معیشت و درمان بازنشستگان و کارگران در خطر است/ از وضعیت دستوری بیرون بیاییم و دنبال راهکار مناسب باشیم

گلی ماندگار| این روزها افزایش قیمت دلار باعث شده تا بسیاری از افراد نگران روزهای ابتدایی سال 1402 باشند، روزهایی که به‌طور معمول هر سال با افزایش قیمت کالاهای اساسی همراه است اما این‌بار با توجه به اینکه در طول یک سال گذشته این افزایش قیمت‌ها به‌طور متناوب ادامه داشته معلوم نیست با شروع سال جدید چه چیزی در انتظار مردم باشد. گرانی‌ها بسیاری از مردم را به فقر مبتلا کرده است.

اینکه توانایی تامین هزینه‌های زندگی را نداشته باشی اولین دغدغه این روزهای اکثر آدم‌هاست. حالا دیگر مساله فقط اجاره‌بهای مسکن و خرید پوشاک و ... نیست، مساله تامین معیشت است که با خطر جدی مواجه شده و بسیاری را دچار اضطراب کرده است. طی دو سال گذشته هر روز بیشتر از روز قبل سبد خرید خانوار خالی‌تر شده است، سفره‌ها کوچک‌تر شده‌اند و دیگر جایی برای ادامه این روند وجود ندارد. دراین بین اما وضعیت بازنشستگان و کارگران از همه بحرانی‌تر است.

قشر متوسط جامعه به‌طور کامل از بین رفته و طبقه فقیر و غنی با فاصله‌ای دور از هم در حال گذران زندگی هستند. بالا رفتن هزینه‌های مایحتاج اولیه بسیاری از خانواده‌ها را مستاصل کرده و بسیاری دیگر را سرگردان. حالا دیگر تامین حداقل‌ها هم برای بسیاری از خانواده‌ها سخت شده است. حتی حداقل‌هایی مانند نان و تخم مرغ و ...

این وضعیت تا چه زمانی قرار است ادامه پیدا کند، وقتی مسوولان از آینده حرف می‌زنند چشم‌اندازی زیبا را ترسیم می‌کنند که البته جز آنها هیچ فرد دیگری قادر به دیدنش نیست. وقتی روزنامه‌ای تنها به خاطر اعتراض به افزایش نرخ گوشت تعطیل می‌شود، در واقع این پیام را می‌رساند که نباید در مورد گرانی‌ها و ناتوانی مردم در زمینه تامین مایحتاج صحبتی به میان آورد.

اما سوال اینجاست که روزنامه‌ها غیر از اطلاع‌رسانی و توصیف وضعیت موجود چه رسالت دیگری دارند. آنها چگونه می‌توانند به فقیر شدن روز افزون مردم بی‌تفاوت باشند و در مورد مسائلی صحبت کنند که در برابر وضعیت اقتصادی هیچ اهمیتی نمی‌تواند داشته باشد. اینکه ارزش پول ملی با سرعت در حال سقوط است، با گفتن این جمله رییس بانک مرکزی که «این قیمت دلار را قبول نداریم» تغییر در روند آن ایجاد نمی‌شود. مسوولان سال‌هاست که تلاش می‌کنند قیمت‌ها را به صورت دستوری کنترل کنند، مساله‌ای که بارها و بارها کارشناسان و اقتصاددانان از محکوم به شکست بودن آن خبر دادند اما هیچ کس به این هشدارها توجهی نکرد. 

ریشه‌کنی فقر در سال 1400

هنوز یادمان نرفته که در آخرین ماه سال 1400 رییس دولت دستور ریشه‌کنی فقر را دادند. از آن تاریخ تاکنون یک سال گذشته و نه تنها فقر ریشه کن نشده که فراگیرتر هم شده است. مردم به نان شب هم محتاج شده‌اند، دیگر کسی سراغ خرید گوشت و مرغ و... نمی‌رود، همین که بتوانند شکم بچه‌هایشان را با حداقل‌ها سیر کنند برایشان کافی است. این دستور ریشه‌کنی فقر نه تنها اجرایی نشد که عاملی شد برای افزایش تعداد افراد سقوط کرده زیر خط فقر. اگر با دستور می‌شد قیمت‌ها را کنترل کرد الان دلار به 50 هزار تومان نمی‌رسید و نان به قیمت 12 هزار تومان فروخته نمی‌شد. 

