ترکیب محبوب مخالفان اینترنت: فیلترینگ و صیانت!
وزیر ارتباطات با بیان اینکه از فعالیت هر پلتفرم بین‌المللی در جمهوری اسلامی ایران استقبال می‌کنند، آن را مشروط به این دانست که حداقل به قوانین خودشان پایبند باشند؛ رییس‌جمهور هم آب پاکی را روی دست کاربران ریخت و اعلام کرد پلتفرم‌های اینستاگرام و واتس‌اپ چون به بستر ناامنی در کشور تبدیل شده بودند، فیلتر شدند.
به گفته رییسی، بنابر تصمیم شورای عالی امنیت ملی و مرکز ملی فضای مجازی، این پلتفرم‌ها بایستی برای فعالیت در ایران پاسخگو باشند و در عین حال نماینده مجلس می‌گوید کار بررسی طرح صیانت در مجلس درحال پایان است و اعتقاد دارد طرح صیانت دولت را وادار به برنامه‌ریزی می‌کند و به زندگی مردم و حریم آنها کاری ندارد.
بیش از چهار ماه از فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ می‌گذرد. درحالی که در ابتدای این اتفاقات از شرط آرام‌شدن اوضاع برای بازگشت اینترنت به شرایط عادی سخن گفته می‌شد، اما مدتی است که شرط «پایبندی به قوانین» برای رفع فیلتر این پلتفرم‌ها مطرح شده است. این عدم تحقق وعده در رفع فیلتر نیز بارها با انتقاد نمایندگان مجلس روبرو شده.
آخرین انتقادها به سخنان نماینده مردم اردبیل در مجلس باز می‌گردد که طی تذکری شفاهی به وزیر ارتباطات گفت: «با وجود وعده مسوولان مربوطه به‌ویژه شخص شما مبنی بر بازگشت خدمات‌رسانی در حوزه ارتباطات به حالت عادی درصورت آرام‌شدن شرایط، اما همچنان شاهد روند کاهش سرعت اینترنت به‌خصوص در اپراتورهای تلفن همراه هستیم؛ به‌طوری که مردم در برخی ساعات قادر به استفاده بهینه از شبکه‌های اجتماعی داخلی هم نیستند.»
با وجود این روز گذشته عیسی زارع‌پور، در حاشیه جلسه هیات دولت درباره آخرین وضعیت فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ، بار دیگر شرط پایبندی به قوانین را مطرح کرد: «رییس‌جمهور هم فرمودند ما از فعالیت هر پلتفرم خارجی در جمهوری اسلامی ایران استقبال می‌کنیم، مشروط به اینکه حداقل به قوانین خودشان پایبند باشند. ما همین جا اعلام می‌کنیم هر پلتفرمی که قواعد جمهوری اسلامی ایران یا حداقل قواعد خودشان را بپذیرد و به آن پایبند باشد که بتوانیم حقوق مردم را در این پلتفرم‌ها دنبال کنیم، حتماً (از فعالیتشان) استقبال خواهیم کرد.»
وی همچنین مجدداً به مکاتبه مرکز ملی فضای مجازی با شرکت متا اشاره کرد و گفت: «اخیراً مرکز ملی فضای مجازی با شرکت متا، مالک اینستاگرام و واتس اپ مکاتبه کرده است تا بیایند و مذاکره کنند». زارع‌پور اما هیچ اشاره‌ای به نتیجه این مکاتبات و نامه‌نگاری‌ها با متا نداشت.
وزیر ارتباطات بار دیگر تأکید کرد مصوبه فیلتر این پلتفرم‌ها، به وزارت ارتباطات و حتی دولت مربوط نمی‌شود و این تصمیم در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با حضور سران سه قوه گرفته شده است
روزانه چند میلیون تماس در پیام‌رسان‌های داخلی انجام می‌شود
پس از فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ، وزارت ارتباطات بر حمایت خود از پیام‌رسان‌های بومی افزوده است تا بتواند به آنها برای جذب کاربر کمک کند. عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات اعلام کرد روزانه چند میلیون تماس صوتی و تصویری بر بستر پیام‌رسان‌های داخلی انجام می‌شود.
زارع‌پور وضعیت این ارتباطات را «باکیفیت» توصیف کرده و گفته است روزبه‌روز بر این کیفیت نیز افزوده می‌شود. او روز گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت به امکان برقراری تماس صوتی و تصویری از طریق پلتفرم‌های بومی اشاره کرد و گفت: «ارتباط صوتی و تصویری در پیام‌رسان‌های کشور برقرار است. روزانه چند میلیون تماس صوتی و تصویری از طریق پیام‌رسان‌ها با کیفیت انجام می‌شود و روزبه‌روز هم به کیفیتشان اضافه می‌کنند.»
به گفته وی، تمام زیرساخت‌های وزارت ارتباطات پای کار پیام‌رسان‌ها آمده‌اند تا بتوانند خدمات باکیفیت را به مردم ارایه کنند: «الان همانطور که عرض کردم، 4 الی 5 پیام‌رسان قابلیت تماس را دارند. ایتا هم که پس از روبیکا بیشترین اقبال را داشته است، بزودی نسخه جدید خود را منتشر و تماس تصویری را اضافه می‌کند.»
