علت گرانی چیست؟/ خاندوزی: هفته بعد سوال کنید!
چند روز از پس از آغاز موج جدید افزایش قیمت دلار و پس از اجرای سیاست‌های ارزی جدید بانک مرکزی که مشخص نیست چه رهاوردی خواهد داشت، وزیر اقتصاد می‌گوید که دولت نفعی از افزایش قیمت دلار نمی‌برد و به دنبال پایین آوردن قیمت آن است.
احسان خاندوزی – سخنگوی اقتصادی دولت – مانند هر هفته در نشست خبری حاضر شد تا به سوالات خبرنگاران پاسخ داده و آخرین وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی کشور را تشریح کند، این نشست اما یک حاشیه مهم داشت. جایی که یکی از خبرنگاران از خاندوزی علت افزایش جدی قیمت‌ها در بازارهایی مانند خودرو و حتی گوشت قرمز را پرسید اما وزیر اقتصاد گفت: جلسه بعد مطرح کنید؛ برای این سوال آماده نیستم!
این پاسخ در حالی داده شد که در روزهای گذشته موج جدید افزایش قیمت دلار نگرانی‌هایی به وجود آورده بود و تاثیر آن در دیگر بازارها نیز خود را نشان داد. جدا از آن، افزایش قیمت گوشت قرمز در مدتی کوتاه نیز به چالشی میان طرفداران و مخالفان دولت بدل شده است. دولت در پاسخ به گرانی گوشت گفته که رقم‌های اعلامی بیشتر عدد‌سازی است و قیمت این محصول در میادین رسمی و در چارچوب تنظیم بازار بسیار پایین‌تر است.
در رابطه با دلار نیز ابتکار اخیر بانک مرکزی برای عرضه ارز در یک سامانه جدید باعث شده که لااقل قیمت در روز گذشته از حدود 50 هزار تومان به 41 هزار تومان بازگردد، هرچند هنوز مشخص نیست که این ترفند تا چه حد می‌تواند بازار آزاد ارز را مدیریت کند. با این وجود پاسخ ندادن خاندوزی به سوال درباره گرانی، ابهام‌های جدیدی را درباره طرح و برنامه دولت در حوزه مدیریت قیمت‌ها به وجود آورده است.
با این وجود در صحبت‌های وزیر اقتصاد باز هم تاکید بر پیگیری سیاست‌هایی بود که در چارچوب آن دولت انتظار دارد که تورم کاهش یابد.
خاندوزی در پاسخ به پرسشی در خصوص راهکار دولت برای مهار تورم، تصریح کرد: کنترل تورم دغدغه مهم مردم و اولویت دولت است. در زمینه مهار تورم چند دسته سیاست داریم که همزمان اجرا شد. در ماه اول دولت موفق شد تورم را کاهش دهد، اما از اردیبهشت امسال مسائل داخلی و خارجی شرایط را متفاوت کرد و یک موج تورم جهانی ایجاد شد، اما در برابر موج تورم داخلی و خارجی، سیاست کنترلی نقدینگی اجرا شده است. کسری بودجه را به صفر رسانده‌ایم. اجرای سیاست‌های منجر به رشد اقتصادی، کاهنده تورم است. حدود ۳ درصد رشد اقتصادی در شش ماه اول امسال داشته‌ایم. با این حال انتظارات تورمی جدید شکل گرفت و در ارز، طلا و دارایی نوسان قیمت ایجاد شد که دولت در حال تلاش است تا با افزایش قیمت ارز، شاهد افزایش قیمت‌های کالاهای دیگر نباشیم. امیدواریم افتتاح مرکز مبادله هم کمک کند.
خاندوزی درباره رویکرد دولت درباره روش‌های ارایه خودرو گفت: روش قرعه‌کشی مثل سایر روش‌ها مزایا و معایبی دارد و سیاست‌گذار باید بهترین روش را در هر مقطع انتخاب کند. ما در حال حاضر سازوکار ارایه خودرو در بورس را ادامه می‌دهیم.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تصویب نشدن FATF مانعی برای اجرای توافقات با چین نخواهد بود؟ اظهار کرد: ما تمام توافقات خود را با جمیع همه ملاحظات پیش می‌بریم. با همه این ملاحظات سرمایه‌گذاری خارجی و تجارت خارجی ما افزایش یافته است. FATF خللی در اجرای سند ۲۵ ساله با چین یا شانگهای ندارد. FATF باید در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شود. خاندوزی درباره علت افزایش نرخ ارز تصریح کرد: ما وقتی درباره مصارف و منابع ارزی صحبت می‌کنیم، در شش ماهه اول امسال شاخص‌ها موید این بود که بازار به نحو مطلوب اداره می‌شد، اما بدخواهان مردم ایران از طریق هراس آفرینی و القای انتظارات تورمی، موجب ایجاد برخی رفتارها در داخل و کانال‌های تلگرامی و کانال‌های اقماری عددهایی ساختند که با واقعیت کشور تناسبی نداشت. همه ما انتظار داریم سیاست‌های اقتصادی ثبات را بازار ارز برگرداند. با تدبیر جدید بانک مرکزی و مرکز مبادله امیدواریم که شاهد بهبود شرایط در هفته‌های آینده باشیم.
