بورس دوباره به اوج برمی‌گردد؟

رقیه ندایی| خاطره سال 99 و آن سود و زیان تاریخی از یاد هیچ کس فراموش نمی‌شود و اکنون پس از گذشت بیش از دو سال از آن تاریخ باز هم استرس و ترس آن روزها در بازار سرمایه وجود دارد. 

روزهای انتهایی سال 98 بود که مسوولان دولتی مردم را به سرمایه‌گذاری در بورس دعوت کردند و هر روز شاهد رکوردشکنی تاریخ در بازار بودیم برای نمونه برخی از سهم‌ها در یک هفته بازدهی 100 درصدی ثبت می‌کردند که این بازدهی و سوددهی خارج از تصور همگان بود و باعث هجوم‌ نقدینگی نسبت به بازار سرمایه شد؛ تا نیمه مرداد ماه سال 99 مردم هر روز از افزایش سود و چند برابر شدن سرمایه خود سخن می‌گفتند که یک‌باره و در عرض چند ساعت همه‌چیز تغییر کرد و با خروج نقدینگی از بازار شاخص کل نیز سقوط کرد و از آن روز تا به همین الان شاخص در مدار نزولی به سر می‌برد و وضعیت آن ترمیم نشده است.

در همان زمان شاخص کل بورس حدود 30 درصد نزول کرد اما برخی از تک سهم‌های بازار به واسطه خروج نقدینگی 50 تا 70 درصد سقوط کردند و این وضعیت برای افرادی که در قیمت بالا سهم خریده بودند یعنی شکست کامل. در آن زمان مسوولان وعده سرمایه‌گذاری پرسود و مقاومت بورس در برابر تورم را می‌دادند ولی پس از ریزش شاخص هشدار ریسک دادند.

بیش از دو سال از ریزش بورس می‌گذرد و در این مدت سهامدارانی که سال 98 و 99 وارد بورس شده‌ بودند همچنان در زیان هستند؛ بررسی پرتفوی این سهامداران نشان می‌دهد که در این مدت از 20 تا 80 درصد روی سرمایه خود زیان کرده‌اند و این یعنی نابودی سرمایه‌های مردم. 

با شروع سال 1401 شرایط بورس کمی تغییر کرد و شاخص مثبت شد و تا به شاخص کل بورس تا محدوده یک میلیون و 600 هزار واحدی رسیده و بسیاری از کارشناسان انتظار دارند که شاخص‌ها و تک سهم‌های بازار تا پایان سال روند صعودی داشته باشند و در این سه ماه باقی مانده حداقل سه تا 15 درصد بازدهی مثبت داشته باشند.

در این بین بسیاری از کارشناسان می‌گویند که شاخص کل بورس می‌تواند تا پایان سال به صورت نوسانی مثبت باشد و زیان سهامداران را تا حدودی جبران کند و سال آینده نیز سال شروع خواهد بود. در حال حاضر بورس نسبت به سایر بازارهای موازی و تورم عقب مانده و انتظار رشد آن با قیمت‌های فعلی وجود دارد. تمامی بازارها خصوصا مسکن در این روزها وضعیت بسیار خوبی دارند و بازدهی بیش از 10 درصدی داشتند اما بورس در این مدت بازدهی مثبتی نداشته در نتیجه با توجه به تورم و عقب ماندگی در برابر بازارهای موازی انتظار میرود که بورس تهران نیز روند صعودی خود را آغاز کند.

تقاضا در بورس

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در فضای مجازی نوشته بود که با توجه با اینکه در طول یک سال اخیر دسته‌ای از نمادهای کوچک و بزرگ مورد معامله در بورس تهران نوسان منفی قیمت‌های قابل‌توجهی را به‌ثبت رسانده‌اند بنابراین امکان همسویی این بازار با انتظارات تورمی رو‌به‌رشد در میان مردم و فعالان اقتصادی بیش از هر زمانی وجود دارد. به‌طوری که این مهم می‌تواند عاملی موثر بر عطش تقاضا در بورس تهران باشد.

شاخص کل بورس تهران روز گذشته مجددا وارد ابرکانال ۶/ ۱ میلیون واحد شد به‌طوری که توانست پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان در ارتفاع یک میلیون و ۶۳۵هزار واحدی بایستد. شاخص هم‌وزن نیز توانست به روند صعودی خود ادامه دهد. بازارسهام از ابتدای هفته در حالی نسبت به حرکت نوسانی خود در هفته گذشته پایان بخشیده است که با چرخش انتظارات سرمایه‌گذاران روبرو بوده است.

بعد از روی ‌کار آمدن محمدرضا فرزین، به عنوان سکاندار جدید بانک مرکزی، و اظهارات اولیه این مقام مسوول در مورد کنترل ارز و سرکوب نرخ دلار نیمایی در محدوده ۲۸۵۰۰تومان، به دلیل دخالت مستقیم نهاد بازار‌ساز در معاملات ارزی به نظر می‌رسید سرمایه‌گذاران استراتژی متفاوتی برای حفظ دارایی‌های خود در برابر موج‌های تورمی اتخاذ کنند.

