مشکلات ارزی به آی‌تی هم رسوخ کرد
رئیس کمیسیون تامین تجهیزات سازمان نصر درباره وضعیت امسال بازار تجهیزات آی‌تی گفت: امسال از ابتدای آذر ماه وضعیت بازار تجهیزات آی‌تی خراب شد و از ابتدای دی ماه، ارز تخصیص داده نمی‌شود. این موضوع نگرانی بسیاری را در حوزه آی‌تی ایجاد کرده و باعث شده همه فروشنده‌ها بلاتکلیف باشند. تورم موبایل و لپ‌تاپ در سال ۱۴۰۱ از ۲۰ تا ۱۰۰ درصد متغیر بوده است. در حوزه زیرساختی مانند سرور و استوریج نیز افزایش قیمت متناسب با افزایش نرخ ارز بوده است. به اعتقاد کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات، اگر پیش از آماده‌سازی زیرساخت‌ها و پیش از آنکه تولید به حد مطلوبی برسد، واردات را محدود کنیم، اجناس نایاب می‌شود، قیمت‌ها افزایش می‌یابد و در تأمین تجهیزات در بازار خلل ایجاد می‌شود.
در این شرایط پس از وارد شدن ضربه حداکثری به تأمین‌کننده‌ها، واردات آزاد می‌شود، اما نوسانی که پیش از این وضعیت رخ داده، نه به نفع تولیدکننده است و نه به نفع واردکننده. در عین حال در حوزه فناوری اطلاعات، برخی مسوولان دولتی متوجه تفاوت واردات تجهیزات فناوری با دیگر واردات نیستند، اظهار کرد: برای هر وارداتی، بعد از ثبت و سفارش می‌توانید به واردات کالا اقدام کنید، اما در حوزه فناوری اطلاعات لازم است کاربران هدف را تعیین کرده و متناسب با آن ثبت سفارش کنید و هزینه کالا باید از کاربر دریافت شود و فرآیند رساندن پول به فروشنده هم‌زمان زیادی می‌گیرد. از طرف دیگر، در شرایطی به سر می‌بریم که منابع مورد نیاز در کشور محدود است و به همین دلیل باید با وسواس و دقت نظر بیشتری آنها را مصرف کنیم.
در عین حال که ماهیت آی‌تی با سایر صنایع متفاوت است، اما عموما همان نسخه‌ای که برای صنایع مختلف پیچیده می‌شود، برای صنعت فاوا هم تجویز می‌شود. فناوری اطلاعات مانند یک داشبورد عمل می‌کند و از این طریق تصمیم‌گیران با رصد اطلاعات می‌توانند منابع موجود را به بخش‌های مورد نیاز تخصیص دهند. اما وقتی مانیتورها و سنسورها خاموش شوند، دیگر متوجه نمی‌شوند چه اتفاقی رخ می‌دهد. وزارت صمت در سال‌های اخیر اعلام کرده بود که اگر قرار است سقف و سابقه شرکت‌ها برای اخذ ثبت سفارش افزایش پیدا کند، این شرکت‌ها باید با دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی قرارداد داشته باشند.
در همین مصداق، اپراتورهای تلفن همراه، بانک‌های خصوصی و طیف وسیعی از مصرف‌کنندگان از این امکان حذف می‌شدند، زیرا طیف کسانی که از فناوری اطلاعات استفاده می‌کنند، بسیار وسیع بوده و محدود به دستگاه‌های اجرایی نمی‌شود. در این شرایط، تأمین‌کنندگان وقتی با چنین بخش‌نامه‌هایی روبرو شوند، برای ادامه حیات شرکتهایشان به ناچار به سمت قاچاق سوق داده می‌شوند. این موضوع اکنون به صورت عدم تخصیص ارز به واردات تجهیزات سخت‌افزاری بار دیگر خود را نشان داده است.
ارز برای واردات سخت‌افزار از ابتدای دی ماه تخصیص داده نشده است
مسعود شکرانی، رییس کمیسیون تامین تجهیزات کالای فاوا سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در گفت‌وگو با پیوست درباره تاثیر تلاطم نرخ ارز بر قیمت تجهیزات حوزه فناوری اطلاعات گفت: هر سازمانی چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی پیش از آنکه بخواهد تجهیزاتی را خریداری کند، باید بتواند برنامه‌ریزی کند. حساب‌های دفاتر شرکت‌های ایرانی به صورت ریالی تنظیم می‌شود. زمانی که قیمت ارز در نوسان است، هیچکس نمی‌تواند برنامه‌ریزی کند که کالای وارداتی آن نهایتا با چه نرخی وارد بازار شود. این مهم‌ترین مشکل تامین‌کنندگان تجهیزات فاوا است.
او ادامه داد: بسیاری از همکاران ما حتی نمی‌توانند اجناس موجود در انبارشان را عرضه کنند. در همه حوزه‌ها این مشکل وجود دارد اما به‌طور مشخص واردکننده‌های کالاهای تندمصرف (FMCG) مانند نوت‌بوک، موبایل، پرینتر و کارت گرافیکی که اجناسشان در گمرک است، نمی‌دانند ارزی که قرار است به آنها تخصیص داده شود، چه معیاری دارد. مشخص نیست ارز نیمایی تالار یک دریافت می‌کنند یا ارز نیمایی تالار دو که امروز مبلغ آن به ۳۷ هزار و چهارصد تومان رسید.
