زمستان در بورس/ عامل ریزش بازار چه بود؟

رقیه ندایی| دومین ماه زمستان نیز در آخرین روز خود است و شاخص کل بورس تهران در این ماه برخلاف سه ماه اخیر روند نزولی را پشت سر گذاشت. در حالی که آبان ماه شاخص کل بورس تهران رشد 7.6 درصدی، در آذر ماه رشد 6.2 و در نهایت در دی ماه صعود 12.9 درصدی را تجربه کرد این ماه بازدهی منفی شد و در حدود 8 درصد افت را ثبت کرد.

شاخص کل بورس در اولین روز بهمن ماه روی عدد یک میلیون و 657 هزار واحدی بود و در آخرین روز کاری هفته نیز به عدد یک میلیون و 524 هزار واحدی رسید و در حدود 8.2 درصد افت کرد. شاخص هم وزن در ماه نیز بیش از 51 درصد افت کرد و نسبت به دی ماه افت 9.1 درصدی داشت. دو هفته پایانی بهمن ماه شاهد رکود معاملات بودیم؛ یعنی در دی ماه میانگین ارزش معاملات خرد حدود 6 هزار میلیارد تومان بود اما این ماه افت 31 درصدی را ثبت کرد.

در 18 روز کاری اخیر بهمن ماه در مجموع 10 هزار و 52 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شده است. میانگین روزانه ورود پول در دی ماه 142 میلیارد تومان بود و میانگین روزانه خروج پول در بهمن 558 میلیارد تومان بود.  کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه یکی از عوامل اصلی ریزش بازار سرمایه را شوک‌های منفی می‌دانند؛ در حال حاضر اختلاف نظرها درخصوص عرضه خودرو در بورس بالا و نوسان قیمت دلار در بازار آزاد و قیمت‌گذاری دستوری باعث شده که اعتماد سهامداران کاهش یابد و در نهایت وارد صف‌های فروش شوند. 

از سوی دیگر گزارش‌های مالی 9 ماهه نیز در بهمن ماه منتشر شد و در اغلب موارد شاهد افت شدید و زیان شرکت‌ها بودیم و همین موضوع نیز یکی از عوامل ریزش قیمت‌ها در بازار سهام شد. به‌طور این ماه شاهد بمباران اخبار منفی در بازار سرمایه بودیم؛ اما همانطور که بارها اشاره شد خبر لغو عرضه خودرو در بورس کالا مهم‌ترین موضوع بود که روی معاملات تاثیر منفی داشت و اکنون این تاثیر منفی نمایان شده است.

شورای رقابت به دنبال سود خود از عرضه خودرو در بورس کالا بود و با لغو عرضه خودرو در بورس کالا سهامداران نسبت به بازار کمی بی‌اعتماد شدند. از سوی دیگر قیمت دلار بازار آزاد نیز هر روز رکوردشکنی می‌کند و با توجه به قیمت‌گذاری دستوری دلار و رکوردشکنی دلار در بازار آزاد شاهد تاثیر منفی این افزایش قیمت‌ها هستیم.

بی‌اخلاقی اقتصادی عامل ریزش بازار

سید محسن موسوی، کارشناس بازارهای مالی گفت: افت اخیر قیمت سهام در بورس نه به دلیل موضوع خودرویی‌ها و نه موضوع دیگری بوده است بلکه به این علت اتفاق افتاد که یک موضوع اقتصادی تبدیل به موضوعی امنیتی شد و می‌توان اینگونه بیان کرد که یک بی‌اخلاقی اقتصادی عامل نوسان منفی بورس تهران بود. از یک سمت کاهش ارزش معاملات می‌تواند به دلیل پایان روزهای سبز بورس باشد و از یک نگاه نیز نشان‌دهنده عدم تمایل فروشندگان به فروش سهام در قیمت‌های کنونی است. نگاه دوم منطقی‌تر به نظر می‌رسد زیرا بازار سهام اکنون جذاب‌ترین و خوش‌ قیمت‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاری است و انتظار می‌رود که با فاصله‌ای نه چندان طولانی به مسیر صعودی بازگردد.

