حملات سایبری داشتیم؛ اما اختلال نه!

به گفته دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی، بنا به شواهدی که داریم شدت حملات و وسعت حملات سایبری که به جمهوری اسلامی در ماه‌های اخیر صورت گرفت، بیش از حملاتی بود که به روسیه شد؛ اما ما در هیچ زمینه‌ای شاهد اختلال نبودیم‌.

سید ابوالحسن فیروزآبادی دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی روز گذشته در مراسم تکریم خود گفت: شورای عالی فضای مجازی از مباحث مهم کشور است که برای هماهنگی بین قوا در حوزه فضای مجازی در حوزه‌های فرا قوه‌ای در نظر گرفته شده است؛ با تدبیری که رهبری برای ایجاد این شورا داشتند، تاکنون شاهد برکات زیادی در این حوزه بوده‌ایم اعم از سیاست‌گذاری‌های خوبی که علی‌رغم حساسیت‌هایی که وجود داشت، صورت گرفت و به‌طور مثال شاهد بودیم در بعضی موارد مثل طرح صیانت حساسیت‌هایی ایجاد شد. ما در این مدت در شورا بیش از ۵۷ سند به تصویب رساندیم که منشأ خیر و برکت در عرصه فضای مجازی کشور است.

وی ادامه داد: ما با سیاست‌گذاری کلانی که در فضای مجازی داشتیم، چند موضوع را مورد اهتمام قرار دادیم که عمدتاً در دوره اول و دوم توسط رهبری ابلاغ شده بود؛ یکی بحث شبکه ملی اطلاعات بود که با همه پیچیدگی‌ها به دلیل اینکه پدیده‌ای است که همه کشورها آن را تازه شروع کردند اما توانستیم آن را پیش ببریم. فیروزآبادی تصریح کرد: در دوره اول شورای عالی فضای مجازی، شاهد نوعی واگرایی بودیم و در دوره دوم چه در دولت قبل و دولت سیزدهم شاهد همگرایی روزافزون هستیم و در مورد شبکه ملی اطلاعات در خصوص طراحی، معماری و تقسیم کار به یک همگرایی رسیدیم. اجرای شبکه ملی اطلاعات مهم‌تر از طراحی آن است که امیدواریم با حمایت قوا ادامه یابد.

شبکه ملی اطلاعات،  روح استقلال ایرانی است

وی با بیان این مطلب که ما معتقدیم شبکه ملی اطلاعات معنابخشی به کشور جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی است، گفت: یعنی نظام معنادهی ما از طریق مگاپروژه یا ابرپروژه شبکه ملی اطلاعات محقق می‌شود که روح آن استقلال ایرانی و کنشگری و ایفای نقش در نظام جهانی شده و نظام جهانی فضای مجازی است. علی‌رغم همه مشکلات ناشی از تحریم‌ها این پروژه با قدرت در حال انجام است. رییس سابق مرکز ملی فضای مجازی افزود: در این پروژه چند موضوع مورد توجه است ازجمله بحث هویت و ما به هویت در فضای مجازی کشور اهمیت دادیم چون اعتقاد داریم گمنامی یک اصل ذاتی فضای مجازی نیست و امریکایی‌ها درصدد این هستند استقلال کشورها را از طریق توسعه گمنامی در این فضا از بین ببرند. فیروزآبادی تصریح کرد: فضای مجازی دو رکن دارد یکی اعتماد و دیگری امنیت است ما در نظام هویت به دنبال تقویت نظام اعتماد در فضای مجازی کشور هستیم و به دنبال تقویت سرمایه اجتماعی کشور هستیم.

در یک زمانی در حوزه سیم‌کارت‌های کشور ۳۰ میلیون سیم‌کارت مجهول‌الهویه یا مشکوک‌الهویه داشتیم افرادی می‌توانستند به صورت حقیقی بی‌نهایت سیم‌کارت تهیه کنند. در یک مهلت 15-10 روزه دیتا بیسی فراهم شد و بعدها در بحران کرونا مقدمه سایر نظام‌های هویتی در کشور شد و باعث این شد یک نظام اعتمادی در کشور در فضای مجازی ایجاد شود. وی اظهار کرد: رکن دوم فضای مجازی بحث امنیت است که به آن نیز توجه کردیم و سند پیشگیری و مقابله با حوادث فضای مجازی را به تصویب رساندیم که دو بخش دارد که یک بخش در دولت قبل تصویب شد و بخش دوم در ابتدای همین دولت به تصویب رسید و براساس آن مصوبه تیم‌های غربالگری را تشکیل دادیم و به حدود ۱۰۰ دستگاه دولتی تیم‌هایی اعزام کردیم و به خوداظهاری دستگاه‌ها اکتفا نکردیم و تمام مصوبات و ابلاغیه‌های امنیتی را که از طرف دستگاه‌های هماهنگ‌کننده امنیتی و مرکز ملی فضای مجازی ابلاغ شده بود مورد کنترل واقع شد.

