نگاهی به روند تکمیل شبکه ملی اطلاعات

از اواخر سال ۱۳۸۴ طرح شبکه ملی اطلاعات مطرح شد و کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت مهم ترین دلیل پیاده سازی آن عنوان شده بود. در سند ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات ذکر شده که این شبکه به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبه همه شبکه های کشور است. گفتنی است این شبکه از زیرساخت های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملا داخلی، شبکه ای حفاظت شده نسبت به اینترنت و شبکه ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است، تشکیل شده است.

به گزارش ایسنا، شبکه ملی اطلاعات در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران با پشتیبانی کامل از دیگر اقدامات آموزشی، حقوقی و قضایی به نحو مطلوب و مطمئن تامین‌کننده نیازهای ارتباطی برای انواع ذی‌نفعانی که حداقل یکی از آنها در داخل کشور قرار دارد، است و امکان ارائه انواع خدمات و محتواهای فضای مجازی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و دفاعی را در کشور فراهم می‌کند. همچنین در سند ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، بر ایجاد شبکه‌ای با قابلیت برقراری ارتباطات امن و پایدار میان دستگاه‌ها و مراکز حیاتی کشور و میزبانی داخلی در صورت نبود شبکه جهانی اینترنت تاکید شده است.

در سال‌های بعد از ۱۳۸۴ عملا اجرای این طرح با کندی صورت می‌گرفت تا این‌که در دولت یازدهم، اجرای این طرح پیگیری و درنهایت در اواخر همان دولت اعلام شد که فازهای اول، دوم و سوم آن افتتاح و رونمایی شد. اما با روی کارآمدن دولت سیزدهم اهتمام بیشتری به این پروژه شد به گونه ای که طرح شتاب بخشی به روند اجرای شبکه ملی اطاعات از ابتدای پاییز سال ۱۴۰۰ آغاز شد و همچنان هم در مرحله اجرا قرار دارد.

تحقق شبکه ملی اطلاعات در صدر برنامه‌های وزارت ارتباطات (درسالی که گذشت) قرار داشت و برای این‌که این پروژه مهم محقق شود تمام منابع وزارتخانه بسیج شد. اولویت اول وزارت ارتباطات تحقق شبکه ملی اطلاعات در لایه‌های مختلف است و شورای راهبردی توسعه شبکه ملی اطلاعات با مسئولیت وزیر ارتباطات شکل گرفته و هر هفته جلسه برگزار می‌کند. هفت پروژه کلان تعریف شده که مبتنی بر مصوبه شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۳۹۹ است. در این طرح وظایف دستگاه‌های مختلف برای تحقق شبکه ملی اطلاعات تعریف شده است که از ۵۳ بند ۳۷ بند آن مستقیما به وزارت ارتباطات باز می‌گردد. ۲۰۰ زیر پروژه برای تحقق اهداف تعریف شده است و در این جلسات قرارگاهی میزان پیشرفت این پروژه‌ها بررسی می‌شود.

از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در راستای تحقق این پروژه  می توان مواردی مانند تشکیل شورای راهبردی اجرای شبکه ملی اطلاعات، افزایش ۱۰۰ درصدی ترانزیت از خاک جمهوری اسلامی ایران، آغاز پروژه افزایش ۷۰ درصدی ظرفیت شبکه زیرساخت کشور و عملیات‌سازی سامانه‌های ارائه دهنده خدمات نام دامنه شبکه ملی اطلاعات (DNS)  اشاره کرد. اما یکی از مشکلاتی که وزارت ارتباطات در روزهای آغازین خود با عنوان روبه رو بود نبود شاخصی برای پیشرفت این شبکه بود؛ در دولت گذشته گفته شده بود این شبکه پیشرفت ۷۰ درصدی داشته اما مرکز ملی ضای مجازی پیشرفت آن را ۳۰ درصد اعلام می کرد. بنابراین در وهله اول تلاش شد به یک ادبیات مشترک رسید و بیش از ۱۰۰ شاخص تعریف شد تا میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات را به شکل کمی اعلام شود. براساس آخرین سنجش‌ها در ابتدای دولت سیزدهم با وجود این‌که قریب به ۱۰ سال از هدف گذاری برای تحقق شبکه ملی اطلاعات می‌گشت میزان پیشرفت آن تنها ۳۰ درصد بود. اما اکنون می توان اعلام کرد که با تلاش شبانه روزی وزارت ارتباطات میزان تحقق شبکه ملی اطلاعات بیش از ۵۹ درصد پیشرفت داشته است.

به عبارتی این پروژه در ۱۰ سال تنها ۳۰ درصد پیشرفت داشته اما در مدت یک سال و اندی به پیشرفت ۵۹ درصدی رسید و با برنامه ریزی های انجام شده ظرف یک سال و نیم آینده یعنی تا سال ۱۴۰۳ این شبکه محقق خواهد شد. البته نکته ی مهمی که وجود دارد این است که پروژه گفته شده یک کار پویا و دائمی است و متناسب با فناوری های روز باید توسعه پیدا کند و اگر حمایت ها ادامه داشته باشد زودتر از سال ۱۴۰۳ شبکه ملی اطلاعات به سرانجام می رسد.

 به دنبال اجرایی شدن طرح شبکه ملی اطلاعات، روستاهای بسیاری در سالی که گذشت توانستند به واسطه این پروژه به اینترنت پرسرعت دسترسی پیدا کنند به گونه ای که عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در اسفندماه اعلام کرد تنها در ۱۶ ماه گذشته بیش از ۳۰۰۰ هزار روستا در کشور به اینترنت پر سرعت متصل شدند و در نظر دارند تا پایان شهریور سال آینده همه روستاهای بالای ۲۰ خانوار را به شبکه متصل کنند. گفتنی است پس از استعفای دبیر سابق مرکز ملی فضای مجازی رئیس حمهوری در حکمی رسمی سید محمد امین آقامیری را به عنوان دبیرشورای عالی و رئیس مرکزملی فضای مجازی منصوب کرد که در این حکم مهم ترین انتظارات از وی مانند تکمیل و توسعه شبکه ملی اطلاعات ذکر شده است.