شلیک غرب به سمت اقتصاد ایران

محسن جلیلوند

روابط ایران با غرب بسیار پیچیده شده است؛ روندی که سایه سنگین خود را بر بخش‌های اقتصادی، ارتباطی، اجتماعی و... ایران به جای گذاشته و بسیار هم هزینه‌ساز شده است. در این شرایط دستیابی به راهبردی مناسب برای عبور از چالش‌های پیش رو بسیار مهم است و نباید از آن به سادگی عبور کرد.

واقع آن است که پس از رخدادهای مرتبط با فوت مهسا امینی، غرب فضاسازی خاصی را علیه ایران انجام داد تا به زعم خود ایران را در گارد دفاعی قرار بدهد. به نظرم برنامه این است که گام‌های مختلفی برای فشار علیه ایران برنامه‌ریزی شود. این اعمال فشارها هم بین اروپا و امریکا تقسیم شده است و هر کدام گام به گام در حال پیگیری آن هستند.

نباید این طور فکر کرد که اروپاییان شب خوابیده‌اند و ناگهان صبح بیدارشده‌اند، بعد بیش از 500 نماینده اروپا علیه ایران برنامه‌ریزی کرده‌اند. غربی‌ها اعلام می‌کنند به سه دلیل این فشارها را اعمال می‌کنند. 1) برنامه هسته‌ای؛ 2) ناآرامی‌های داخلی ایران؛ 3) موضوع اوکراین.

موضوع اوکراین در حال حاضر در تمرکز اروپاییان قرار دارد و روی آن مانور زیادی می‌دهند. اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که تصمیم‌سازی نهایی در خصوص برجام و برنامه هسته‌ای ایران، ذیل مسوولیت‌های امریکا قرار دارد و اروپا بیشتر نقش حاشیه‌ای را در برنامه هسته‌ای دارد. در واقع رویارویی اصلی ایران در زمینه مذاکرات برجامی با امریکاست و اروپا نقشی در این زمینه ندارد.

در خصوص اوکراین، بهانه پهپادهای ایرانی مطرح است و هرچند ایران رسما اعلام کرده، قبل از آغاز جنگ این سلاح‌ها ارسال شده‌اند، اما غربی‌ها ادعا می‌کنند ایران وارد محیط امنیتی آنها شده است. موضوع دیگر دامنه وسیع ایرانیان مهاجر است که فشار زیادی بر دولت‌های اروپایی اعمال می‌کنند. هر روز راهپیمایی‌های تازه‌ای در یک کشور اروپایی برگزار می‌شود و همین روند باعث می‌شود اروپا حتی به‌رغم میل خود ناچار باشد، گارد تهاجمی علیه ایران بگیرد.

معتقدم تلاش اروپا این است که مشروعیت‌زدایی علیه ایران صورت بدهد، اما در این شرایط ایران باید در حوزه دیپلماسی هوشمندانه عمل کند. امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان دیروز در مجلس نکاتی را مطرح کرد، اما نباید فراموش کرد که دستگاه سیاست خارجی ایران تحت فشار شدیدی قرار دارد و ناچار است در چند جبهه مقابله کند.

غرب تلاش می‌کند دیپلماسی ایران را منزوی کنند. طی ماه‌های اخیر و پس از شهریور وزیر خارجه ایران تنها یک سفر به اردن، یک سفر به ترکیه، یک سفر به عمان داشته و سفرش به روسیه هم لغو شده است. این روند نشان می‌دهد غرب به دنبال فشار شدید به ایران است. بنابراین بسیار مهم است که دستگاه سیاسی خارجی ایران پوسته انزوا را بشکند و در راستای منافع ملی ایران رویکردهای خلاقانه‌ای را به کار بگیرد.

در کل اروپا در 6 گام تلاش خواهد کرد ایران را تحت فشار قرار بدهد. مثلا در مدل لیبی وقتی به صورت نرم‌افزاری عقب‌نشینی کرد، به او تهاجم گسترده‌ای کردند. گاهی اوقات کشوری مانند سوریه مقاومت می‌کند؛ در این شیوه کشور یاد شده را دچار عدم تعادل می‌کنند. مدل نهایی هم کشوری است که دچار تهاجم کامل می‌شود؛ مدل عراق از جمله این کشورهاست.

اما مجموعه این تحولات در حوزه اقتصادی چه نتیجه‌ای دارند. باید گفت این روند منجر به مشکلات اخیر اقتصادی شده است. اینکه دلار به بالای 45 هزار تومان رسیده است؛ سکه به 25 میلیون تومان رسیده و نوسانات بازارها به بالاترین درجه رسیده است. اگر دستگاه دیپلماسی ایران بتواند از دل این تحولات ارزش افزوده استخراج کند و برجام را دوباره از کما خارج کند در بخش‌های اقتصادی می‌توان به چشم‌انداز آینده امید داشت. اما اگر دیپلماسی ایران دچار رخوت شود و در انزوا قرار بگیرد، وضعیت اقتصادی کشور وخیم‌تر خواهد شد. رصد رسانه‌های غربی نشان می‌دهد که امریکا و اروپا پیش‌بینی یک سال پرآشوب و ماجرا را برای سال آینده می‌دهند. اما متغیر مهم در این میان نحوه تصمیم‌سازی‌های طرف ایرانی است. متغیری که می‌تواند بازی را به نفع ایران تغییر بدهد.