زلزله ترکیه چه بلایی بر سر اقتصاد این کشور آورد؟

خسارت اقتصادی دو زلزله اخیر ترکیه نزدیک به 10 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور و بیش از 84 میلیارد دلار برآورد شده است. این دو زمین لرزه 7.7 و 7.6 ریشتری تا کنون بیش از 31 هزار کشته برجای گذاشته‌اند و انتظار می رود این آمار افزایش قابل توجهی داشته باشد. 

به گزارش دیپلماسی ایرانی به نقل از دیلی صباح، بنا بر گزارش ها، زیان وارده به ساختمان‌های مسکونی 70.8 میلیارد دلار، خسارت به درآمد ملی 10.4 میلیارد دلار و به نیروی کار حدود 2.9 میلیارد دلار برآورد شده است. 

این فاجعه همچنین خسارات سنگینی به جاده‌ها، خطوط لوله و سایر زیرساخت‌ها در این منطقه وارد کرده است.

گرچه تلفات فاجعه هفته گذشته بسیار بیشتر از تلفات زلزله سال 1999 ترکیه بوده است؛ اما به گفته محمود محی‌الدین، مدیر اجرایی صندوق بین‌المللی پول، بعید است تأثیر زلزله‌های هفته گذشته بر رشد اقتصادی ترکیه به اندازه زلزله سال 1999 باشد. وی پیش بینی کرد پس از تاثیر اولیه در چند ماه آینده، سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی در بازسازی به رشد تولید ناخالص داخلی می انجامد. 

با این حال دیلی صباح گزارش می دهد که زلزله ها میلیاردها دلار بر بودجه آنکارا هزینه وارد می کند و انتظار می رود رشد اقتصادی را در سال جاری دو درصد کاهش دهد. آسیب به زیرساخت ها و همچنین به بیمارستان ها و مدارس، ممکن است کسری بودجه ترکیه را در سال جاری به بیش از 5.4 درصد تولید ناخالص داخلی برساند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه گفته است که بازسازی سریع زیرساخت ها و خانه ها انجام خواهد شد.

سه اقتصاددان کاهش تولید ناخالص داخلی را 0.6 تا 2 درصد و زمان لازم برای جبران آن را 6 تا 12 ماه پیش‌بینی کرده اند. 

5 درصد از صادرات و 6.7 درصد از واردات ترکیه مربوط به منطقه زلزله زده است؛ اما بعید است که زمین لرزه ها بر تراز تجاری ترکیه تأثیر بگذارد.

در همین رابطه الجزیره گزارش داد که دولت ترکیه اعلام کرده که در این زمین‌لرزه بیش از 7 هزار ساختمان در 10 استان تخریب شده اند، ضمن اینکه در بسیاری از این مناطق زیرساخت‌های شهری نیز کاملا از میان رفته است. تخریب جاده‌ها در این مناطق روند امدادرسانی را مشکل کرده ضمن اینکه 4 فرودگاه این منطقه از جمله فرودگاه انطاکیه نیز بر اثر حجم آسیب، از کار افتاده است. 

خطوط لوله نفت و گاز نیز در مناطق زلزله‌زده با آسیب شدید مواجه شده که در نتیجه آن بسیاری از آنها از کار افتاده و رساندن سوخت به این مناطق را که در اوج سرمای هوا با مشکل مواجه کرده است. از جمله خط لوله کرکوک عراق به بندر جیهان چند روز به درخواست ترکیه از کار افتاد.

بنادر منطقه هم آسیب‌های شدیدی دید و از جمله بندر مهم اسکندرون در ولایت ختای، بعد از آتش‌سوزی‌های پیاپی از خدمت خارج شد.

همزمان وزارت بازرگانی ترکیه از بازرسی گسترده بازارها پس از دریافت اخبار گران‌فروشی شدید خبر داد. این اعلام پس از آن انجام شد که برخی از افزایش 150 درصدی قیمت پتو خبر دادند.

بازارهای سهام نیز وضعیت بهتری نداشت، شاخص بورس استانبول ظرف 3 روز پس از زمین‌لرزه 16 درصد کاهش را نشان داد و در نتیجه آن فعالیت خود را متوقف کرد.

الجزیره همچنین گزارش می دهد که ناظران پیش‌بینی می‌کنند که این زمین‌لرزه تأثیر شدیدی بر وضعیت تولید در این کشور داشته باشد، به خصوص که مناطق زلزله‌زده از مهم‌ترین مراکز تولیدی و صنعتی ترکیه هستند.

ناگی باکر، روزنامه‌نگار ترکیه‌ای تأکید می‌کند که از میان 500 کارخانه صنعتی بزرگ ترکیه، بیش از 150 کارخانه در 10 استان آسیب‌دیده است.

بر اساس آمارهای رسمی مرکز آمار ترکیه، سهم این 10 استان از تولید ناخالص داخلی ترکیه حدود 9.3 درصد یعنی 76 میلیارد دلار است؛ ضمن اینکه این مناطق 14 درصد تولید کشاورزی و 11.2 درصد تولید صنعتی و یک درصد درآمد گردشگری و 8.5 درصد کل صادرات ترکیه را به خود اختصاص داده‌اند.

مخلص الناظر، استاد اقتصاد و مدیریت بازرگانی دانشگاه استانبول، تأکید می‌کند که هزینه سنگین بازسازی مناطق زلزله‌زده فشار شدیدی را بر بودجه ترکیه وارد خواهد کرد و بر کسری بودجه خواهد افزود و نتیجه آن کاهش بیش از پیش ارزش لیره در برابر دلار است.

یوسف کاتب اوغلو، سیاستمدار و بازرگان ترکیه‌ای نیز تأکید می‌کند که منطقه آسیب‌دیده از زلزله دارای تراکم جمعیتی بالا و زمین‌های کشاورزی گسترده و کارخانه‌های بسیار است. به نظر وی سیاهه آسیب‌های اقتصادی ناشی از زمین‌لرزه در ترکیه به این شرح است: 

• ترابری هوایی با از کار افتادن 4 فرودگاه از 7 فرودگاه این منطقه.
• حمل و نقل دریایی به علت از کار افتادن بندر اسکندرون به علت آتش‌سوزی گسترده.
• بخش بیمه، چون 7-8 هزار ساختمان تخریب شده که اکثر آنها بیمه بوده‌اند و هزینه یک میلیارد دلاری بر دوش بیمه می‌گذارند.
• بخش صنایع به خصوص در غازی عنتب و قهرمان مرعش با آسیب‌دیدن 1500 کارخانه و کارگاه کوچک و متوسط.
• تخریب زیرساخت‌های حیاتی از جمله جاده‌ها، پل‌ها، شبکه‌های انتقال گاز و برق و آب در منطقه‌ای به وسعت انگلستان یا بلژیک.
• خسارت شدید انسانی که هیچ قیمتی برای آن نمی‌توان تعیین کرد و به معنای فشار شدید بر بخش درمان است.

سازمان رتبه‌بندی فیچ نیز حجم خسارت‌های را 2 تا 4 میلیارد دلار برآورد کرده است.

از سوی دیگر، این زمین‌لرزه باعث وحشت گردشگران خارجی هم خواهد شد و سفر آنها به ترکیه را نیز کاهش خواهد داد.