سخنگوی اقتصادی دولت در پاسخ به پرسشی درباره اصلاح شیوه حکمرانی اقتصادی برای ممانعت از گرانی کالاها گفت: واقعیت اقتصاد ایران این است که ایرادات ساختاری با سرپوش درآمدهای نفتی دیده نشود. از سال ۱۳۹۱ این ایرادات مکشوف شده است و فرصت خوبی برای اصلاح اقتصادی در دهه۹۰ را از دست دادیم. اکنون به عزم جدی برای جبران عقب ماندگی نیاز است. باید انگیزه فعالان اقتصادی را افزایش دهیم تا از رکود یا رشد اقتصادی منفی خارج شویم که در این زمینه اقدامات مختلفی برای حمایت از تولید انجام شده است. یک دوره جدید از تامین مالی بخش واقعی اقتصادی را آغاز خواهیم کرد. تلاش کردیم موتورهای تورمی را کنترل کنیم و مانع فرار مالیاتی شویم که شاهد افزایش پنجاه درصدی درآمد در این زمینه هستیم. افزایش دستمزدها و یارانه‌ها نیز برای جبران بخشی از شکاف درآمدی انجام شد. در ۱۴۰۱ شاهد کاهش شکاف طبقاتی هستیم، ولی این اقدامات اصلا کافی نیست. غلط بودن روش اداره شرکت‌های دولتی برای این بود که دولت‌ها پشت دیوارهای سیمانی تصمیم می‌گرفتند اما ما دنبال شفافیت و تصمیم‌گیری در اتاق‌های شیشه‌ای هستیم.
وزیر اقتصاد درباره افزایش سقف بودجه۱۴۰۲ در کمیسیون تلفیق مجلس گفت: ما مصوبه صحن علنی را باید داشته باشیم چون بسیاری از اعداد در صحن علنی تغییر می‌کند. بودجه برای ما هنوز قطعی نیست. از تلاش تلفیق برای اینکه بودجه کمترین تغییر را داده باشد، تشکر می‌کنم و امیدوارم شاهد همین اتفاق در صحن علنی مجلس باشیم.
خاندوزی درباره خودداری بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات خرد، بیان کرد: این موضوع یکی از تصمیمات دشوار بود چون باید کنترل ترازنامه بانک‌ها جدی دنبال می‌شد. این کنترل ماهانه انجام می‌شود و بانک‌های متخلف جریمه می‌شوند تا خلق پول کنترل شود. برخی بانک‌ها از پرداخت تسهیلات خودداری می‌کردند، اما پس از تعیین نرخ تسهیلات، دیگر عدم پرداخت تسهیلات توجیهی ندارد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه اقداماتی برای کم شدن سلطه دلار در تبادلات تجاری ایران و چین انجام شده است؟ گفت: در حوزه توافقات قطعی ایران و چین، هشت پروژه سرمایه‌گذاری با جزییات توافق شد که طرف چینی برای حفظ محرمانگی توافقات ملاحظاتی داشت که ما باید آن را رعایت کنیم. این توافقات در ایران در ماه‌های آینده اجرایی می‌شود. کاهش سلطه دلار مورد موافقت ایران، چین، روسیه، ترکیه و برخی کشورها است و در حال حاضر شاید کمتر از پنج درصد مبادلات ما با این کشورها با یورو و دلار انجام می‌شود.
خاندوزی درباره برنامه دولت برای کنترل نقدینگی موجود، گفت: دولت نه تنها منفعتی از بالارفتن نرخ ارز ندارد بلکه ارز نفتی خود را با نرخ نیما برای تامین کالاهای اساسی ارایه می‌کند. شبهه عامیانه که افزایش نرخ ارز کار خودشان است واقعیت ندارد. کسری بودجه عامل افزایش تورم است اما در حال حاضر توازن مالی دولت و کاهش کسری مشهود است که درآمد و مصارف دولت را در ابتدای این نشست بیان کردم. یک بسته جدید در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت برای حمایت از سودآوری صنایع مصوب شد و در روزهای آینده ابلاغ می‌شود. این تلاش‌ها برای این است که زمینه‌های ثبات بازار تداوم یابد.
وی درباره عدم تخصیص ارز برای برخی کالاهای وارداتی، گفت: گزارش ۱۱ ماهه تامین ارز برای واردات حاکی از آن است که ۶۰ میلیارد دلار برای تامین کالاها انجام شده که این رقم بیشتر از سال گذشته است. ممکن است برخی تقاضا و ثبت سفارش بیشتری انجام شده باشد که مدیریت آن توسط کمیته تخصیص ارز بانک مرکزی در حال انجام است. همانطور که ما وظیفه تخصیص ارز داریم، از واردکننده هم تقاضا داریم بر اساس نیاز واقعی خود تقاضای ارز داشته باشند. در برخی موارد، عرضه انجام نشده و احتکار شده و تقاضای جدید هم مطرح شده است.
خاندوزی در پاسخ به این پرسش که فوری‌ترین تاثیر سفر رییس‌جمهوری به چین چه بوده است؟ گفت: فوری‌ترین مساله که آثار کوتاه‌مدت دارد، تامین امنیت انرژی چین و تضمین بازارهای صادراتی برای ما و هشت پروژه سرمایه‌گذاری باز می‌گردد.
وی در ادامه درباره برنامه دولت برای تعیین نرخ گاز برای صنایع گفت: تعیین قیمت گاز باید در صحن علنی مجلس تصویب شود و وقتی این تصمیم گرفته و اجرای آن به دولت محول شد، شک نکنید در این زمینه دولت بر اساس معیارهایی از جمله حفظ رقابت‌پذیری محصولات داخلی و سودآوری صنایع ملی اقدام به قیمت‌گذاری خواهد کرد.
با وجود گذشت بیش از یک سال و نیم از آغاز به کار دولت سیزدهم، همچنان مسوولان دولت برای بهبود وضعیت وعده‌هایی برای آینده می‌دهند و این در حالی است که در واقعیت، همچنان چالش‌های قیمتی جدید تکرار می‌شوند، باید دید که آیا سرانجام غول تورم، قیمت ارز و بهبود وضعیت مردم به دست دولت سیزدهم مهار می‌شود یا همچنان کار به آینده نامعلوم موکول خواهد شد.