وزیر ارتباطات رشد و استقبال از پیام‌رسان‌های داخلی را نتیجه حمایت‌های وزارتخانه تحت امر خود می‌داند. او چندی پیش در این باره گفت: «اینکه پیام‌رسان ایتا توانست از سه میلیون کاربر فعال طی سه ماه اخیر به 19 میلیون کاربر فعال برسد، نتیجه حمایت‌های ما بوده است و ان‌شاءالله این حمایت‌ها ادامه خواهند داشت.
هرچقدر که پیام‌رسان‌های داخلی که به مردم خدمت می‌کنند و مردم میلیونی به آنها اقبال کرده‌اند، به زیرساخت اعم از تجهیزات، پهنای باند و حمایت‌های مادی و معنوی نیاز داشته باشند، ما در خدمتشان هستیم و این مسیری است که آن را دنبال می‌کنیم.» با وجود این برخی از کارشناسان و فعالین این حوزه باور دارند فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ، بیشترین سهم مهمی در افزایش تعداد کاربران پیام‌رسان‌های بومی داشته‌اند.
تکرار شرط رفع فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ
در عین حال ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور، درباره محدودیت‌های ایجادشده در دسترسی به تعدادی از پلتفرم‌های بین‌المللی همچون اینستاگرام و واتس‌اپ گفت: «قبل اغتشاشات محدودیتی برای دسترسی به پلتفرم‌های خارجی ایجاد نشده بود. اما این پلتفرم‌ها بستری برای ایجاد ناامنی شد. کجا اجازه می‌دهند یک پلتفرم خارجی بستری برای ایجاد ناامنی باشد؟»
او همچنین مسوولیت فیلتر این پلتفرم‌ها را از روی دوش وزارت ارتباطات برداشت و گفت: «در جلسات دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با حضور همه قوا بررسی شده است که اگر پلتفرم‌ها همچنان بستر ناامنی باشند، نمی‌توان به آنها اجازه فعالیت داد. اروپایی‌ها چرا دو استاندارد دارند؟ آنها برای خودشان می‌پسندند که دفتر خدمات هر پلتفرمی که در داخل کشور آنها فعالیت می‌کند، در داخل آن کشورها وجود داشته باشد. شورای عالی امنیت ملی هم همین را خواسته است که آنها پاسخگوی فعالیت خود باشند و در کشور ما ناامنی ایجاد نکنند.»رییسی تأکید دارد هر پلتفرمی برای فعالیت در ایران باید پاسخگو باشد؛ زیرا وقتی پاسخگو نباشد، مشکل ایجاد شده و بستر ناامنی می‌شود: «وزارت ارتباطات نیز در این مدت تلاش کرده است تا پلتفرم‌های داخلی جایگزین شوند تا مردم اذیت نشوند.»
این شرط رفع فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ بارها از زبان وزیر ارتباطات، وزیر کشور و نمایندگان مجلس مطرح شده است. مرکز ملی فضای مجازی نیز در همین راستا مکاتباتی با متا داشته که با وجود گذشت دو ماه از آن، هنوز هیچ پاسخی دریافت نشده است.
رییس‌جمهور هم از اختلال اینترنت گله‌مند است
در عین حال رییس‌جمهور، گلایه او نیز از کیفیت ارتباطات و اینترنت کشور است: «زندگی، کسب‌وکار و ارتباطات مردم در بستر فضای مجازی انجام می‌شود. به عبارتی این محیط، محیط‌زیست مردم ما محسوب می‌شود و باید آرامش‌بخش باشد و دسترسی‌ها به‌راحتی صورت گیرد. به وزیر ارتباطات و بخش‌های دیگر از مسوولان همیشه گفتم که نباید در اینترنت اختلال باشد و مردم باید راحت از آن استفاده کنند و اختلال در اینترنت موجب گله ما و همچنین گله مردم است.» البته او اعتقاد دارد تلاش‌هایی که در زمینه توسعه فیبر نوری و شبکه ملی اطلاعات در این دولت انجام شده، اقدامی قابل تقدیر است.
اینستاگرام و واتس‌اپ نمیتوانند هرگونه که می‌خواهند مدیریت شوند
همچنین مرتضی آقاتهرانی رییس کمیسیون فرهنگی مجلس اعتقاد دارد پلتفرم‌های توییتر، اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ در اختیار افرادی در بیرون از کشور هستند و آنها هر کاری می‌خواهند انجام می‌دهند. آقاتهرانی از همین‌رو تأکید دارد باید مدیریت فضای مجازی را به دست گیرند تا این پلتفرم‌ها نتوانند از خارج کشور هرگونه که می‌خواهند مدیریت شوند.