حتی برخی گمانه‌زنی‌ها از افزایش ورود پول به بانک‌ها نیز حکایت می‌کرد اما مقاومت بازارهای دارایی نسبت به عقبگرد جدی نرخ دلار در بازار آزاد نتوانست از تب‌و‌تاب تقاضا در چند بازار پر‌حاشیه همچون ارز و سکه طلا بکاهد. این عامل که در هفته‌های قبل نقش پررنگی در آغاز خیز صعودی بورس ایفا کرده بود از ابتدای هفته نیز رنگ و لعاب جدیدی به جریان دادوستدهای بورسی بخشیده است. در حال حاضر عوامل بیرونی موثر بر روند بازارسهام یعنی انتظارات تورمی و شوک ارزی (روند نوسانی بین دو کانال ۴۰ و ۴۱هزار تومان) در وضعیتی قرار گرفته‌اند که فضا را برای همسو شدن بورس با انتظارات تورمی فراهم کرده‌اند.

به این ترتیب خنثی شدن شوک منفی ناشی از نااطمینانی ارزی، سرمایه‌گذاران را با ریسک‌پذیری بیشتری در محاسبات و تقاضای سهامی روبرو کرده است. در صورت تثبیت رفتار ارز و مقاومت اسکناس امریکایی برای از دست ندادن کانال ۴۰هزارتومان و سقوط به سطوح پایین‌تر شاهد تداوم روند صعودی قیمت‌ها در بازار سهام نیز خواهیم بود. گرچه با وجود پتانسیل‌های مناسب بنیادی اغلب سهام اما برخی گروه‌های بزرگ کالامحور بورس تهران معمولا با نوسانات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند که مهم‌ترین دلیل این اتفاق را به‌وضوح می‌توان در وابستگی قابل‌توجه این صنایع به نرخ دلار جست‌وجو کرد. فروش محصولات تولیدی شرکت‌های کالایی بورس تهران به دلار بوده و با افزایش یا کاهش نرخ اسکناس امریکایی، درآمد این شرکت‌ها نیز نوسان می‌کند؛ به گونه‌ای که نمی‌توان چشم‌انداز مشخصی از مسیر حرکتی گروه‌های مذکور در کوتاه‌مدت ترسیم کرد.

در پایان معاملات روز گذشته نیز با وجود نوسان ساعتی قیمت دلار در بازار آزاد اما تحلیلگران با توجه به افزایش انتظارات تورمی اعداد پایین‌تری را نیز برای دلار متصور نیستند. همین امر منجر به رغبت بیشتر سرمایه‌گذاران برای ورود به بازارسهام خواهد بود. این وضعیت در حالی است که در ماه‌های قبل بخش عمده‌ای از خریداران حقیقی با تردید بزرگی در خصوص نگه‌داشتن سهام خود مواجه بودند؛ این طور که به نظر می‌رسد بورس حالا پس از گذر از ماه‌ها رکود بی‌سابقه و صف‌های سنگین فروش به مرحله‌ای رسیده که نه تنها بیم ریزش بیشتر قیمت‌ها در آن کاهش یافته، بلکه با توجه به آشتی خریداران حقیقی با این بازار در هفته‌های اخیر، به نظر می‌رسد روند فوق تداوم یابد.

عبور بازار سهام از سطح روانی مهم ۶/ ۱میلیون واحد نیز حکایت از آن دارد که در صورت عدم دخالت سیاستگذار در بازار ممکن است تقاضای سهامی طی روزهای آتی شدت بگیرد و با کاهش عرضه و در نهایت افت شاخص به محدوده‌های پایین‌تر مواجه باشیم. در روزهای اخیر با امیدوارتر شدن سرمایه‌گذاران نسبت به ثبات قیمت ارز، حتی حواشی مرتبط با اخبار افزایش رسمی و غیررسمی سود سپرده بانکی نیز نتوانست به‌طور جدی از استقبال افراد حقیقی برای ورود به بورس بکاهد.

از سوی دیگر با در نظر گرفتن بن‌بست مذاکرات برجامی و از کار افتادن نبض برجام در این مقطع زمانی، صنایع وابسته و مرتبط با این رویداد سیاسی، بخش بزرگی از ابهام خود در مسیر حرکتی معاملات آتی را پشت سر خواهند گذاشت. گرچه صنایع زیادی از گشایش روابط ایران با جهان خارج بهره می‌برند اما در جدال برداشته ‌شدن تحریم‌ها نسبت به منگنه تحریم‌ها به دلیل روشن شدن همین وضعیت (بن‌بست مذاکرات) در مقایسه با رفت‌و‌برگشت‌های بی‌نتیجه، صنایع مذکور سناریوهای قابل‌هضم‌تری را می‌توانند ترسیم کنند. به این ترتیب بیراه نیست اگر بگوییم صنایع مرتبط با برجام از وضعیت کنونی انتفاع بیشتری می‌برند تا سر و کله زدن با ابهامات احیای برجام.

این مهم از آنجا حائز اهمیت است که بدانیم وقتی بیش از ۶۰درصد از سهام بورسی (شرکت‌های صادرات‌محور) در جریان افزایش قیمت دلار منتفع خواهد شد به دلیل وزنی که گروه مذکور در سبزپوشی بازار دارد می‌تواند گروه‌های دیگر را نیز با خود همراه کند. درواقع با توجه به اثر بالایی که گروه‌های دلاری در محاسبه نماگرهای بورسی دارند بار روانی مثبتی بر فضای معاملات حاکم می‌شود که طی آن دماسنج‌های تالار شیشه‌ای را نیز مثبت خواهند کرد. شرکت‌هایی که در زمره گروه‌های ریالی قرار دارند نیز به‌رغم اینکه هیچ اثری از تغییرات نرخ دلار نمی‌پذیرند اما از جو مثبت ایجاد‌شده می‌توانند به نفع خود بهره‌مند شوند.