سیم‌کارت توریست‌ها رنگین‌تر می‌شود؟
وزیر ارتباطات با اعلام اینکه توریست‌ها و گردشگران خارجی در سفر خود به ایران به‌خاطر فیلتر شدن اینستاگرام و واتساپ با مشکلاتی همراه شده‌اند، از طراحی یک «سیم‌کارت خاص» برای این دسته از افراد خبر داد. جزییاتی از ویژگی‌های این سیم‌کارت اعلام نشده اما به نظر می‌رسد این سیم‌کارت بدون فیلتر بوده تا گردشگران بتوانند از این دو پلتفرم استفاده کنند؛ با وجود این، انتشار این خبر وزارت ارتباطات را به واکنش وا داشت تا اعلام کند که این موضوع صرفا درحد پیشنهاد بوده و درباره آن هنوز تصمیم‌گیری نشده است.
در نتیجه به نظر می‌رسد پروژه طبقاتی‌سازی اینترنت که پیش‌تر نیز نسبت به آن هشدار داده شده بود درحال پیاده‌سازی است و قرار است حق بدیهی دسترسی به اینترنت آزاد، محدود به گروه‌های خاصی شود. توجیه اعطاکنندگان و دریافت‌کنندگان این امتیاز تبعیض‌آمیز آن است که کسب‌وکار و فعالیت حرفه‌ای این گروه‌ها به دسترسی بدون‌محدودیت به اینترنت آزاد گره خورده؛ با این حال منتقدان با تاکید بر نقض صریح حق شهروندی طی اجرای این طرح اظهار می‌کنند تا زمانی که عموم مردم به اینترنت دسترسی نداشته باشند، بهره‌مندی از این امتیاز حتی برای مستثنی‌شدگان نیز مزیت چندانی ایجاد نخواهد کرد.
گفته می‌شود اجرای چنین طرح‌هایی احتمالا مقدمه‌ای بر احراز هویت تمامی کاربران اینترنت کشور و ایجاد سیستمی مشابه آن چیزی است که کاربران چینی تجربه می‌کنند. همزمان با آنکه فضای مجازی بسته‌ترین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد و حتی انجام معمولی‌ترین کارها هم بدون VPN غیرممکن شده، وزارت ارتباطات درصدد پیاده‌سازی طرحی است که امکان دسترسی به اینترنت بدون فیلتر را برای گروه‌های خاص فراهم می‌کند. پس از آنکه طرح طبقاتی‌سازی اینترنت با ماجرای «محدودسازی دسترسی اینترنتی کودکان روی سیم‌کارت‌های مخصوص» و از سوی دیگر اعطای امکان استفاده از اینترنت بدون فیلتر به بعضی اصحاب رسانه و اعضای اتاق بازرگانی آغاز شد، به نظر می‌رسد این طرح قرار است به زودی وارد فاز جدی‌تری شود.
«سیم‌کارت‌های خاص» برای گردشگران در راه است؟
اکنون نیز اجرای پروژه اینترنت طبقاتی با اختصاص «سیم‌کارت‌های خاص» به گردشگران در حال پیگیری است. این خبر را عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات، اعلام کرده و گفته این اقدام با توجه به فیلتر بودن اینستاگرام و واتساپ برای استفاده راحت‌تر و بهتر گردشگران از اینترنت صورت می‌گیرد. پس از شروع محدودیت‌های اینترنت از اواخر شهریورماه، تعدادی از نمایندگان مجلس درخواست کردند دسترسی‌های خاص برای برخی از افراد مانند اساتید دانشگاه، دانشجویان و تجار ایجاد شود.