رییس سابق مرکز ملی فضای مجازی گفت: نظام سلطه دو برنامه برای ما داشت؛ یکی اغتشاشات و حوادث خیابانی بود و دومی را من حمله سایبری عنوان می‌کنم. آنها به‌شدت روی حملات سایبری حساب باز کرده بودند و می‌خواستند زیرساخت‌های حیاتی ما را دچار مشکل کنند. حتی بعد از حمله جنگی روسیه و اوکراین، غربی‌ها بسیج شدند برای اینکه به روسیه حمله سایبری کنند و حملات سنگینی صورت گرفت.

بنا به شواهدی که داریم شدت حملات و وسعت حملاتی که به جمهوری اسلامی در 4-3 ماهه اخیر صورت گرفته، بیش از حملاتی بود که به روسیه صورت گرفت. فیروزآبادی تصریح کرد: علت این است که امریکا از توان خودش برای حمله به روسیه استفاده کرد اما در حمله به ایران از توان اسراییل و عربستان و گروه‌های ضدانقلاب و برخی عوامل در داخل کشور نیز استفاده کردند اما ما در هیچ زمینه‌ای شاهد اختلال نبودیم‌. قبل از اعتراضات خیابانی، به دنبال حمله به حساب‌های بانکی بودند و ما در فرصت بسیار کوتاه در کمتر از یک ماه کلیه بانک‌ها رمز پویا را پیاده‌سازی کردند. وی بیان کرد: از مصوبات دیگری که در فضای مجازی داشتیم، بحث پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بود؛ ما امروز شاهد حضور پایدار پیام‌رسان‌ها هستیم و می‌توانند نزدیک به ۱۰۰ میلیون نفر را به عضویت بپذیرند.

در حال حاضر شاهد ایجاد هسته‌های پرقدرت در هسته‌های دیجیتال در حوزه خدمات عمومی مثل کسب و کارهای حمل و نقل هستیم.امروز سطح توانمندی خدمات در منطقه خاورمیانه بی‌نظیر است و این خدمات که ارایه می‌شود دارای امنیت و اعتماد با سطح بالاست. رییس سابق مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: تا امروز در جهت تبلیغ این موضوعات زیاد کار نکردیم و مرکز تا حدی مظلوم واقع شده است، علت هم شاید مسموم بودن فضا است و برخی خبرها به ضد خبر تبدیل می‌شود مثل خبر سیم‌کارتی که وزیر ارتباطات اعلام کرد. ما تلاش کردیم در حوزه فضای مجازی التهاب ایجاد نکنیم و تصمیمات کارشناسی شده باشد.

فیروزآبادی با اشاره به اینکه ما در حوزه بین‌الملل هم در یونیسف و کنوانسیون‌های سازمان ملل در حوزه جرایم سایبری حضور فعال داشتیم، گفت: در جریانات اخیر تلاش کردیم جریان رسانه‌ای جریان معقولی باشد و الحمدلله مدیریت شد. در دولت سیزدهم چند اقدام خوب صورت گرفت؛ یکی فعال‌سازی شورای معین بود و در یکسال اخیر بسیاری از مصوبات تنقیح شد و توانستیم سرعت بیشتری به مصوبات دهیم. در استان‌ها شورای فضای مجازی تشکیل دادیم و امروز در ۱۸ استان شورای فضای مجازی داریم.

