضه اولین خودرو پرتیراژ تا آبان و آذر سال 1401 به تاخیر افتاده است؟
قالیباف سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در آخرین صحبت‌های خود مدعی شده است وزارت صمت از عرضه همه خودرو‌ها اعم از داخلی و وارداتی در بورس کالا حمایت می‌کند. این اظهارنظر درحالی است که قالیباف در نشست خبری شهریورماه اعلام کرد: «دولت و وزارت صمت موافق عرضه خودرو در این بستر نیستند و تنها به‌دلیل شفاف‌سازی قیمت‌ها این اقدام صورت گرفته است؛ اما باید از حقوق مصرف‌کننده دفاع کرد و پس از تنظیم بازار، عرضه خودرو در این بستر متوقف می‌شود.» چرخش وزارت صمت در نگرش نسبت به عرضه خودرو به اینجا منتهی نمی‌شود. قالیباف چند روز پیش با اتهام مخالفت عرضه خودرو در بورس کالا، وزارت صمت را اولین موافق حذف اعطای خودرو با سیستم قرعه‌کشی معرفی کرد.
همچنین سخنگوی وزارت صمت از بورس کالا خواسته است در قبال 4 هزار میلیارد ارزش معاملات خودرو پاسخگو باشد که چقدر از این سرمایه سود خالص شرکت بورس کالا به شمار می‌رود. این ادعا در حالی است که هزینه معاملات خودرو در بورس کالا یک‌هزارم قیمت خودرو است. این مقیاس در مقایسه با هزینه معاملات در بورس اوراق بهادار که در مجموع 1.25 درصد میزان ارزش معامله و در قبال کارمزد کارگزاری، کارمزد شرکت بورس، حق نظارت سازمان، کارمزد شرکت سپرده‌گذاری، فناوری و مالیات کشوری است محاسبه می‌شود. با این قیاس متوجه می‌شویم که سود اصلی عرضه خودرو با مکانیسم عرضه و تقاضا متوجه تولیدکننده و سهامدار است نه شرکت بورس کالا. به هر ترتیب باید منتظر عرضه‌های بیشتر ماند و دید وزارت صمت تا کجای کار سنگ‌اندازی می‌کند.
