کمبود انرژی، تقصیر مردم یا مسئولان؟

رضا پاکدامن| هوشنگ فلاحتیان، معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت گفته است: الان ایرانِ ۸۵ میلیون نفری، معادل چینِ یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفری گاز مصرف می‌کند! باید نهضت بهینه‌سازی مصرف انرژی راه بیفتد. تصور مردم این است که چون ایران دومین دارنده منابع گازی و سومین تولیدکننده گاز دنیا است پس به یک منبع بی‌نهایت متصل هستیم؛ در حالی که اینگونه نیست، این ذهنیت باید اصلاح شود.

مجددا، مسوولانی که می‌بایست خود پاسخگوی کمبودها باشند، مردم را متهم و مقصر، کمبود انرژی در کشوری جلوه می‌دهند که دارای «اقیانوسی از منابع گازی» است! آیا عملکرد دستگاه‌های دولتی ایران نیز با تشکیلات مشابه در چین مقایسه می‌شود؟ برخلاف نظر این مسوول، نیاز به راه انداختن نهضت نیست.

اگر دستگاه‌های اجرایی، وزارتخانه‌های صمت، نفت، نیرو، راه و شهرسازی، شهرداری و... به تکالیف قانونی خود عمل کنند و نهادهای نظارتی به‌طور جدی پیگیر باشند، «بهینه‌سازی مصرف انرژی» تحقق خواهد یافت. آیا مثلا، سوزاندن گازهای سرچاهی که در حکم آتش زدن به اموال عمومی است، تقصیر مردم است؟ ساختمان‌ها، تجهیزات گرمایش، خودروهای غیر استاندارد و موارد متعدد دیگر از اتلاف هنگفت انرژی دربخش‌های مختلف کشور را شاهد هستیم که به جای ایجاد زمینه‌های جلوگیری از اتلاف انرژی، برای توجیه ناکارآمدی، متولیان صرفا مصرف‌کنندگان (خانواده‌ها یا صنایع) را در مضیقه قرار می‌دهند چه به صورت محدودسازی عرضه یا افزایش قیمت‌ها!

نکته بدتر، عدم استفاده از منابع مالی ناشی از افزایش قیمت‌ها برای اصلاح الگوی مصرف انرژی و حتی کاهش اتلاف انرژی است و انگیزه اصلی از افزایش قیمت‌ها، پوشش سایر مخارج دولت است. ما در ایران با مصرف زیاد انرژی مواجه نیستیم، بلکه «اتلاف انرژی» درد اصلی است‌، که مردم اختیاری برای جلوگیری از آن ندارند.

در حوزه قراردادهای بین‌المللی نیز، وزارت نفت می‌توانست با در نظر گرفتن ناترازی انرژی که مدت مدیدی است همه به آن واقفند، به جای امضای قرارداد انتقال گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران در خرداد امسال، گاز ترکمنستان را مستقیما برای پیشگیری از بحران فعلی کمبود گاز در استان‌های شمالی کشور خریداری کند. امضای اینچنین قراردادهای سوآپ، به منزله عدم پیش‌بینی نیاز اساسی کشور به انرژی حتی برای ۶ ماه بعد است!