دبیر شورای عالی فضای مجازی:  باید حرمت فضای مجازی را نگه داریم

در عین حال محمدامین آقامیری اعتقاد دارد اینترنت پیش از این یک فضای تزئینی بود، اما درحال‌حاضر فضای مجازی به محل زیست تبدیل شده است. دبیر جدید شورای عالی فضای مجازی تأکید کرد به فضای مجازی به عنوان یک فرصت برای پیش‌برد اهداف نگاه می‌کنند. آقامیری اعتقاد دارد اینترنت پیش از این یک فضای تزئینی بود، اما درحال‌حاضر فضای مجازی به محل زیست تبدیل شده است و باید مراعات این فضا را کنند و حرمت آن را نگه دارند. آقامیری با توصیف از صحنه کلان فضای مجازی، به تاریخچه این فضا اشاره کرد و گفت: «پیش از این اینترنت یک فضای تزئینی بود و بعد از مدتی کنار فضای سنتی قرار گرفت و بعد از مدتی امتداد فضای واقعی شد.» آقامیری با بیان اینکه فرصت بزرگ و افق بلندمدتی پیش رو است، گفت: «ما به فضای مجازی به عنوان یک فرصت نگاه می‌کنیم و فضای مجازی را فرصتی برای پیش‌برد اهداف می‌دانیم.»

او با بیان اینکه امروز ارتباطات لحظه‌ای، هوش مصنوعی و مواردی از این دست داشتنشان در محیط واقعی ممکن نیست، گفت: «درحال‌حاضر فضای مجازی به محل زیست تبدیل شده است و همین موضوع باعث می‌شود مراعات این فضا را کنیم.» دبیر شورای عالی فضای مجازی در ادامه به تفاوت مدل‌های حکمرانی در جهان اشاره کرد و گفت: «ما باید براساس مدل‌های بومی خود فضا را حکمرانی کنیم تا همه بتوانند به کار خود ادامه دهند.» او با بیان اینکه دوره‌ای مدیریت فضا کدخدامنشی بود، بر مزیت حکمرانی فضای مجازی تأکید کرد و گفت: «درحال‌حاضر می‌توان حکمرانی را به تک‌تک آحاد جامعه بسط داد و کمک گرفت.» او با اشاره به تفاوت‌های اثر حکمرانی فضای مجازی با حکمرانی فضای سنتی گفت: «پیش از این شرط لازم قدرت، داشتن زیرساخت‌ها بود و حالا شرط لازم و کافی نیست.» آقامیری با اشاره به مواردی که امروز برای دولت‌ها قدرت ایجاد می‌کنند، گفت: «داده‌ها و قدرت نرم بوده که شرط لازم و کافی است.» به گفته وی، امروز هنجارها بدون استفاده از ابزارهای سنتی شکل می‌گیرند‌.

   تغییر مفهوم امنیت

آقامیری همچنین با اشاره به اینکه مرزهای موجود وزنی به فضای سایبر داده‌اند، گفت: «درحال‌حاضر معنا و مفهوم امنیت تغییر کرده است و اگر به فضای جدید توجه نکنیم، دچار ناکارآمدی خواهیم شد.» او بر این باور است که نباید با سیستم و ساختار قبل با شرایط مواجه شد. رییس مرکز ملی فضای مجازی با تأکید بر اینکه درحال‌حاضر سرعت تکنولوژی بسیار بالاست، گفت: «امروز از مواردی استفاده می‌کنیم که ممکن است خیلی زود از بین بروند.» به گفته او، این تغییر سریع همانقدر که مفید است، برای برخی سخت است و حکومت‌ها اگر درست پیش نروند، این تغییر منجر به مقاومت و مانع خدمت‌رسانی درست خواهد شد.

آقامیری با اشاره به اینکه در فضای حقیقی محتوا تفکیک شده و محدود است، گفت: «باید بدانیم در فضای مجازی هر قالب روی سایر زیست‌بوم‌ها هم موثر بوده و این اثر پروانه‌ای تصمیم‌گیری را سخت کرده است‌.» دبیر شورای عالی فضای مجازی با تأکید بر اینکه زیست‌بوم‌های فضای مجازی تاریخ انقضا دارند، گفت: «این زیست‌بوم‌ها باید به‌روزرسانی شوند و اگر نشوند، دچار مشکل خواهیم شد.» او با اشاره به مساله چندپارگی در تصمیم‌گیری، به تصمیم رهبری درباره شورای عالی فضای مجازی اشاره کرد و گفت: «وقتی این فضا یکپارچه دیده نشود، دچار مشکل خواهیم شد. ازهمین‌رو باید مرکز یکپارچه و واحدی به عملکرد خود ادامه دهد.»