کالابرگ و بودجه، زیر سایه مولدسازی

اگر تا چند هفته پیش به نظر می‌رسید که در دو ماه پایانی سال، بررسی لایحه بودجه 1402 و البته برنامه هفتم توسعه، بخش مهمی از وقت دولت و مجلس را به خود اختصاص خواهد داد و دو قوه بحث‌های زیادی را در این رابطه مطرح می‌کنند اما با گذشت چند هفته از تحویل بودجه به نمایندگان، خبر چندانی از بررسی جزییات لایحه منتشر نشده و نمایندگان مجلس نیز برخلاف سال‌های قبل چندان در این رابطه اطلاع‌رسانی نمی‌کنند.

هرچند برخلاف سال‌های قبل، میزان انتقادات نمایندگان از عملکرد اقتصادی دولت بیشتر شده و در شرایطی که حدود یک سال به انتخابات بعدی مجلس مانده، برخی نمایندگان تلاش می‌کنند با مطرح کردن سوال و استیضاح، خود را حامی مردم نشان دهند اما واقعیت این است که کسی دقیقا نمی‌داند که چه در پیش است و چه تصمیمی برای آینده اقتصاد کشور گرفته خواهد شد.

در شرایطی که دولت وعده داده که برنامه هفتم توسعه را تا پایان بهمن ماه به مجلس خواهد رساند، هنوز معلوم نیست که پس از آن آیا مجلس این برنامه را در اولویت قرار می‌دهد، بررسی همزمان لوایح را در دستور کار قرار خواهد داد یا ترجیح می‌دهد اول بودجه را نهایی کند.

در میان سکوت نسبی درباره بودجه، هنوز بخش قابل توجهی از خبرها حول محور هیات مولدسازی جریان دارد، هیاتی که چند هفته‌ای از آغاز به کارش می‌گذرد اما همچنان انتقادات و سوالات درباره آن ادامه دارد. مسوولان مختلف دولتی تلاش کرده‌اند که در این رابطه خبرهای مختلفی را منتشر کنند و نگرانی‌های مردم را برطرف کنند اما هنوز ابهامات به جای خود باقی است و وزیر اقتصاد مجبور شده توضیحاتی جدید را در این زمینه مطرح کند.

وزیر اقتصاد گفت: اگر ایرادات فنی و تخصصی در مولدسازی وجود داشته باشد خود شورای عالی هماهنگی سران سه قوه آنها را در مصوبات جدیدش به عنوان اصلاحیه لحاظ خواهد کرد و در شفاف‌ترین حالت ممکن اطلاع‌رسانی بدون نگرانی از عدم شفافیت، به همه هموطنان گرامی انجام خواهد شد.

احسان خاندوزی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: با توجه به مجموع تراز تجاری مثبت کشور که بیش از ۲۰ میلیارد دلار در ده ماهه امسال است، در تامین ارزهای لازم برای تجارت و واردات رسمی کشور هیچ مشکل و محدودیتی از سمت بانک مرکزی وجود ندارد.

وی افزود: امیدوارم با تزریق این منابع به تولیدکنندگان و اینکه فعالان اقتصادی بتوانند به ارز در سامانه نیما دستیابی پیدا کنند ما از دوره آشوب در حوزه ارزی به دوره ثبات قدم بگذاریم. خاندوزی در پاسخ به پرسشی درباره طرح مولدسازی و نحوه اجرای آن اظهار کرد: مساله مولدسازی جزو نیازهای جدی و درخواست‌هایی است که بسیاری از کشورهای دنیا آن را اجرایی می‌کنند و به تحول اقتصادی کمک می‌کند. هرجا سرمایه راکدی وجود دارد که از آن استفاده‌ای نمی‌شود باید بیاید و به پروژه‌ها و طرح‌های عمرانی زنده بدل شود.

