چه گونه‌هایی در باغ وحش صفادشت تلف شدند؟
باغ وحش صفادشت، یکی از باغ وحش های برتر کشور ایران بوده که در شهرستان ملارد و در ۵۰ کیلومتری شهر تهران قرار دارد. در باغ وحش پنج هکتاری صفادشت، حیوانات مختلفی مانند گوشتخواران، علفخواران، خزندگان، پرندگان و آبزیان وجود دارند، به طوری‌که حتی اولین زرافه آفریقایی که نوعی از گونه‌های کمیاب بوده نیز در این باغ وحش نگهداری می‌شد اما آیا صفادشت توانایی نگهداری از چنین تنوع زیستی را داشته است؟
به گزارش ایسنا، اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ یکی از سه زرافه‌ای که با تبلیغات بسیار از آفریقا وارد کرده بودند تلف شد و صاحبان مجموعه تصمیم گرفتند درباره این ماجرا سکوت کنند.
۲۹ دی ۱۳۹۸ نیز خبر تلف شدن یکی از سه ببر باغ وحش صفادشت رسانه‌ای و اعلام شد مرگ حیوان در شرایطی اتفاق افتاده که قرار بود به باغ وحش بابلسر فروخته شود.
در پی تلف شدن این حیوان ایمان معماریان - دامپزشک حیات وحش- اظهار کرد: این مساله که مجموعه‌های نگهداری حیات وحش کشور بلااستثنا غیر استاندارد هستند و وضعیت نامناسبی دارند را کسی نمی‌تواند انکار کند. باید دید که علت مرگ این حیوانات شرایط بد نگهداری و وضعیت بد آن‌ها در مجموعه‌های نگهداری حیات وحش مانند باغ وحش‌ها بوده است یا خیر؟
این دامپزشک با اشاره به اینکه کمبود متخصصان علم دامپزشکی حیات وحش یکی دیگر از مشکلاتی است که در زمینه نگهداری حیات وحش داریم، اضافه کرد: این علم می‌تواند به شکل دقیق وکامل علت مرگ حیوان را مشخص و معلوم کند که آیا این مرگ حیوان اجتناب ناپذیر بوده یا به علت اشتباهات مراکز نگهداری تلف شده است و یا دلیل آن شرایط بد نگهداری بوده است.
۶ اردیبهشت‌ماه سه راس گورخر آفریقایی شامل دو ماده و یک نر از کشور هلند به ایران منتقل و پس از چند روز نگهداری در گمرک، ۱۲ اردیبهشت ماه به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت در استان تهران منتقل شدند و گورخر نر دقیقا یک روز پس از انتقال یعنی ۱۳ اردیبهشت تلف شد.
این موضوع سبب اعتراضات دوستداران حیات وحش و کارشناسان به سازمان حفاظت محیط زیست و باغ وحش‌ها شده است، به‌ویژه آنکه همزمان با این خبر تصاویر ناراحت‌کننده‌ای از آزار و اذیت این حیوانات در صفحات مجازی منتشر شد. هرچند که باغ وحش صفادشت اعلام کرد که تعلل گمرک در تحویل این سه گورخر علت مرگ یکی از آن‌ها است اما گمرک می‌گفت که هر سه گورخر را سالم تحویل باغ وحش داده است. از سوی دیگر گمرک در همین زمان اعلام کرده بود که این گورخرها ثبت سفارش نشده‌اند.
آنچه که در این بین سبب مطرح شدن انتقاداتی نسبت به عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست شد، تکرار رنج و مرگ دردناک حیات وحش در باغ وحش‌ها بود.
شهاب‌الدین منتظمی - مدیرکل سابق دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست - در گفت و گو با ایسنا ضمن تاکید بر اینکه هیچ گونه‌ای بدون نظارت کارشناسان استان به مرکزی وارد یا خارج نمی‌شود، گفت: پیش از این هرچند ماه یک بار گزارش جدید از وضعیت باغ وحش‌های کشور داشتیم اما اخیرا تعداد بازدید و بررسی‌ها را بیشتر کرده‌ایم و بسیاری از مراکز حساس ماهی یک بار توسط کارشناسان به‌صورت حضوری بررسی می‌شوند.
وی با اشاره به باغ وحش وضعیت صفادشت تاکید کرد: مستندات لازم درباره پرونده مرگ گورخر آفریقایی باغ وحش صفا دشت به‌زودی به بخش بازرسی سازمان محیط زیست ارسال می‌شود و پس از آن درباره چگونگی برخورد با این باغ وحش تصمیم‌گیری خواهد شد.
به گفته منتظمی تازمانی‌که مصادیق جرم باغ وحش صفادشت و نحوه ادامه فعالیت آن مشخص نشود، مجوز جدیدی نخواهد گرفت. به‌طور قطع نظارت‌ها روی این باغ وحش بیشتر از گذشته خواهد شد.