حال به نظر می‌رسد قرار است توریست‌ها نیز به جمع قشرهایی اضافه شوند که به اینترنت آزاد و بدون فیلتر دسترسی پیدا خواهند. عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگویی با خبرگزاری میراث آریا گفته است: «شنیده شده که توریست‌ها و گردشگران خارجی در کشور به دلیل فیلترینگ دو پلتفرم واتساپ و اینستاگرام کمی دچار مشکل شده‌اند.» زارع‌پور برای حل این مشکل از اختصاص سیم‌کارت‌های خاص به گردشگران خبر داده و گفته: «در نظر داریم با توجه به محدودیت استفاده از این دو پلتفرم، برای گردشگران خارجی که به کشورمان سفر کرده‌اند سیم‌کارت‌های خاصی را طراحی کنیم که این افراد بتوانند در مدت حضور خود در ایران راحت‌تر و بهتر از فضای مجازی استفاده کنند.»
انصراف ۸۵ درصد از گردشگران خارجی از سفر به ایران
آذر ماه امسال بود که اعلام شد ۸۵ درصد از گردشگران خارجی از سفر به ایران منصرف شده‌اند. جمشید حمزه‌زاده رییس جامعه هتل‌داران این خبر را اعلام کرده بود و رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز این میزان کاهش را تا نود درصد تخمین زده بود. همچنین به نظر می‌رسد سیم‌کارتی که وزارت ارتباطات از آن صحبت کرده در دسته‌بندی اینترنت با سطوح دسترسی متفاوت جای می‌گیرد که این روزها از آن زیاد صحبت می‌شود. چندی پیش اعلام شد اینترنت بدون فیلتر برای اساتید دانشگاه نیز ارایه خواهد شد و شنیده‌ها حکایت از این دارد برخی مقامات و شرکت‌ها نیز از اینترنتی با سطح دسترسی متفاوت نسبت به سایر مردم استفاده می‌کنند. کارشناسان این موضوع را «اینترنت طبقاتی» می‌دانند هرچند وزیر ارتباطات بارها تاکید کرده که این نام‌گذاری درست نیست و آنها کاری می‌کنند تا اقشار بتوانند بنا به نیاز خود، از اینترنت استفاده بهتری داشته باشند.
مناقشه درباره تعریف اینترنت طبقاتی
در حالی که تعریف دقیق و مشخصی از اینترنت طبقاتی ارایه نشده وزیر ارتباطات پیش از این وجود آن را رد کرده و گفته بود: «چیزی به اسم اینترنت طبقاتی نداریم و همه مردم برای ما خاص هستند.»
اندکی پس از شروع محدودیت‌های اینترنتی در نیمه امسال، یکی از نمایندگان مجلس به نام احمد راستینه از «سطوح دسترسی» سخن به میان آورده و گفته بود: «در تمام دنیا سطوح دسترسی تعریف شده است، من فکر می‌کنم هیچ‌کس نمی‌پذیرد که اگر کسی کار بازرگانی و تجارت بین‌المللی انجام می‌دهد، سطح دسترسی‌اش به فضای مجازی و اینترنت محدود باشد. همین‌طور استاد دانشگاهی که باید از ظرفیت‌های کتابخانه‌های دیجیتالی سراسر دنیا، پژوهشکده‌ها و وبگاه‌های آماری در دنیا استفاده کند، نمی‌توانیم سطح دسترسی‌اش را محدود کنیم.» از آن زمان ایجاد سطوح دسترسی خاص برای عده‌ای به اینترنت طبقاتی شهرت یافت.با وجود گفته‌های زارع‌پور دو هفته بعد از آن، نامه‌هایی از وزارت جهاد کشاورزی، خبرگزاری تسنیم، وزارت صمت و فدراسیون فوتبال منتشر شد که مسوولان آنها از وزارت ارتباطات درخواست اینترنت بدون فیلتر کرده بودند. پیش از آن نیز اتحادیه فناوران رایانه تهران از جمله اولین نهادهای صنفی کشور بود که به دارندگان پروانه کسب این اتحادیه گفته بود برای دریافت اینترنت بدون فیلتر، آی‌پی‌های خود را اعلام کنند. پیش از اتحادیه فناوران رایانه نیز اعضای اتاق بازرگانی که از منتقدان محدودیت‌های اینترنتی بودند توانستند اینترنت بدون فیلتر دریافت کنند.
