70 درصد ساختمان‌های ایران ناایمن در برابر زلزله/ کاش یک بار برای همیشه به این کابوس پایان داده شود
بیت‌الله ستاریان| بحث زلزله ارتباط تنگاتنگی با بحث مسکن و صنعت ساخت و ساز دارد. این دو گزاره به طرز عجیبی به هم مربوط و در هم تنیده‌اند. اساسا ترس از زلزله به دلیل آوارهایی است که به جا می‌ماند. به دلیل تصاویر دهشتناکی است که شکل می‌گیرد و دلهره‌هایی است که باقی می‌ماند. از این منظر ایران با شرایط خوف‌انگیزی روبه روست.
زلزله در ترکیه باز هم این کابوس ترسناک را پیش روی همه ایرانیان قرار داده که در صورت وقوع زلزله در تهران و شهرهای بزرگ ایران باید منتظر چه وضعیتی باشیم؟ بر اساس برخی آمارها بین ۶۴ تا ۷۰درصد ساختمان‌ها در ایران غیرایمن هستند. وقتی می‌گوییم غیرایمن یعنی از حداقل‌های استاندارد هم بهره‌مند نیستند. در زمان وقوع زلزله، بحث، بحث خسارت‌های مادی است که به زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها وارد می‌شود و بحث دیگر بحث تلفات انسانی است که نسل‌ها را دچار مشکلات عدیده می‌کند. بسیاری معتقدند وقوع زلزله در قرن ۱۶میلادی اثرات عینی در جهان‌بینی مردم اروپا در آن برهه ایجاد کرد و نسل‌ها را دچار دگردیسی عجیبی کرد.
بنابراین تبعات زلزله بسیار ریشه‌ای است. این خطرات برای ایران جدی‌تر هم هست، باید توجه داشت، ایران جدای از ساختمان‌های غیر مقاوم شبکه گازرسانی گسترده‌ای هم دارد که مانند منطقه مین‌گذاری شده، سرتاسر شهرها را در بر گرفته است. این روند خطرناک باعث شده هم مردم و هم مسوولان جدای از فکر کردن درباره موضوع زلزله، وحشت داشته باشند و آن را به ناخودآگاه جامعه پس می‌زنند.
اگر ۷۰درصد غیر مقاوم بودن ساختمان‌ها درست باشد در زمان وقوع زلزله اکثریت ایرانیان حتی فرصت فرار هم ندارند. این آمار بسیار ناامید‌کننده است. خانه‌هایی در ایران هستند که سازه مقاوم در برابر زلزله ندارند. اگر زلزله‌ای در مقیاس زلزله ترکیه در ایران رخ داد، باید منتظر فجایع تلخی باشیم. ساختمان‌های ناایمن، شبکه گازرسانی، عدم وجود ساختارهای امدادی مناسب، فقدان شبکه حمل نقل درست و.... مشکلات را حادتر ساخته است. ۴دسته ساختمان در ایران وجود دارند که هر کدام در برابر زلزله واکنش‌هایی متفاوت خواهند داشت.
اول، ساختمان‌هایی که در همان برهه نخست وقوع زلزله ویران می‌شوند و ساکنان امکان فرار ندارند. دسته دوم ساختمان‌هایی هستند که نسبتا آسیب می‌بینند و بعد از زلزله است که باید تخریب شوند. دسته سوم ساختمان‌هایی که هرچند در زلزله اول مقاومند، اما معلوم نیست در برابر پس‌لرزه‌ها مقاوم باشند. دسته چهارم هم ساختمان‌هایی هستند که در برابر زلزله و پس‌لرزه مقاوم هستند.
اغلب مسکن‌ها در ایران ذیل ۳گروه اول قرار دارند. اکثریت ساختمان‌ها درایران جزو دسته اول هستند و بلافاصله پس از وقوع زلزله دچار ویرانی می‌شوند. از سوی دیگر دسته چهارم ساختمان‌ها که ساختمان‌های مقاوم هستند، در ایران در اقلیت هستند. این نوع سازه‌ها، زیر ۱۰درصد سازه‌های ایران را تشکیل می‌دهند. به عبارت روشن‌تر، سازه‌های ایران به گونه‌ای هستند که نمی‌توانند ایرانیان را در برابر تکانه‌ها حمایت کنند. سال‌هاست کارشناسان در این زمینه هشدار می‌دهند اما توجهی به آنها نمی‌شود.
زمانی که پروژه‌های مسکن مهر و... در ایران ساخته می‌شد، هیچ مسوولی به فکر خطرات این سازه‌ها در برابر زمین‌لرزه نبود. ساختمان‌های غیر ایمن ساخته شدند بدون اینکه توجهی به ضرورت ایمن‌سازی در برابر تکانه‌ها شود. هیچ‌کس نمی‌داند اگر زلزله‌ای در حد تکانه اخیر ترکیه در ایران رخ دهد، باید منتظر چه تصاویری باشیم؟ در کنار بحث مسکن، موضوعاتی چون امداد، حمل و نقل و بهداشت و درمان هم موضوعاتی هستند که در ایران توجهی به آنها نشده است.
ای کاش یک بار برای همیشه به این کابوس پایان داده شود و مسکن‌هایی مقاوم برای حفاظت از مردم ساخته شوند.
