نامه جنجالی شورای رقابت/ نهاد تصمیم‌گیر برای عرضه خودرو در بورس کالا چه کسی است؟

فرشته فریادرس| «نامه شورای رقابت به بورس خبرساز شد.» شورای رقابت که مخالف سرسخت عرضه خودرو در بورس کالا است، در نامه‌ای به رییس سازمان بورس، عرضه خودرو در بازار سرمایه را غیرقانونی اعلام کرده است. این شورا درحالی کلیه محصولات دو خودروساز بزرگ (جز هایما و تارا) را انحصاری دانسته و اعلام کرده که باید خودروهای «شاهین، دنا و پژو ۲۰۷» از بورس کالا خارج شوند که وزیر صمت تصریح کرده نامه شورای رقابت را رویت نکرده و وزیر اقتصاد هم توپ را به زمین شورای عالی بورس انداخته و گفته: «مجوز عرضه خودرو در بورس کالا از سوی این شورا گرفته شده و تصمیم با این نهاد است.» نکته جالبتر ماجرا اما اظهارات متفاوت اعضای شورای رقابت است؛ طغیانی عضو ناظر مجلس بر شورا می‌گوید: آنچه اعلام شده، نظر شخصی رییس شورا است؛ اما ایزدخواه دیگر عضو ناظر، تصمیم شورای رقابت را قانونی می‌داند و می‌گوید که شورای عالی بورس قانونگذار نیست و نمی‌تواند فراتر از قانون مجلس عمل کند. اینکه چنین نامه‌ای بدون موافقت همه اعضای این شورا منتشر شده وشرایط بازار سرمایه و بازار خودرو را به چالش کشیده، خود محل سوال است و این سوال مطرح می‌شود که نهاد تصمیم‌گیر برای عرضه خودرو در بورس کالا درنهایت کیست؟

نامه خبرساز شورای رقابت به بورس

رییس شورای رقابت در یک نامه جنجالی، عرضه خودرو در بورس کالا به جز خودروهای هایما و تارا را غیرقانونی اعلام و تاکید کرد که عرضه خودرو باید طبق روال قبلی صورت گیرد. سید محمدرضا سید نورانی رییس شورا و مرکز ملی رقابت در نامه‌ای به مجید عشقی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن اعلام اینکه عرضه خودرو در بورس کالا به جز خودروهای هایما و تارا، مجاز نیست تاکید کرد که عرضه خودرو باید بر اساس روال قبل صورت گیرد.

در نامه نورانی که دوم بهمن ماه صادر شده، آمده است: پیرو عرضه برخی خودروها در بورس کالا به اطلاع می‌رساند مدت مصوبه شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مورخ ۲۸/۷/۱۴۰۰ در خصوص تنظیم بازار خودرو یکسال بوده است. بدیهی است با انقضای این مدت مصوبات قبلی شورای رقابت در این زمینه به خودی خود مبنای عمل بوده و باید اجرایی می‌شده است. بر این اساس مطابق مصوبات ۴۲۰، ۴۴۲، ۴۶۲ و ۴۶۸؛ بازار خودروهای انحصاری شامل کلیه خودروهای سواری دو شرکت ایران خودرو و سایپا به جز دو خودروی «هایما و تارا» است و عرضه آنها باید طبق روال پیشین و مطابق با مصوبات ۴۱۴ و ۴۲۰ صورت گیرد قیمت این خودروها نیز باید بر اساس مصوبات ۱۴۸، ۴۴۲ طبق فرمول Price Cap  محاسبه گردد فلذا عرضه خودروهای خانواده دنا، پژو ۲۰۷ و شاهین در بورس کالا مجاز نیست. شایان ذکر است شورای رقابت با تشکیل کارگروه تخصصی خودرو موضوع بازبینی دستورالعمل‌های بازار خودرو را در دستور کار قرار داده است و در صورت تصویب مصوبه جدید در این زمینه جهت اجرا ابلاغ خواهد شد.

واکنش دو وزیر به نامه شورا

به دنبال این موضوع، سیدرضا فاطمی‌امین وزیر صمت تصریح کرده که نامه شورای رقابت به دست وزارت صمت نرسیده است؛ این درحالی است که ادامه روند عرضه خودروها در بورس کالا بسته به نظر خود خودروسازان و سازمان بورس است و وزارت صمت دخالتی در این موضوع نخواهد داشت.

خاندوزی، وزیر اقتصاد هم در واکنش به نامه شورای رقابت و در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا عنوان کرده که مجوز عرضه خودرو در بورس کالا توسط شورای عالی بورس داده است. نامه شورای‌ رقابت در شورای عالی بورس مطرح و در این زمینه تصمیم‌گیری خواهد شد. همچنین با شورای رقابت هم صحبت شده تا تعارض تصمیمات ایجاد نشود.

در همین حال، امیر مهدی صبایی مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس گفته است: عرضه خودرو در بورس کالا یکی از مصوبات شورای عالی بورس است و بورس کالا موظف است تا در چارچوب این مصوبه رفتار کند. لذا ضمن احترام به جایگاه شورای رقابت، بورس کالا تابع مصوبات شورای عالی بورس است.

