دولت تناقض‌ها
گلی ماندگار|
اولین رویداد «جایزه ملی جوانی جمعیت» فرصتی شد تا بار دیگر مساله پیرشدن جمعیت ایران و پایین آمدن نرخ باروری و... به بحث گذاشته شود. اینکه گروهی از مسوولان تمام هم و غم خود را برای افزایش جمعیت گذاشته‌اند و تنها بر روی این مساله تمرکز کرده‌اند که به هر قیمتی باید مردم را به فرزند آوری تشویق کنیم، یک طرف ماجرا است و طرف دیگر آن شرایط حاکم بر جامعه است که باعث شده تا بسیاری از افراد نه تنها از فرزند آوری که حتی از ازدواج هم فراری باشند.
در واقع تمام آن وعده‌های وام فرزند آوری و صدور قوانینی که مانع از قربالگری نوزادان می‌شود و جمع‌آوری وسایل جلوگیری از بارداری و... هیچ کدام نتوانسته آن طور که مسوولان وقت انتظار داشته‌اند، باعث افزایش جمعیت شود. اما سوال اصلی که مطرح می‌شود این است که تمام این تناقض‌ها در رفتار و عملکرد دولت از کجا می‌آید و قرار است تا کجا ادامه پیدا کند؟ مگر می‌شود شما از مردم توقع داشته باشید که مساله جوانی جمعیت را جدی بگیرند اما شرایط جامعه را به گونه‌ای رقم بزنید که امکان افزایش جمعیت وجود نداشته باشد؟ مگر می‌شود شما وعده وام فرزند آوری بدهید اما هیچ کنترلی روی نرخ تورم نداشته باشید.
مگر می‌شود از مردم خواست جوانی جمعیت را در دستور کار خود قرار دهند وقتی هیچ امکاناتی از بهداشت و درمان گرفته تا آموزش زیر ساخت‌هایش برای این افزایش جمعیت آماده نباشد؟ دولتمردان اگر نگاهی به قیمت‌ها بیندازند، شاید به این فکر کنند که مردم قبل از هر چیز نیاز به رفاهی نسبی دارند که با آن بتوانند حداقل‌های زندگی را برای خود و فرزندانشان تامین کنند. اما این رفاه نسبی با نرخ تورم 70 درصدی در اقلام خوراکی دقیقا به چه صورت تعریف می‌شود.
کاهش نرخ باروری ایرانیان به ۱،۶۷
رییس ستاد ملی جوانی جمعیت گفت: نرخ باروری ما الان به 1.67 کاهش پیدا کرده، فاصله کمی با سیاهچاله جمعیتی داریم و حتی برخی استان‌ها وارد سیاهچاله جمعیتی شده‌اند و مقابله با این امر عزم ملی می‌طلبد. دکتر کاظم فروتن، در نشست خبری اولین رویداد «جایزه ملی جوانی جمعیت»، با تاکید بر اینکه حدود 6 تا 7 سال بیشتر فرصت نداریم تا به‌طور جدی به بحث جمعیت ورود کنیم چراکه بعد از آن پنجره جمعیتی بسته می‌شود، اظهار کرد: بحث جوانی جمعیت یکی از مسائل حساس و کلیدی نظام جمهوری اسلامی ایران است، الان ما در اوج میانسالی هستیم و گرچه هرچه اطرافیان را می‌بینید جوان هستند اما در سال 1420 و 1425 هرچه به دور و بر خود نگاه کنیم سالمند خواهیم دید و خبری از جوان نخواهد بود.