وزیر اقتصاد ادامه داد: متاسفانه ده‌ها هزار پروژه عمرانی نیمه‌کاره داریم که تمام آنها می‌تواند از طریق تزریق این دارایی‌های راکد دوباره زنده شود و در این مسیر سه قوه هم‌قدم هستند و به خاطر فضاسازی‌هایی برخی در فضای مجازی اساسأ از این مسیر تحولی برای آینده سرمایه‌گذاری و پروژه‌های عمرانی استان‌ها هیچ عقب‌نشینی انجام نمی‌گیرد.

وی یادآور شد: اگر ایرادات فنی و تخصصی وجود داشته باشد خود شورای عالی هماهنگی سران سه قوه آنها را در مصوبات جدیدش به عنوان اصلاحیه لحاظ خواهد کرد و در شفاف‌ترین حالت ممکن اطلاع‌رسانی بدون نگرانی از عدم شفافیت به همه هموطنان گرامی انجام خواهد شد.

خاندوزی با بیان اینکه مدیران دستگاه‌های دولتی سال‌ها مقاومت می‌کردند تا زمین‌ها و ساختمان‌های متروک خود را از دست ندهند، تصریح کرد: برخلاف اینکه دولت‌های گذشته بارها تاکید کردند که مولدسازی مورد توجه باشد اما مدیران دولتی مثل ملک طلق خود می‌خواستند این اموال را نگه دارند درحالی که کشور در پروژه‌های عمرانی خود به آن نیاز داشت. وزیر اقتصاد یادآور شد: هم مقاومت مدیران و هم برخی دخالت‌های نظارتی که وجود داشت و جرات را از مدیران دستگاه‌های اجرایی گرفته است، هیچ راهی جز این نبود که از طریق یک اختیار ویژه و البته در کمال شفافیت و با پایبندی کامل به کارشناسی رسمی دادگستری در قیمت‌گذاری و امثال آن عمل شود.

در شرایطی که بخش قابل توجهی تمرکز دولت در روزهای گذشته، صرف مولدسازی شده، هنوز تکلیف مسائل کلانی مانند یارانه و کالابرگ روشن نشده و دولت گام به گام در حال پیگیری آنهاست. وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی از آغاز طرح کالابرگ الکترونیکی در سه استان گیلان، مرکزی و قزوین از امروز خبر داد.

صولت مرتضوی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی در استان‌ها، اظهار کرد: سه استان گیلان، مرکزی و قزوین از امروز این طرح را آغاز می‌کنند و با فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم هماهنگ شده که در آینده نزدیک بتوانیم به صورت سراسری طرح کالابرگ الکترونیکی را اجرا کنیم.

وی افزود: حتماً این طرح تا آخر سال به صورت سراسری اجرا می‌شود. دولت هیچ بنایی ندارد که یارانه نقدی را حذف کند، اما تکلیف قانونی است که کالابرگ‌ الکترونیکی هم باشد. مرتضوی تاکید کرد: مردم می‌توانند کالابرگ‌ الکترونیکی انتخاب کنند یا یارانه نقدی و قیمت هم براساس شهریور سال ۱۴۰۰ است. دولت بنایش بر این است برای کالاهای اساسی از ارز نیمایی استفاده کند و افزایش قیمت در این زمینه معنا ندارد.

مشاور وزیر اقتصاد نیز توضیحات جدیدی از درباره سرنوشت یارانه نان مطرح کرده است. محمد جلال با تاکید بر اینکه دولت یارانه نان را حذف نخواهد کرد، عنوان کرد: یارانه نان از ۷۰ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه امسال به ۱۰۵ هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه ۱۴۰۲ افزایش یافته است. این موضوع باعث می‌شود در اجرای طرح مدیریت هوشمندانه یارانه آرد و نان شاهد هیچگونه محدودیت و سهمیه‌بندی نان در سمت مردم نباشیم.

وی درمورد زمان اجرای فاز دوم طرح مذکور اظهار کرد: اجرای طرح آزمایشی فاز دوم طرح که متناسب‌سازی خرید آرد نانوا با عملکرد مردم است، در یکی از استان‌های کشور آغاز شده است و با فراهم شدن مقدمات، به زودی در سایر استان‌های کشور نیز کلید خواهد خورد.

