خورشید حقیقت و ساعت شماطه‌دار!
حسین حقگو | «تنها سپر دفاعی ما در برابر ایده‌های بد این است که هوشیار و گوش به زنگ باشیم، در برابر فریب‌های آشکار مقاوم باشیم، نسبت به معجزات وعده داده شده شک کنیم، شواهد را زیر سوال ببریم، در مواجهه با پیچیدگی‌ها صبور باشیم و در نهایت درباره آنچه می‌دانیم و نمی‌دانیم، روراست باشیم.» (اقتصاد خوب برای دوران سخت- آبیجیت بنرجی و استر دوفلو)
گزارش اخیر مرکز آمار از وضعیت تورم کشور، بازتاب متفاوتی در رسانه‌های خبری داشت. از یک سو بیشتر رسانه‌ها و کارشناسان و فعالان اقتصادی این گزارش را بیانگر وخامت هر چه بیشتر اوضاع اقتصادی و نشانه عدم موفقیت برنامه‌ها و اقدامات دولت دانسته‌اند و تورم 45 درصدی سالانه و 48.5 درصدی نقطه‌ای و 1.9 درصد ماهیانه را دلیل مدعای خود عنوان کردند و از سوی دیگر رسانه‌های طرفدار دولت و در راس آنها روزنامه ارگان دولت قرار داشته که این گزارش را نشانه حرکت رو به جلو و امیدآفرین و بیانگر موفقیت و کارآمدی دولت برآورد کردند. اتکای این رسانه‌ها برای اثبات ادعای شان عدم رشد تورم ماهانه خوراکی‌ها بوده است. چنان که روزنامه دولت در صفحه اول خود تیتر زد: «تورم خوراکی‌ها صفر درصد شد» (روزنامه ایران – ۱۰/۳) و روزنامه همشهری ارگان شهرداری تهران و حامی دولت همان تیتر روزنامه دولت را برای گزارش مرکز آمار برگزید: «تورم ماهانه خوراکی‌ها صفر شد» (همشهری- ۱۰/۳)
این برداشت‌های متضاد و 180 درجه‌ای از گزارش‌های آماری نهادهای رسمی، در مورد گزارش حوزه‌های دیگر اقتصادی همچون رشد اقتصادی، اشتغال، سرمایه‌گذاری، فقر و ضریب جینی و... نیز قابل مشاهده است. چنانکه گویی با دو جهان موازی سروکار داریم. اما واقعیت کدام است و کدام رسانه و جریان اقتصادی سیاسی حقیقت ماجرا را بازتاب می‌دهد؟! پاسخ آن است اگر چه با کمی دقت و دانش اندک اقتصاد از طریق همین اعداد و ارقام منتشره می‌توان تا حدود بسیاری پی به واقعیت ماجرا برد اما فارغ از آن، قیمت‌ها در بازار به خوبی وضعیت اقتصادی را روایت می‌کند. از دلار 40 هزار تومانی و سکه 20 میلیون تومانی تا پراید بالای 200 میلیونی و...
اینکه چون چند صباحی قیمت چند قلم ماده خوراکی (مرغ و میوه به نقل از تیتر روزنامه همشهری) افزایش نیافته را ملاک بگیریم و شاهدی بر روند بهبود اوضاع و موفقیت «جراحی اقتصادی» چند ماه قبل دولت بدانیم، جز توهین به شعور مردم چیز دیگری نیست.
برای همه کارشناسان اقتصادی روشن بود و از همان ابتدا به آن تاکید می‌کردند که آثار تورمی آن جراحی غلط اقتصادی در ماه‌های ابتدایی متوجه کالاهای اساسی خواهد بود و سپس به سبب دستکاری ناشیانه همان غدد چرکین (افزایش پایه پولی و نقدینگی ناشی از کسری بودجه شدید دولت و کاهش توان تولید به واسطه تداوم سرکوب قیمت‌ها و...) باید منتظر اوج‌گیری تورم در کالاهای سرمایه‌ای و بادوام به واسطه افزایش تقاضای جامعه برای خرید این کالاها جهت حفظ ارزش پول‌شان باشیم که متاسفانه چنین نیز شد. افزایش سونامی‌وار قیمت خودرو و لوازم خانگی و مسکن و...
اما سویه دیگر ماجرا رفتاری است که از سوی وزرای اقتصادی با واقعیات بازار سر زده است. وزیر اقتصاد و رییس بانک مرکزی به نفی بازار آزاد ارز پرداخته و آن را نتیجه اعتراضات ایام اخیر یا هیجانات کاذب و زیاده‌خواهانه مردم یا تردستی دلالان و واسطه‌ها و دشمنان خارجی و... دانسته و وزیر صمت نیز معیار ارزش واقعی خودرو را ارزش‌گذاری در بورس کالا عنوان و به شهروندان توصیه کرده که از رجوع به بازار آزاد خودداری کنند.
اما جامعه و بازار بی‌اعتنا به این توجیه و توصیه‌ها، متاسفانه جبرا همان راهی را می‌رود که همین مسوولان آن را کوبیده و سنگفرش کرده‌اند، راه افزایش بار هزینه‌ای دولت با ولخرجی‌ها و پول‌پاشی‌ها و...
کاهش بار درآمدی کشور با به سرانجام نرساندن برجام و تداوم تحریم‌ها و افزایش ریسک‌های اقتصادی و نااطمینانی‌های آتی و... به نظر راه گریزی از قبول واقعیت بس ناگوار بحرانی بودن وضعیت اقتصادی و سونامی تورمی در صورت تداوم وضعیت فعلی نیست و راه چاره‌ای نیز جز پذیرش اصول علم اقتصاد و تحول نظام حکمرانی و بهبود حکمرانی اقتصادی و تعامل پایدار و متوازن با جهان وجود ندارد.
باور کنیم با یک دکمه (صفر شدن تورم ماهیانه کالاهای خوراکی) نمی‌توان برای اقتصاد بحران‌زده کشور کت دوخت و بر طبل ناآگاهی مردم کوفت: «خورشید را گذاشته / می‌خواهد/ با اتکا به ساعتِ شماطه‌دارِ خویش/ بیچاره خلق را متقاعد کند/ که شب از نیمه نیز برنگذشته‌ست»- احمد شاملو