ارجاع مدافعان اینترنت طبقاتی به مدل‌های روسی
دفاع از طرح اینترنت طبقاتی محدود به برخی اصناف نیست و بسیاری از سیاست‌گذاران نیز طرفدار پروپاقرص اجرای این طرح هستند. در حالی که روسیه در فهرست «استاتیستا» از بسته‌ترین اینترنتی‌های جهان در رتبه پنجم قرار دارد، جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مردم مرودشت در مجلس از آن به عنوان یکی از نمونه‌های موفق تعیین سطوح دسترسی مختلف در ارتباطات اینترنتی یاد کرده و اجرای چنین طرحی را در کشور ضروری خوانده است. وی با بیان اینکه فیلترینگ به شیوه فعلی کارآیی ندارد، ادامه داد: «مثلا در روسیه برای هر مکانی وای‌فای تعبیه شده بود و هر کدام از آنها سطح دسترسی مشخصی داشتند و برای اتصال به آن نیز باید احراز هویت صورت می‌گرفت و مسائل به راحتی قابل پیگیری بود.
دسترسی وای‌فای در خیابان برای امور روزمره بود، اما در مترو وضعیت متفاوت بود؛ به‌طوری که تماس صوتی و تصویری واتساپ و اینستاگرام فیلتر بود، اما به بقیه امکانات دسترسی وجود داشت.» رشیدی‌کوچی با اشاره به اینکه در مجلس این کشور همه به همه موارد دسترسی داشتند، گفت پیشنهاد داده‌ایم، نمی‌توان همه دسترسی‌ها را بست و افزود: «به جای این کار وای‌فای را فعال کنید. فیلترشکن نیز امنیت را به‌شدت کاهش می‌دهد. این شیوه فیلترینگ راهگشا نخواهد بود.» او تاکید کرده: «اگر دانشجو نیاز به دسترسی به سایت‌های خاصی دارد، باید سطح بالاتری از دسترسی نه روی سیم‌کارت بلکه وای‌فای داشته باشد.» اجرای جدی طرح اینترنت طبقاتی و استثنا کردن گروه‌های مختلف درحالی انجام می‌شود که تا همین ماه پیش، سیاست‌گذاران و مدیران وزارت ارتباطات معتقد بودند پلتفرم‌های بومی به خوبی پاسخگوی نیاز تمامی کاربران و کسب‌وکارها است.
توضیح وزارت ارتباطات درباره سیم‌کارت گردشگری برای خارجی‌ها
اما پیرو اخبار منتشر شده مبنی بر اختصاص سیم‌کارت گردشگری برای توریست‌ها، وزارت ارتباطات اعلام کرد این موضوع صرفا درحد پیشنهاد بوده و درباره آن هنوز تصمیم‌گیری نشده است. به گزارش ایسنا، خبری مبنی بر اختصاص سیم‌کارتی خاص برای دسترسی بهتر گردشگران خارجی به برخی پلتفرم‌های محدود شده در کشور منتشر شد. در همین رابطه وزارت ارتباطات در زمینه مطالب منتشر شده از قول وزیر ارتباطات درباره سیم‌کارت گردشگری به ایسنا اعلام کرد: میزان نصب و استفاده پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی در میان کاربران ایرانی همچنان رو به گسترش است؛ اما برای گردشگران خارجی که مدت کوتاهی به ایران سفر می‌کنند و دایره ارتباطات آنها با هموطنان خودشان در سکوهایی است که مطابق مقررات داخلی ما، آن سکوها دچار محدودیت‌هایی است، درخواست‌هایی مطرح شده است که سیم‌کارت‌های گردشگری زمان‌دار که تفاوت آن دسترسی به چند سکوی خاص است، اختصاص داده و پس از خروج گردشگر، آن سیم‌کارت منقضی شود. سیم‌کارت گردشگری خارجی هنوز در حد پیشنهاد است و درباره آن تصمیم‌گیری نشده است.