همچنین به گفته محمد کرمی - رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران - انتقال این سه راس گورخر آفریقایی دارای دو مجوز سازمان حفاظت محیط زیست و دامپزشکی کشور بوده است و علت نگهداری چند روزه این سه راس گورخر آفریقایی در گمرک مشخص نیست چراکه حیوانات زنده باید به‌سرعت به مرکز نگهداری حیات وحش یا باغ وحش مقصد منتقل شوند تا تیمار و قرنطینه شوند و تحت نظارت دامپزشک قرار گیرند همچنین از آنجایی که سازمان دامپزشکی کشور مبدا و مقصد سلامت گونه‌های حیات وحش را پیش از انتقال بررسی و تایید می‌کنند، احتمال بیمار بودن گورخر نر پیش از انتقال وجود ندارد اما با توجه به نگهداری این سه راس گورخر آفریقایی در محفظه‌ای در گمرک، احتمال می‌رود که این مساله نقشی در تلف شدن گورخر نر آفریقایی داشته و مشکلاتی برای آن‌ها ایجاد کرده باشد.
مدتی بعد کرمی از شکایت اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ملارد بابت آزار حیوانات، مرگ گورخرها و تلفات پیشین از باغ وحش صفادشت خبر داد و گفت: رای دادگاه در این زمینه هنوز صادر نشده و این شکایت در دست بررسی مراجع قضایی است.
همچنین ۲۸ اردیبهشت‌ماه پس از گذشت سه هفته از ورود سه راس گورخر آفریقایی به ایران و دو هفته بعد از تلف شدن گورخر نر یکی از دو ماده گورخر آفریقایی نیز که باغ وحش صفادشت در صفحه رسمی خود در اینستاگرام از آبستن بودن هر دوی آن‌ها خبرداده بود تلف شد.
پس از تلف شدن یک قلاده ببر به علت آنچه که مشکلات کلیوی عنوان شد همچنین مرگ دو راس گورخر و یک زرافه در مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت، ۱۵ دی‌ماه ۱۴۰۰ خبر یک قلاده شیر دریایی که در پی تعطیلی دلفیناریوم برج میلاد در سال گذشته به این مرکز منتقل شده بود و جان خود را در این مرکز از دست داده بود رسانه‌ای شد.
امسال نیز مرگ دو راس دیگر از زرافه‌های این باغ وحش منتشر شد. محمد کرمی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به تلف شدن دو راس زرافه ماده در ماه‌های اخیر در باغ وحش صفادشت اظهار کرد: یکی از زرافه‌های باغ وحش صفادشت شهریور ماه و دیگری دی ماه تلف شد و علت این اتفاق در حال بررسی و قرار است سازمان دامپزشکی پس از جمع بندی بررسی‌ها، نتایج را به ما اعلام کند.
در حالی تلف شدن حیات وحش این باغ وحش نگرانی بسیاری از دوستداران محیط زیست را برانگیخته بود که ۱۸ اسفندماه مهناز مدیریان - رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ملارد - از ممنوعیت ورود بازدید کنندگان به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت تا اطلاع بعدی خبر داد و گفت: باتوجه به عدم رعایت ضوابط زیست محیطی در مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت و مغایرت محل‌های نگهداری گونه‌ها با استانداردها و دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست همچنین عدم اقدام موثر توسط مسئولان مربوطه درراستای رفع نواقص محل‌های نگهداری گونه‌های حیات وحش و از طرفی تلف شدن تعدادی از گونه‌ها در این مرکز و جریحه دار شدن افکار عمومی، مطابق دستور مراجع قضایی شهرستان، ورود بازدید کنندگان به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت تا اطلاع ثانوی ممنوع شد.
وی با بیان اینکه عدم رعایت استانداردهای ملاک عمل علیرغم صدور اخطاریه‌های زیست محیطی وبازدیدهای مستمر، در سال جاری منجر به تلف شدن گونه‌های جانوری دراین مرکز شده است گفت: تا زمان رفع نواقص واصلاح محل‌های نگهداری مطابق با استانداردها ودستورالعمل‌های ابلاغی سازمان حفاظت محیط زیست، پیگیری‌های لازم توسط این اداره صورت خواهد پذیرفت.
همچنین مدیریان خاطرنشان کرد که آخرین گونه تلف شده در این مرکز زرافه آفریقایی بود که موضوع تلف شدن این جانور نیز کماکان در دست پیگیری از سوی محیط زیست است.
نکته حائز اهمیت این است آیا لزوم نظارت بیشتر بر باغ وحش‌های سراسر کشور احساس نمی‌شود؟ آیا با باغ وحش‌های دیگر که هر چند وقت یک بار تصاویر ناراحت‌کننده‌ای از وضعیت حیوانات در حال نگهداری در آن‌ها منتشر می‌شود، نیز برخورد قاطعانه‌ای صورت می‌گیرد؟ از سوی دیگر سرنوشت حیوانات این گونه باغ وحش‌ها پس از تعطیل شدن چه می‌شود؟
