برندگان و بازندگان جام جهانی قطر

زهرا سلیمانی///جام جهانی 2022 قطر هم با تمام فراز و فرودها و زیر و بم‌هایش با قهرمانی تیم شایسته آرژانتین به پایان رسید. هرچند تیم آرژانتین قهرمانی این جام را کسب کرد، اما واقع آن است که هر دو تیم فرانسه و آرژانتین با قدرت توانستند هفت‌خان جام جهانی را با حضور قدرت‌های سنتی، جدید و شگفتی‌سازان پشت سر بگذارند. ابتدا آرژانتین 2گل به ثمر رساند، اما فرانسه به تک آرژانتین پاتک زد و با دو گل کار را به وقت اضافی کشاند تا نهایتاآرژانتین با مسی و یک تیم هماهنگ و با رویای کسب جام برای تثبیت یک اسطوره جاودان پا به قطر گذاشت و فرانسه در شمایل مدافع عنوان قهرمانی تلاش کرد، تمام طلسم‌ها و روایت‌های شومی که در خصوص زمین‌گیر شدن قهرمانان قبلی جام جهانی وجود دارد را باطل کند. این دو کشور با اهداف و انگیزه‌های متفاوت پس از پیروزی بر کرواسی و مراکش راهی دیدار فینال شدند تا آخرین برگ از تاریخ جام جهانی 2022 را ثبت کنند. فارغ از اینکه کدام تیم قهرمان و کدام تیم دوم شده است، ذکر این نکته ضروری است که فوتبال امروز به پدیده‌ای فراتر از یک ورزش و به عنوان پدیده‌ای صنعتی، تفریحی، رسانه‌ای، تبلیغاتی و حتی سیاسی در سطح جهان مطرح شده است.کشورهای مختلف هرکدام تلاش می‌کنند تا سهم بیشتری از سفره فوتبال در حوزه‌های گوناگون برداشت کنند. کافی است به قطر این کشور نشسته بر حاشیه جنوبی خلیج فارس نگاه کنیم تا متوجه شویم تا چه اندازه دستاورد از جام جهانی برای این کشور به دست آمده است. جدای از قطر دامنه وسیعی از کشورها و شرکت‌ها نیز از 

جام جهانی بهره‌مند شده‌اند. در جریان این گزارش تلاش شده بازندگان و برندگان واقعی جام جهانی از منظر اقتصادی و راهبردی مورد بررسی قرار بگیرد.  پیروزی در صحنه‌های اقتصادی شاید چندان ارتباط مستقیمی با پیروزی در صحنه ورزشی نداشته باشد.  

هرچند تیم فوتبال قطر با 3شکست در مرحله گروهی و زدن تنها یک گل از جام جهانی به میزبانی خودش حذف شد، اما از منظر اقتصادی و راهبردی بزرگترین برنده جام جهانی بدون تردید، میزبان این جام است. کشوری که علی‌رغم صرف هزینه‌های نجومی (بین  50تا 200میلیارد دلار) توانسته ارزش افزوده فراوانی را نصیب خود کند. بر اساس اعلام تحلیلگران جهانی، اقتصاد قطر پس از جام جهانی با رشد ۴.۶ درصد در سال 2022 به پایان می‌رود و با رشدی بالای 6درصد به استقبال 2023 خواهد رفت. اهمیت این اعداد و ارقام زمانی برجسته‌تر می‌شود که بدانیم، رشد اقتصادی قطر در سال قبل از جام جهانی (2021) تنها 1.4درصد بوده است. از سوی دیگر، جام جهانی قطر، قطر را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز گردشگری در سطح جهانی معرفی می‌کند، ضمن اینکه ظرفیت‌های حمل و نقل هوایی، دریایی و...این کشور را به‌شدت ارتقا داده است. قطر همچنین سرمایه‌گذاری‌های فراوانی در حوزه تبلیغات، ورود شرکت‌های های تک، تولید برق، مخابرات و اینترنت ۵G‌ و حمل و نقل هزینه کرده است، اقتصاد قطر نه فقط از طریق توسعه زیرساخت‌ها و رشد گردشگری و هتلداری و حمل و نقل تقویت می‌شود، بلکه از صادرات بیشتر سوخت‌های فسیلی در بحبوحه افزایش تقاضا از سوی کشورهای اروپایی نیز بهره می‌برد. بنابراین بزرگ‌ترین برنده جام جهانی قطر بدون تردید قطر خواهد بود. اما مهم‌تر از همه این اخبار قراردادی است که قطر در روزهای برگزاری این جام با چین برای توسعه نفتی و گازی منعقد کرده است. قراردادی که بر اساس برآوردهای کارشناسی درآمدی حدودا100میلیارد دلاری را تنها از یک میدان گازی نصیب این کشور می‌کند. در کنار این قرارداد، چین در مسیر حوزه‌های زیربنایی این کشور نیز سرمایه‌گذاری‌های فراوانی خواهد داشت. بنابراین مهم‌ترین برنده جام بدون تردید، قطر است که توانست ارزش افزوده اقتصادی قابل توجهی را کسب کند.