او با بیان اینکه بحث جمعیت از جمله بحث‌های بسیار حساس است که کشورهای غربی برای کشورهای اسلامی و به خصوص ایران نسخه کاهش جمعیت را نوشته بودند، افزود: در کشور ما در سال 68 برنامه‌ریزی انجام شد که تا سال 90 نرخ باروری از 6.4 به 4 برسد. در عرض سه تا پنج سال این نرخ باروری به 4 کاهش یافت. با هجمه بسیار شدید، فرهنگ‌سازی و تبلیغاتی و محدودیت‌هایی که در این راستا انجام شد، کاری که صورت گرفت در دنیا بی‌سابقه بود. رییس ستاد ملی جوانی جمعیت با بیان اینکه یکی از موادی که در قانون جوانی جمعیت
پیش بینی شده بود، ایجاد دبیرخانه ستاد ملی جمعیت بود، تصریح کرد: در طول یک سالی که می‌گذرد، ستاد ملی جمعیت سه جلسه با ریاست رییس‌جمهوری تشکیل داده است و جلسه چهارم را درخواست ارسال دادیم تا اسفند امسال تشکیل شود. یکی از مصوبات ما در جلسات ستاد ملی، تشکیل قرارگاه‌های جمعیتی جوانی جمعیت در تمام دستگاه‌ها بود که در اکثر دستگاه‌ها این قرارگاه‌ها تشکیل شده است.
افرادی که شرایط اقتصادی بهتری دارند تعداد فرزند کمتری دارند
فروتن با بیان اینکه سیستان و بلوچستان استان محروم ما است اما علی‌رغم محرومیت فرزندآوری این استان خوب است، توضیح داد: در تمام استان‌ها به جز سیستان و بلوچستان نرخ ازدواج ما در 10 ماه گذشته و به نسبت سال قبل خود، کاهش داشته است. افرادی که شرایط اقتصادی بهتری دارند تعداد فرزند کمتری دارند. بنابراین تنها یکی از عوامل ما در حوزه ازدواج و فرزندآوری اشتغال و مسائل رفاهی است. در دوران تنظیم خانواده که در کشور فاجعه ایجاد شد، فرزندآوری محدود شد و حتی فرزندآوری و فرزندپروری ضد ارزش جلوه داده شد.
او افزود: همین فرهنگ کماکان ادامه دارد و مردم اشتغال را نسبت به فرزندآوری در اولویت اول قرار می‌دهند. فرزند را به عنوان یک مزاحم درست کرده‌اند. حاملگی را به عنوان یک ضد ارزش که گویی زیبایی بدن را با مشکل مواجه می‌کند، جلوه دادند و حتی حاملگی را به عنوان بیماری حساب کردند. این در حالی است که همسران و مادران ما دوران بارداری شیرینی داشتند تا به تولد فرزند ختم می‌شد. بارداری را به عنوان بیماری جلوه دادند که مرتب زن باید آزمایش بدهد و سونوگرافی شود و چقدر خطاهای پزشکی در این زمینه داریم.
سالانه حدود 300 هزار سقط غیرقانونی داریم
فروتن با بیان اینکه در سال حدود 300 هزار سقط غیرقانونی داریم، عنوان کرد: این امر به این دلیل است که گویی جنین بی‌ارزش شده است. بر روی بحث سقط باید جدی کار شود. همچنین بر روی بحث مسکن و ماده 4 قانون جوانی جمعیت از نظر ما خیلی ضعیف کار شده است. او در عین حال توضیح داد: بررسی‌ها نشان داده است که قوانین، تسهیلات و امور رفاهی حرف دوم را در بحث فرزندآوری می‌زند و کشورهای توسعه یافته به همین امر رسیده‌اند.
نزدیک 6 و 7 سال بیشتر فرصت نداریم تا به جمعیت به‌طور جدی ورود کنیم. وقتی در بحبوحه سالمندی قرار‌گیریم دیگر فرصت جبران نداریم. قطعا برخی مسائل اقتصادی و مربوط به اشتغال و امثالهم نیز در فرزنداوری تاثیر دارد. قبول داریم این مسائل قطعا نقش دارد.