وی ادامه داد: زمستان سرد اقتصاد ایران به این دلیل به بورس تهران سرایت کرده که شاهد سیاست‌گذاری‌های اشتباه و ناهماهنگی بین سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف هستیم که اجازه تداوم صعود را به بورس نداد اما اگر به صورت تاریخی هم به روند بازارها بنگریم، بورس همواره با یک اختلاف زمانی به افزایش انتظارات تورمی و رشد قیمت دلار واکنش می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که این موضوع در ادامه نیز تکرار شود و حتی سرمایه‌گذاران بزرگ دولتی نیز پول‌های خود را به بازار سهام وارد کنند. با توجه به کمبود درآمدهای دولت و کسری بودجه احتمالا سنگینی که در سال آینده وجود دارد، دولت به فکر یک درآمدزایی پایدار می‌گردد که برای مثال می‌توان به داستان مولدسازی دارایی‌ها اشاره کرد. برای تحقق این اتفاق، دولت راهی به جز بورس ندارد و احتمالا به زودی از سمت دولت شاهد دعوت دوباره مردم به بورس باشیم.

او اعتقاد داشت: فارغ از اتفاقات چند سال گذشته، پول‌ها در صورت نبود بازاری برای سرمایه‌گذاری به سمت بورس خواهند آمد و بهتر است سرمایه‌گذاران این‌بار این موضوع را پیشخور کنند تا شاهد اتفاقی همچون سال ۹۹ نباشیم.

خروج سرمایه از بورس

علیرضا کدیور، کارشناس بورس به خبرآنلاین درباره خروج سرمایه از بورس می‌گوید: خروج پول اشخاص حقیقی از بازار سرمایه به نظر می‌رسد ادامه دارد؛ البته نکته‌ای که وجود دارد، این است که خروج پولی که روزانه در بازار محاسبه می‌شود، خروج پول از سهام است که ممکن است بخشی از این پول در بازار سرمایه بماند، اما در ابزارهای دیگر مثل صندوق‌های طلا، صندوق‌های درآمد ثابت یا سایر ابزارهایی برود که در بازار سرمایه وجود دارد.

وی می‌افزاید: واقعیت این است که هم‌اکنون به دلیل انتظارات تورمی که در جامعه شکل گرفته و متاسفانه به دلیل سیاست‌هایی که دولت و سایر سازمان‌های دولتی داشتند، به نظر می‌رسد فعلا بورس در کانون توجه مسوولان نیست و به همین دلیل منابع از بازار خارج می‌شود و به سمت سایر دارایی‌هایی می‌رود که امکان سفته‌بازی دارد؛ مثل خودرو، طلا، ارز و مسکن.

این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که بازار سهام در وضعیت ارزنده‌ای قرار دارد و خیلی از سهم‌ها به لحاظ ارزشی و نسبی نسبت به همه دارایی‌های دیگر که در بازارهای دیگر معامله می‌شود، مثل ملک، خودرو، ارز و طلا و...، بسیار ارزنده است.

کدیور توضیح می‌دهد: ما اگر بخواهیم ارزش دلاری تک‌سهم‌ها و ارزش دلاری کل بازار و حتی قیمت اسمی سهم‌ها را بررسی کنیم، امروز سهم‌ها در مقایسه با دو سه سال قبل در موقعیت ارزنده‌ای قرار دارند، ولی همچنان بازار منفی است. من نمی‌توانم بگویم این شرایط تا چه زمانی ادامه دارد، اما تحلیل من این است که بازار سهام در آینده نزدیک باید یک رشد قابل توجهی را داشته باشد؛ حالا این آینده چه زمانی اتفاق بیفتد، نمی‌دانم.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که به دلیل بی‌اعتمادی‌ای که به بازار سرمایه وجود دارد، فعالان بازار نمی‌توانند به آینده اطمینان داشته باشند؟ می‌گوید: همانطور گفتم، به نظر می‌رسد که از دید فعالان بازار، بورس در کانون توجه دولت و سازمان‌های دولتی نیست، در نتیجه مردم هم این تحلیل را دارند.