تقاضاهای حوزه فناوری قابل چانه‌زنی نیست
طبق گفته او حوزه آی‌تی با هر حوزه دیگری متفاوت است. می‌توان برای عید نوروز کفش و لباس نخرید اما اگر گوشی خراب شود، حتما باید یک موبایل دیگر خرید. این تقاضا قابل چانه‌زنی نیست. بانکی که تراکنش‌های ۷۰ میلیاردی در طول سال آن در نزدیکی عید به تراکنش‌های ۱۲۰ میلیاردی بدل می‌شود حتما باید سرور و ذخیره ساز تهیه کند و اگر اجناس مورد نیاز در بازار موجود نباشد، قیمت مجددا افزایش می‌یابد.
رییس کمیسیون تامین تجهیزات کالای فاوا نصر تهران با بیان اینکه واردکنندگان تجهیزات آی‌تی فقط می‌توانند با استفاده از ارز بانک مرکزی واردات انجام دهند گفت: در واقع اجازه واردات با ارز آزاد را نداریم. ما دو بار پیشنهاد کردیم که در بخش‌هایی اجازه دهند ما از ارز خودمان برای واردات استفاده کنیم اما بانک مرکزی مخالفت کرد. شکرانی افزود: استدلال بانک مرکزی این است که شما قرار است از بازار آزاد ارز تهیه کنید و این موضوع تقاضای ارز را افزایش می‌دهد. به گفته عضو سازمان نصر تهران به‌طور کلی وضعیت IT با وضعیت هر کالای دیگری در کشور متفاوت است و نباید نسخه‌ای یکسان با کالاها و خدمات دیگر برای آن نوشته شود. او معتقد است تخصیص ارز به واردات تجهیزات های‌تک باید با کالاهای دیگر متفاوت باشد اما دولت این موضوع را در هیچ دوره‌ای نپذیرفته است.
آی‌تی از نان شب واجب‌تر است
شکرانی بیان کرد: بهترین کار به نظر من این است که دولت و بانک مرکزی، نظام صنفی رایانه‌ای را به عنوان بازوی اجرایی خود بپذیرند و قبول کنند که آی‌تی از نان شب، از برق درون سیم‌ها و آب جاری در لوله‌ها واجب‌تر است.
بانک مرکزی به صورت شفاف میزان سهمیه واردات را اعلام کند و بعد تنظیم‌گری را به ما بسپارد. در این حالت، هم ارز نیمایی به‌طور مناسب تخصیص داده می‌شود و هم این تخصیص به صورت یکنواخت صورت می‌گیرد. و نیازهای واقعی بازار به خوبی پوشش داده می‌شود. رییس کمیسیون تامین تجهیزات کالای فاوا نصر تهران درباره خواسته واردکنندگان تجهیزات آی‌تی گفت: خواسته ما این است که اگر قرار است ارز نیمایی تالار یک داده شود به همه و سر وقت داده شود. اگر قرار است این ارز از تالار دو باشد، تغییر نکند.
اینکه بخشی از واردات با ارز تالار یک و بخشی با تالار دو انجام شود، موجب سردرگمی است. ما این آمادگی را داریم که سازمان‌دهی کنیم تا درخواست‌های واردکنندگان بیش از ۴۸ ساعت نزد ما معطل نشود. می‌توانیم پس از بررسی سازمان درخواست‌دهنده، ارز موردنیاز را توزیع کنیم. شکرانی با بیان اینکه توزیع ارز در وضعیت فعلی یکنواخت نیست گفت: در سال ۱۳۹۹ و در حوزه موبایل، سه میلیارد دلار و در سال ۱۴۰۰ چهار میلیارد دلار واردات داشته‌ایم. سال گذشته حدود یک میلیارد دلار over supply در بازار داشته‌ایم.
در شهریور، مهر و آبان سال گذشته قیمت لپ‌تاپ در ایران از امارات ارزانتر بود چون خرید زیادی در سال قبل انجام شده بود و تقاضا کم بود و با تغییر مدل‌ها و امکانات، کالاهای موجود در بازار قدیمی می‌شد. شکرانی در پاسخ به پرسشی درباره پیش‌بینی او از سال آینده بازار تجهیزات فناوری اطلاعات گفت: پیش‌بینی به‌شدت دشوار است چرا که عوامل بسیار زیادی بر اقتصاد ایران موثر است. حوزه آی‌تی توانست دو سال تعطیلی مدارس را پوشش دهد. از سوی دیگر، بحث پیام‌رسان‌های داخلی مطرح است. تراکنش‌ها افزایش یافته است و این باعث می‌شود تقاضا به صورت مستمر رشد داشته باشد. با این حال، محدودیت‌های اینترنت درآمد دو اپراتور اول موبایل را کاهش داده و همین باعث شده است که فشار تقاضای این دو اپراتور بر بازار کاهش یابد. در کل فکر می‌کنم سال آینده با افزایش تقاضای حدود ۱۰ درصدی برای تجهیزات آی‌تی روبرو باشیم.