آقاتهرانی در گفت‌وگو با فارس اعلام کرد در مجلس در تلاش هستند تا مدیریت فضای مجازی را به دست بگیرند: «پلتفرم‌های توییتر، اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ در اختیار افرادی در بیرون کشور است و آنها هر کاری می‌خواهند انجام می‌دهند. باید بررسی کنیم فضای مجازی که فعالیت حدود 20ساله دارد، چه میزان دست حاکمیت است ولی اشتباهی به دست غربی‌ها داده شده.» او با اشاره به فعالیت کمیسیون مشترک برای تنظیم مقررات فضای مجازی گفت پلتفرم‌های واتس‌اپ، اینستاگرام و توییتر نمیتوانند از خارج کشور هرگونه که می‌خواهند مدیریت شوند و هیچ‌جای دنیا نیز این وضعیت وجود ندارد.
آقاتهرانی با بیان اینکه کار بررسی طرح صیانت در مجلس درحال پایان است، اظهار کرد: «بحث فضای مجازی که چند وقتی است راه افتاده، یکی از برکات است. فضای مجازی بسیار عمیق وارد زندگی مردم شده و باید مدیریت درست برای آن انجام می‌شد، نه اینکه به حال خود رها می‌کنند. طرح تنظیم مقررات فضای مجازی دولت را وادار به برنامه‌ریزی می‌کند و به زندگی مردم و حریم آنها کاری ندارد.» وی تأکید دارد باید پلتفرم‌های خارجی خود را ملزم به رعایت قوانین کشور بدانند و خدمات ارایه دهند: «اگر براساس قاعده ما این پلتفرم‌ها جلو نیایند، اجازه فعالیت نمیدهیم تا علیه ایران دست به هر کاری بزنند.»
رییس کمیسیون فرهنگی مجلس باور دارد وضعیت نامطلوب‌بودن اینترنت در کشور موقت است و باید بهتر از گذشته شود: «باید بدانیم شرایط سخت همیشه ماندنی نیست، رو به گذر خواهد بود و ما به روزهای خوش در آینده امید داریم.» براساس رأی‌گیری نمایندگان مجلس، کمیسیون مشترک طرح صیانت صلاحیت بررسی این طرح را ندارد. در همین راستا، رییس مجلس نیز از شورای عالی فضای مجازی خواست تا این طرح را به سرانجام برساند.
بااین‌وجود بارها از زبان نمایندگان خبرهایی آمده که این طرح در کمیسیون درحال بررسی است که درصورت صحت این اخبار، اقدامی غیرقانونی رخ داده؛ چرا که خلاف آیین‌نامه کمیسیون مشترک است. در این آیین‌نامه تأکید شده جلسات بررسی باید به‌صورت زنده پخش شود، درحالی که مدت‌هاست جلسه‌ای به‌صورت زنده پخش نشده است.
رفع فیلتر برای اساتید مصوبه کارگروه تعیین مصادیق است
بحث اینترنت طبقاتی این روزها داغ‌تر از گذشته شده است. با افزایش گستره پلتفرم‌های فیلترشده و سخت‌ترشدن دسترسی به آنها، برخی نهادها و مسوولان، دسترسی به پلتفرم‌های فیلتر را خواستار شده‌اند. به‌تازگی نیز براساس مصوبه کارگروه فیلترینگ، قرار است به اساتید دانشگاه‌ها اینترنت با دسترسی بیشتر از مردم عادی داده شود.
در این راستا وزیر ارتباطات اعلام کرد براساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، بایستی دسترسی اساتید به برخی سایت‌های فیلتر یا تحریمی را فراهم کنند. زارع‌پور اعلام کرد براساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، بایستی دسترسی اساتید به برخی سایت‌های فیلتر یا تحریمی را فراهم کنند.
او همچنین البته از بازنگری در مصادیق فیلترینگ برای بازگشایی یک‌سری سایت‌های فیلترشده خبر داد. زارع‌پور گفت به وزارت ارتباطات تکلیف شده است تا ابزار دسترسی اساتید دانشگاه به برخی سایت‌ها را فراهم کند: «براساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، به ما تکلیف شده است برای اساتید محترم دانشگاه ابزاری فراهم کنیم تا به برخی از سایت‌هایی که ایران را تحریم کردند یا فیلتر شده‌اند، دسترسی یابند تا بتوانند کارشان را انجام دهند. این سایت‌ها عمدتاً برای دانلود مقالات علمی و کارهای پژوهشی است.»
او با اشاره به سخنان پیشین خود از تلاش برای بازنگری در مصادیق فیلترینگ خبر داد تا این پلتفرم‌ها برای عموم مردم باز شوند. زارع‌پور تأکید کرد در وزارت ارتباطات نه‌تنها با تبعیض در دسترسی به اینترنت کاملاً مخالف هستند، بلکه در تلاشند تا امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت را برای همه‌جای کشور فراهم کنند: «ما درحال پیگیری هستیم که همان اینترنتی که مردم در شمال شهر تهران دارند، همان اینترنت پرسرعت را در دورترین نقاط دورافتاده روستایی هم داشته باشیم.»