کدیور با اشاره به ۱۰ فرمان بورسی، می‌افزاید: به نظر می‌رسد بازار این ۱۰ فرمان بورسی را فراموش کرده و احساس می‌کنم که ۱۰ فرمانی که دو سه ماه قبل اعلام شد، نه خیلی پیگیری شد و نه دیگر خیلی کسی دنبال آن است. خیلی از این دستورات بورسی اجرا نشد یا اجرا شد، متوقف شد یا کارشکنی‌هایی در اجرا وجود داشت. به همین دلیل، عملا ۱۰ فرمان بورسی فراموش شد.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که در حال حاضر بازار سرمایه به مخمصه افتاده است؟ می‌گوید: بازار از نظر من به لحاظ ارزندگی در جایی است که من فکر می‌کنم تمام اتفاقات منفی را پیشخور کرده است. بازار کاملا منتظر یک شرایط مثبتی است که بتواند رشد قابل توجهی را داشته باشد؛ واقعیت این است که من شرایط بازار را اینگونه می‌بینم.

وی با ذکر این نکته که بازارهای دیگر نمی‌گذارند که سهم‌ها ارزندگی خود را نشان دهند، عنوان می‌کند: هم شرایط بازارهای دیگر و هم امکان سفته‌بازی در بازارهای دیگر و هم اشتباه‌های سیاست‌گذاری و تاکتیکی دولت در حوزه‌های اقتصادی، روی بازار سرمایه اثر داشته است.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به سیاست‌های اشتباه دولت، تصریح می‌کند: یک زمانی عرضه خودرو را در بورس جدی گرفتند و دوباره متوقف شد. همچنین سیاست‌های ارزی دولت و تثبیت دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی باعث شد جهشی را در نرخ ارز در بازار آزاد داشته باشیم. سیاست‌گذاری‌های دولت در نرخ سود بانکی یا حتی برخی مواردی که در بودجه سال آینده دیده شده، همگی باعث شده که از نظر فعالان بازار این برآورد وجود داشته باشد که دولت خیلی به بورس اهمیت نمی‌دهد یا فعلا در کانون توجه دولت نیست.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که بازار سرمایه یک ماه باقی‌مانده سال ۱۴۰۱ را در چه وضعیتی می‌گذراند؟ می‌گوید: اگر نقدینگی وارد بازار نشود، میانگین بازار در همین محدوده کنونی خواهد بود؛ خیلی نه رشد آن‌چنانی خواهیم داشت و نه افت آن‌چنانی.

بازار در هفته‌ای که گذشت

در هفته اخیر روند خروج پول حقیقی از بازار تداوم داشت. ارزش تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی بازار در روز یکشنبه 370 میلیارد تومان بود. روز دوشنبه ارزش پول حقیقی خروجی به 175 میلیارد تومان رسید و روز سه‌شنبه ارزش پول حقیقی خروجی 509 میلیارد تومان بود. روز چهارشنبه این روند ادامه داشت و خالص تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی بورس تهران 359 میلیارد تومان بود. 

بدین‌ترتیب برای هجدهمین روز متوالی پول حقیقی از بورس خارج شد و در تمامی روزهای معاملاتی بهمن ماه شاهد خروج سرمایه از بازار بودیم. در مجموع کل هفته اخیر هزار و 413 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد و میانگین روزانه خروج پول حقیقی 353 میلیارد تومان بود که نسبت به هفته قبل افت 17 درصدی داشته است. بیشترین خروج پول حقیقی در این هفته به دو نماد فولاد (فولاد مبارکه) و کگل (گلگهر) اختصاص داشت.

روز یکشنبه فولاد، فملی، شستا، شبندر و قارس بیشترین خروج را داشتند و روز دوشنبه کگل رکورددار بود و آریا، بپاس، فملی و شبندر در رتبه‌های بعدی بودند. روز سه‌شنبه باز هم کگل بیشترین خروج را ثبت کرد و غدشت، فولاد، شپنا و فملی در رده‌های بعدی قرار گرفتند. روز چهارشنبه نیز بیشترین خروج پول به نماد فولاد اختصاص داشت و فملی، شستا، ذوب، بپاس، شپنا، وتجارت، وبصادر و نوری رتبه‌های بعدی را داشتند.