مشاور وزیر اقتصاد همچنین درمورد نحوه اجرای فاز دوم طرح توضیح داد: پیش از اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد، سهمیه تخصیص یافته به هر نانوایی ثابت اما از یک نانوایی به نانوایی دیگر، متغیر بود. اینگونه نبود که همه نانوایی‌ها میزان یکسانی آرد یارانه‌ای دریافت کنند. این تفاوت در سهمیه آرد، موجب شده بود برخی نانوایی‌ها که تمایل داشتند ساعات بیشتری از روز اقدام به پخت نان کنند یا به دلیل کیفیت مشتریان بیشتری داشتند، به دلیل محدودیت سهمیه نتوانند ساعات پخت را افزایش دهند. هیچ امکانی هم برای افزایش سهمیه آنها وجود نداشت.

جلال ادامه داد: اما در اجرای فاز دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، قیمت آرد مشابه گذشته بوده و تغییر نخواهد کرد و محدودیت سهمیه آرد نانوایان برای فروش نان به مردم برداشته خواهد شد.

یعنی باز هم سهمیه نانوایی‌ها با هم متفاوت خواهد بود اما مبنا و علت این تفاوت، میزان عملکرد نانوایی است. یعنی هر نانوایی به میزان پخت و فروش نان در دوره قبل، بعلاوه «تا ۱۰ درصد بیشتر»، برای دوره جدید آرد یارانه‌ای دریافت خواهد کرد. لذا نانوایانی که بدلیل کیفیت مشتریان بیشتری دارند، می‌توانند تولید نان را افزایش دهند. در مقابل، اگر یک نانوایی همه آردی که در دوره قبل دریافت کرده را تبدیل به نان نکند و به مردم نفروشد، در دوره بعد، آرد کمتری دریافت می‌کند.

وی به این سوال که آیا قیمت نان در استان‌های مختلف متفاوت است یا خیر؟ پاسخ داد: تاکید می‌کنم که طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان هیچ تغییر قیمتی در نان ایجاد نکرده است. قیمت نان هر سال توسط شورای آرد و نان هر استان تعیین می‌شود اما علت تفاوت قیمت نان در استان‌های مختلف، تفاوت وزن چانه انواع نان و همچنین هزینه عوامل تولید نان، مثل دستمزد کارگر، اجاره‌بهای نانوایی و ... است که موجب شده قیمت نان در استان‌های مختلف کشور متفاوت باشد.

مشاور وزیر اقتصاد در ادامه درمورد دلیل هدررفت ۵۰۰۰ تن آرد در روز عنوان کرد: وزارت جهادکشاورزی با دقت بسیار، آرد را بین نانوایان توزیع می‌کند اما سامانه هوشمند‌سازی یارانه آرد و نان برای اولین‌بار در کشور نشان داد که بخشی از آرد یارانه‌ای توزیعی بین نانوایان به نان مردم تبدیل نمی‌شود و صرف سایر مصارف می‌شود.

در هر کالای یارانه‌ای، در صورتی که امکان رصد زنجیره تامین تا مصرف نهایی در آن فراهم نشده باشد، چنین هدررفتی متصور است. جلال افزود: این هدررفت سال‌هاست در زنجیره آرد و نان وجود داشته است اما دولت‌های قبل اقدام موثر و فراگیری برای جلوگیری از آن انجام ندادند. اما دولت سیزدهم با اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، این هدررفت را شناسایی کرد. شناسایی این هدررفت «دستاورد فاز اول» طرح است. در فاز دوم طرح به تدریج جلوی این هدررفت گرفته خواهد شد.

تنها حدود یک ماه و نیم تا پایان سال باقی مانده و باید مشخص شود که دولت کدام مساله را در هفته‌های آینده به عنوان اولویت اصلی خود پیگیری خواهد کرد، اولویتی که مشخص نیست که آیا بر معیشت مردم تاثیرگذار خواهد بود یا همچنان به سیاست‌های کلان محدود می‌ماند.