  همسایگان قطر نیز سود می‌برند

برنده بعدی جام جهانی 2022 در حوزه اقتصادی، برخی همسایگان این کشور هستند. کشورهایی چون عربستان سعودی، امارات، عمان، کویت و...هر کدام سهمی از بازار جام جهانی را به دست آورده‌اند. قبل از آغاز این جام، در یک «نمایش همبستگی» میان کشورهای منطقه، محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، عبدالفتاح سیسی، رییس‌جمهوری مصر و عبدالمجید تبون، رییس‌جمهوری الجزایر در آیین گشایش جام جهانی قطر در کنار امیر قطر حضور به هم رساندند و با یکدیگر مسابقه افتتاحیه را نیز که رقابت میان تیم‌های ملی قطر و اکوادور است، تماشاکردند. در میان این کشورها، امارات به‌واسطه دارا بودن زیرساخت‌های بیشتر و نزدیکی مسافت با قطر توانسته است بسیاری از تماشاگران جام جهانی را به خود جذب کند و از این طریق درآمد هنگفتی را از قِبل این رویداد مهم کسب کند. در همین راستا «پل گریفیث » مدیرعامل فرودگاه‌های دوبی، در روزهای پیش از برگزاری مسابقات جام جهانی در مصاحبه‌ای دوبی را «دروازه اصلی » جام جهانی خواند و پیش‌بینی کرد که این شهر حتی احتمالاً شاهد حضور تعداد توریست‌های بیشتری نسبت به خود قطر خواهد بود. پیش‌بینی که با پایان گرفتن جام جهانی مشخص شد، چندان بیراه هم نبوده است. وی در آن زمان با تأکید بر اینکه دوبی تمام برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داده است، گفت: شهر دوبی تلاش خواهد کرد با استفاده حداکثری از شهرت خود به عنوان یک شهر فوق‌مدرن و نظام‌مندتر نسبت به دوحه و دیگر شهرهای قطر به‌اتکای تبلیغ جاذبه‌های توریستی خود در مسیر جذب گردشگران جام جهانی گام بردارد.

این موضوع با انجام سفرهای هوایی در روز انجام مسابقات که توسط خطوط هوایی قطر یا شرکت هواپیمایی ارزان‌قیمت مستقر در دوبی انجام می‌شود، عملاً تحقق یافته است؛ چراکه این امکان را به تماشاگران جام جهانی می‌دهد ظرف 24 ساعت و به‌صورت یک‌روزه از مبدأ قطر به این کشور سفر کنند و مجدداً به محل برگزاری مسابقات بازگردند. 

هم‌اکنون شرکت جتکس نیز به عنوان یک‌ شرکت هواپیمایی خصوصی فعال در دوبی اقدام به طراحی دو بسته با قیمت‌های متفاوت برای طی مسافت یک‌ساعته پرواز بین دوحه و دوبی کرده است.

بر اساس اعلام این شرکت، بسته اول که شامل ارایه سرویس در قالب جت خصوصی است، هزینه‌ای معادل با 240.000 درهم امارات معادل 65.340 دلار (حدود 2 میلیارد و 300 میلیون تومان) برای حداکثر 10 مسافر دارد و بسته دوم که صرفاً شامل تخصیص صندلی جداگانه برای پرواز است، چیزی در حدود 29.000 درهم معادل 7.895 دلار (حدود 278 میلیون تومان) قیمت خواهد داشت. این اعداد و ارقام نه تنها در پایان جام جهانی محقق شده‌اند، بلکه ظرفیت‌هایی به مراتب بیشتر نیز ایجاد شده‌اند.

  فیفا پول پارو می‌کند

یکی دیگر از برندگان اقتصادی جام جهانی قطر بدون تردید، فیفا است. به گزارش رویترز، جیانی اینفانتینو رییس فدراسیون بین‌المللی فوتبال فیفا در نشست خبری خود در آستانه پایان جام جهانی درآمد این نهاد از برگزاری جام جهانی قطر را اعلام کرد و گفت فیفا ده و نیم میلیارد دلار از این جام درآمد کسب کرده است که یک میلیارد دلار بیش از دوره قبل است. اینفانتینو همچنین با اعلام اینکه جام جهانی قطر بهترین جام جهانی تاریخ بوده است، اضافه کرد: این دوره از رقابت‌ها بهترین دوره جام جهانی بوده است. او درباره شکل برگزاری دوره بعد جام جهانی نیز گفت: ابتدا قرار بود در هر گروه ۳ تیم باشد ولی هیجان دور گروهی در قطر نشان داد که شاید بتوان دوره بعد ۱۲ گروه چهار تیمی داشته باشیم. افزایش درآمد حاصل از چرخه تجاری فیفا به دلیل قراردادهایی است که با قطر، میزبان این دوره بست؛ توافق‌هایی با شرکت‌های سرشار از ثروت مانند «قطر انرژی» یا حامیان مالی قطری نظیر «بانک کیو ان بی» و شرکت مخابراتی «کورِدو» در ارتقای درآمد فیفا موثر بوده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در این زمینه افزوده است که بیشتر قراردادهای پخش این دوره از جام جهانی نیز ۱۱ سال پیش در زمان ریاست سپ بلاتر بر فیفا امضا شد.

  بازندگان جام جهانی

در میان بازندگان جام جهانی باید از کشورهایی نام برد که علی‌رغم همه ظرفیت‌هایی که دارند، نتوانستند از ظرفیت‌های تبلیغاتی، اقتصادی، حمل و نقل و...این جام درآمد کسب کنند. برخی از این کشورها هم در زمین فوتبال بازی را واگذار کردند و هم در حوزه اقتصادی. ایران را شاید بتوان یکی از کشورهایی دانست که به اندازه ظرفیت‌های خود نتوانست در حوزه‌هایی چون گردشگری، حمل و نقل، هتل داری، صنایع دستی و...کسب درآمد کند. با پایان گرفتن این جام، کشورها ماراتن 4ساله‌ای را آغاز می‌کنند تا بتوانند، برای دوره بعدی جام جهانی که در 3کشور امریکا، مکزیک و کانادا برگزار می‌شود، برنامه‌ریزی کنند.‌ ای کاش از این برنامه‌ریزی‌ها عقب نمانیم.