مردمی که توانایی تامین هزینه‌های درمان را ندارند

فاطمه کرداری، کارشناس حوزه اقتصاد درمان در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه شرایط به گونه‌ای رقم خورده که بسیاری از مردم نه تنها از پس هزینه‌های روزمره خود بر نمی‌آیند که حتی توان تامین هزینه‌های درمانی را هم ندارند. دارو به‌شدت گران شده است، بیماران خاص با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و بسیاری به دلیل همین مشکلات اقتصادی از چرخه درمان خارج شده‌اند. بسیاری از بازنشستگان به دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه‌های درمانی دیگر به دنبال درمان نمی‌روند. کارگران هم همین مشکل را دارند. به دلیل بدحسابی‌های سازمان تامین اجتماعی بسیاری از بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها دیگر دفترچه‌های تامین اجتماعی را قبول نمی‌کنند. مردم مجبورند هزینه‌های درمان را به صورت آزاد پرداخت کنند که البته هر کسی از پس تامین این هزینه‌ها برنمی‌آید.

او می‌افزاید: درمان رایگان حق تمام مردم است، به‌خصوص بازنشستگان اما حالا آنها هم از این حق محروم شده‌اند، به این دلیل که روش‌های درستی برای تامین منابع تامین اجتماعی در نظر گرفته نشده است و اگر این روال ادامه پیدا کند با بحران درمان مواجه خواهیم شد. 

کرداری در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: بدهی دولت به صندوق تامین اجتماعی به قدری بالاست که اگر در این باره راهکار عاجلی در نظر گرفته نشود چه بسا این صندوق در سال آینده با مشکلات عدیده‌ای حتی در پرداخت مستمری بازنشستگان مواجه شود. این وظیفه دولت است که درمان آسان و رایگان را برای افرادی که سال‌ها خدمت صادقانه انجام داده‌اند و حالا در سنین پیری نیاز به مراقبت دارند، فراهم کند. اما متاسفانه «مشت نمونه خروار است» وقتی عیدی‌های پرداخت شده به بازنشستگان تا این میزان بی‌توجه به تورم و هزینه‌های زندگی برآورد شده است چه انتظاری می‌توانیم در زمینه‌های دیگر داشته باشیم.

احتمال افزایش وام بازنشستگان تأمین اجتماعی برای سال آینده

در چنین شرایطی مسوولان جامعه کارگری از افزایش وام بازنشستگان خبر می‌دهند، این پرداخت وام‌ها و مقروض کردن مردم هم از آن سیاست‌هایی است که هیچگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است. بازنشستگانی که حقوق دریافتی شان کفاف خرج روزمره‌شان را هم نمی‌دهد، چطور می‌خواهند اقساط وام را پرداخت کنند.

نایب‌رییس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری گفت: پیشنهاد داده‌ایم که رقم تسهیلات را برای سال آینده به 10هزار میلیارد تومان برسانند که اگر این رقم نهایی شود، امکان آن وجود دارد که به 500 هزار نفر 20 میلیون تومان پرداخت شود. البته احتمالا ارزش این وام 20 میلیون تومانی حتی به پای ارزش وام 12 میلیون تومانی امسال نخواهد رسید.

علیرضا حیدری با انتقاد از سیاست‌های اقتصادی دولت و نحوه بودجه‌ریزی گفت: ما نگران وضعیتِ قیمت‌ها در سال 1402 هستیم. تا چند وقت پیش از ذخیره دارویی که با ارز 4200 تومانی وارد شده بود استفاده می‌کردیم، اما با حذف ارز 4200 داروسازان مجبور شدند مواد اولیه را با ارز جدید وارد کنند که این رقم چیزی حدود 6 تا 7 برابر قیمت‌های سال گذشته است. بنابراین یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در سال آینده مشکل درمان و دارو است. البته همین امروز هم نشانه‌هایی از این مشکلات خود را نمایان کرده است؛ به‌طور مثال، داروی بیماران خاص گیر نمی‌آید یا اگر هم گیر بیاید بسیار گران است و ما مراجعات مکرر در اعتراض به این وضعیت داریم.