این مقام بورسی با بیان اینکه این اولین‌بار نیست که در خصوص عرضه یک محصول یا تعیین قیمت پایه آن بین شورای رقابت و بورس اختلاف نظر وجود دارد؛ بنابراین در این مورد (عرضه خودرو در بورس کالا) کمافی‌السابق با رویکرد حمایت قاطع از حقوق سرمایه‌گذاران، به طریق اولی تابع قوانین و مصوبات شورای عالی بورس هستیم. بنابراعلام او، هر گونه ملاحظه‌ای در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا صرفا و صرفا در شورای عالی بورس قابل بررسی است.

اختلاف‌نظر اعضای شورا با رییس!

این نامه درحالی منتشر شده که به نظر می‌رسد، میان همه اعضای شورای رقابت در خصوص آن اشتراک نظر وجود ندارد. چراکه عضو ناظر مجلس در شورای رقابت در گفت‌وگویی تاکید کرده که شورای رقابت درباره عرضه خودرو در بورس کالا مصوبه‌ای نداشته و آنچه اعلام شده، نظر رییس این شورا است.

مهدی طغیانی به «خبرگزاری تسنیم» گفته است: شورای رقابت می‌تواند در مورد کیفیت عرضه یا اصلاح قیمت‌گذاری پایه نظر دهد اما این شورا نمی‌تواند درباره اینکه خودرو در بورس کالا عرضه شود یا نه، اعلام نظر کند چرا که اساسا این موضوع در حوزه اختیارات شورای رقابت نیست.

طغیانی تاکید کرده که تصمیم‌گیری درباره نحوه هزینه کرد منابع حاصل از این مابه التفاوت نیاز به مصوبه مجلس دارد که می‌تواند در لایحه بودجه یا در قالب طرحی مجزا از سوی نمایندگان تعیین تکلیف شود اما تا آن زمان برای عرضه خودرو در بورس کالا منعی وجود ندارد. او معتقد است که عرضه خودرو در بورس کالا مثبت بوده و بهتر از مدل قرعه کشی است؛ چراکه دارای ساختاری شفاف، استاندارد و مناسب است اما بحث بر سر اختصاص مابه‌التفاوت قیمت است که باید حل شود.

اما روح‌الله ایزدخواه دیگر عضو ناظر مجلس در شورای رقابت برخلاف طغیانی معتقد است که نامه شورای رقابت قانونی است و شورای عالی بورس نمی‌تواند فراتر از قانون عمل کند. به گفته او، طبق قانون اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ شورای رقابت موظف است درباره کالاهای انحصاری دستورالعمل تعیین یا تنظیم قیمت ارایه دهد خودرو هم در زمره کالاهای انحصاری است.

ایزدخواه در توضیحاتش به «خبرگزاری مهر» گفته: از سال گذشته شورای هماهنگی سران قوا مصوب کردند که تا یکسال شورای رقابت دخالتی در تنظیم قیمت انجام ندهد؛ این مهلت تمام شد و تمدید نشد بنابراین شورای رقابت همچنان در مورد خودروهای انحصاری باید دستورالعمل تنظیم قیمت ارایه دهد. خودروهای «سی کی دی» از این قاعده مستثنی هستند؛ زیرا خودروی انحصاری محسوب نمی‌شوند؛ بنابراین خودروهای «هایما و تارا» معاف شدند.

او همچنین با بیان اینکه مجلس پیگیر تغییر شیوه عرضه خودرو در بورس است، عنوان کرده: اگر قصد حذف شورای رقابت را داریم باید قانون مجلس را تغییر دهیم.  اما اینکه چطور یک نامه بدون موافقت همه اعضای این شورا منتشر شده و شرایط بازار سرمایه و بازار خودرو را به چالش کشیده، خود محل سوال است.

بورس کالا میزبان چه خودروهایی است؟

با این حال، تا امروز ۱۴۶ خودرو در رنگ‌ها و مدل‌های مختلف وارد بورس کالا شده و قرار است سه خودروی هایما محصول ایران خودرو، لاماری ایما محصول آرین پارس موتور و خودروی T۵ اتوماتیک محصول فرداموتور در ادامه عرضه‌ها امروز در بورس کالا عرضه شوند.

بر اساس اعلام بورس کالا ایران‌خودرو ۲۰۰۰ دستگاه هایما S۷ را روز سه شنبه ۴ بهمن با قیمت پایه ۷۴۳ میلیون تومان در بورس کالا عرضه خواهد کرد. زمان تحویل این خودروها ۲۰ اردیبهشت سال آینده است و 50 درصد قیمت محصول نیز به عنوان پیش پرداخت تعیین شده است. شرکت آرین پارس موتور نیز ۱۵۰ دستگاه لاماری ایما خاکستری، ۲۰۰ دستگاه لاماری ایما مشکی و ۲۰۰ دستگاه لاماری ایما سفید را روز سه‌شنبه روی تابلوی معاملات بورس کالا خواهد برد.

قیمت پایه این خودروها ۹۸۱ میلیون تومان تعیین شده و تاریخ تحویل آن ۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ است. در همین حال پیش پرداخت لازم برای شرکت در این عرضه ۵۰ درصد خواهد بود. شرکت فرداموتور هم ۲۰۰ دستگاه خودروی T۵ اتوماتیک سفید و ۳۰۰ دستگاه خودروی T۵ اتوماتیک مشکی را با قیمت پایه یک میلیارد و ۱۷۴میلیون تومان در سه شنبه ۴ بهمن به بورس کالا خواهد آورد. تاریخ تحویل این خودروها ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ خواهد بود و پیش پرداخت آن ۵۰ درصد تعیین شده است.