فرزند آوری با کدام اقتصاد به‌سامان
امان‌الله قرایی، جامعه‌شناس در این باره به «تعادل» می‌گوید: افزایش جمعیت نیازمند زیر ساخت‌هایی است که متاسفانه در جامعه ما فراهم نیستند، اینکه ما تنها از مردم بخواهیم قوانین را اجرا کنند و افزایش جمعیت را مد نظر داشته باشند، قطعا نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. افزایش جمعیت در این شرایط نیازمند اقتصاد به سامان است، اقتصاد ما این روزها به قدری ضعیف شده که نمی‌توانیم از مردم انتظار داشته باشیم به وعده و وعید‌ها دلخوش کنند و فرزند آوری داشته باشند. او می‌افزاید: باید شرایط فرزندآوری از هر لحاظ در جامعه فراهم باشد، رفاه نسبی اساسی‌ترین موضوعی است که باید به آن توجه شود، بعد از آن آموزش و البته درمان است. وقتی در این شرایط مردم برای تامین هزینه‌های درمانی با مشکلات عدیده مواجه‌اند و البته آموزش رایگان هم به نوعی در کشور ما دیگر وجود خارجی ندارد بحث
فرزند آوری نمی‌تواند منطقی به نظر برسد. به عقیده این جامعه‌شناس، شرایط کنونی جامعه به قدری آشفته است که مردم از فردای خود هم اطمینان خاطر ندارند چه برسد به اینکه بخواهند برای آینده طولانی مدت برنامه‌ریزی کرده و به فکر فرزند آوری باشند. البته پیری جمعیت برای هر جامعه‌ای خطرناک است، جامعه ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. اما فرزند آوری به هر قیمتی امکان ندارد. در واقع اهدای وام و افزایش حق اولاد و ... نمی‌تواند مشوق‌های خوبی برای مردم باشد. ما باید به فکر سر و سامان دادن به اقتصاد باشیم تا مردم خود به فکر فرزندآوری بیفتند.
دولت تناقض‌ها
قرایی در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید: متاسفانه ما دچار تناقض‌های بسیار در دولت هستیم، از یک طرف مساله فرزندآوری مطرح است. از سوی دیگر هیچ امکاناتی در این زمینه وجود ندارد. همین که بگوییم وام می‌دهیم برای این کار کافی نیست. در واقع در رفتار و عملکرد دولت و وعده‌هایی که می‌دهد تناقض‌های فاحشی وجود دارد و باید ابتدا برای حل این مساله این تناقض‌ها از بین برود.
افزایش 4 برابری «حق اولاد» و 2 برابری «حق تاهل» برای سال آینده
از سوی دیگر مسوول کمیته علمی جایزه ملی جوانی جمعیت، گفت: در فروردین 1402 حق اولاد نسبت به فروردین سال قبل خود (1401) چهار برابر و حق تاهل نیز دو برابر شده است. این امر برای دولت 15 هزار میلیارد تومان بارمالی داشته است. امیرحسین بانکی پور ضمن گلایه از سازمان برنامه و بودجه بابت تاخیر در پرداخت بودجه این قانون به دستگاه‌ها اظهار کرد: سازمان برنامه و بودجه رفتار خوبی نشان نداد و تاکنون بودجه‌ای به دستگاه‌ها برای اجرای قانون جوانی جمعیت اختصاص نداده است. از سوی دیگر بودجه سال آینده اجرای قانون جوانی جمعیت نیز 37.5 درصد کاهش داشته است.
به گفته بانکی پور، طبق آخرین آمار از هر سه نفر، به دو نفر وام فرزندآوری پرداخت شده و یک نفر در صف دریافت این وام است و از هر چهار نفر به سه نفر وام ازدواج پرداخت شده و یک نفر در صف دریافت این وام است. به این ترتیب متاسفانه شرایط مناسبی برای اجرایی شدن این قانون وجود ندارد و باید هر چه سریع‌تر این شرایط فراهم شود.