او گفت: اعتبار درمانی که برای بودجه 1402 در نظر گرفتند چیزی حدود 112 تا 114هزار میلیارد تومان است که این بودجه با قیمت‌های امروز می‌تواند پوشش درمانِ ناقص ما را تأمین کند و اگر قیمت‌ها در سال آینده افزایش یابد کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد. 

پرداخت ماهانه 38 میلیارد تومان مستمری

رییس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری بیان کرد: سازمان تأمین اجتماعی برای سال آینده چیزی حدود 645هزار میلیارد تومان بودجه بسته که البته این رقم هنوز مصوب نشده است. از این رقم چیزی حدود 420هزار میلیارد تومان در حوزه مستمری و حقوق خرج می‌شود که اگر این را معیار قرار دهیم، سازمان تأمین اجتماعی باید ماهانه چیزی حدود 38 میلیارد تومان مستمری پرداخت کند.

حیدری بیان کرد: برای سال 1402 تعهد دولت به سازمان 212 هزار میلیارد تومان است که اگر دولت این تعهد را پرداخت نکند، سازمان تأمین اجتماعی برای پرداخت مستمری و درمان مشکل پیدا می‌کند. نمی‌توان به سادگی از وزنِ این تعهدات دولت به سازمان تامین اجتماعی گذشت و ما تعجب می‌کنیم که چرا سازمان برنامه و بودجه، دولت و مجلس این موضوعات را نادیده گرفته‌اند و به آن اشراف ندارند. 

منابع وام بازنشستگی تامین نشد

حیدری در بخش دیگری از صحبت‌هایش در خصوص اعتبار پرداخت تسهیلات به بازنشستگان گفت: در سال 1401 عدد تسهیلات 5هزار میلیارد تومان بود که اگر این اعتبارات به‌طور کامل پرداخت می‌شد، حدود 400هزار نفر باید وام 12 میلیون تومانی می‌گرفتند، اما به دلیل اینکه تفاهم‌نامه با بانک رفاه دیر امضا شد و منابع به حد کفایت تأمین نشد، فکر می‌کنم این وام به 250هزار نفر هم نرسید. 

این ره که می‌رویم...

خرداد ماه سال 1401 بود که 61 اقتصاد دان با نوشتن نامه‌ای در مورد شرایط اقتصادی کشور هشدار دادند. نامه‌ای که هیچ‌وقت مورد توجه دولتمردان قرار نگرفت.

پرتو بهرامی، کارشناس اقتصاد و بازار در این باره به تعادل می‌گوید: متاسفانه قیمت‌ها اصلا روند کاهشی ندارند، اینکه برخی از وزیران سعی دارند با ارایه آمارهای اشتباه واقعیت جامعه را به شکل دیگری نشان بدهند، نشان از عدم توانایی در حل مشکلات دارد. به هر حال مردم در حال زندگی در این واقعیت هستند، قیمت گوشت هر چه باشد، تعداد قابل توجهی از افراد دیگر توان خرید آن را ندارند. مساله کوچک شدن سفره خانوار است که باید به آن توجه کرد. دولت باید تمام تلاش خود را برای تامین معاش مردم به کار بگیرد.

او می‌افزاید: نمی‌توانیم در این شرایط بگوییم کشور رو به رشد است، مردم رشد و ترقی را وقتی احساس می‌کنند که تامین مایحتاج زندگی برایشان آسان باشد. با شعار نمی‌توان شکم گرسنه مردم را سیر کرد. با شعار نمی‌توانیم قیمت‌ها را کنترل کنیم، نمی‌توانیم دستور بدهیم دلار افزایش قیمت نداشته باشد و این اتفاق رخ بدهد، از این وضعیت دستوری باید بیرون بیاییم و به فکر راهکار مناسب و منسجم باشیم.