رشد شاخص در برابر نزول پرتفوی‌ها
رقیه ندایی|
بالاخره دیروز شاخص کل بورس تهران توانست سقف تاریخی سال 99 را بکشند و وارد یک محدوده جدید شود؛ شاخص کل بورس تهران آخرین بار در روز 19 مرداد ماه سال 99 به سقف دو میلیون و 103 وارد رسید و پس از آن وارد روند نزولی شد. شروع سال 1402 برای بورس کمی متفاوت بود و شاخص کل بورس توانست در اولین روز کاری خود به محدوده دو میلیون واحدی برسد و پس از هفت روز کاری سقف تاریخی سال 99 را شکست.
در پایان معاملات روز سه‌شنبه 15 فروردین ماه شاخص کل بورس توانست سقف تاریخی خود را بشکند و با رشد 29 هزار واحدی در محدوده 2 میلیون و 119 هزار واحدی بایستاد.
درست است روز گذشته شاخص رشد کرده و توانسته محدوده تاریخی خود را بشکند، اکثر سهام بازار با قیمت پایانی مثبت بسته شدند؛ اما این مثبت‌ها و رکوردشکنی‌ها شاخص هنوز نتوانسته زیان سهامداران را جبران کند. اگر گفت‌وگویی کوتاه با سهامدارانی که در سال 98 و 99 وارد بورس شدند داشته باشیم، متوجه می‌شویم که هم حداقل 60 تا 30 درصد پرتفوی آنها در زیان است و این یعنی رشد شاخص کل تناسب چندانی با رشد تک سهم و صنایع بازار نداشته است.
سهامداران بورسی نسبت به این رشد شاخص و عدم رشد پرتفوی‌شان اعتراض داشتند و سهامداری نوشت: «سقف تاریخی فقط به درد اونهایی میخوره که جایی وصل هستن و رانت دارن و اگرنه از مردم عادی همه حداقل 50 درصد نسبت به اون موقع تو ضرر هستند. تازه اگر بعد از مدت‌ها صفر هم شده باشند بی‌فایده‌اس؛ چون ارزش پول سال 99 کجا و الان کجا از زمین تا آسمون!»
«تا الان شاخص کل سقف تاریخی‌شو زد اون روز سرمایه من، ارزش کل سهامم یک میلیارد و دویست میلیون بود و امروز صد و سی و یک میلیون و سیصد هزارتومان»
«سرمایه من سال 99 صد میلیون بود الان شده 43 میلیون. حالا هی بگید بورس خوبه من اگر دلار خریده بود تا الان سود میلیاردی می‌کردم هیچ تازه جوونی هم کرده بودم.»
«میگن شاخص کل رکورد شکست چرا ما نمی‌بینیم، از اول سال هر روز ضرر من بیشتر میشه اما عدد شاخص‌ها میز بالا؟»
«99 زمانی که شاخص 2100 میلیونی بود پرتفوی من 950 میلیون بود و الان با همون سهم‌ها 200 میلیون»
این پیام‌ها نشان‌دهنده تنها بخشی از وضعیت بازار سرمایه است و اکثر سهامدارانی که به واسطه توصیه دولت وارد بازار سرمایه شدند همین وضعیت را دارند و باید همچنان در انتظار باشند تا زیان‌شان کاهش یابد. البته این کاهش زیان در حالی است که ارزش سرمایه سهامداران بورسی نسبت به سال 99 بسیار کاهش یافته است.
تا به امروز بسته‌های حمایتی زیادی برای بورس طراحی شد اما هیچ یک به‌طور 100 درصد نتیجه نداد و اکنون با رشد شاخص همچنان پرتفوی سهامداران در زیان است و این زیان تبدیل به مشکلی بزرگ برای بازار سرمایه و سهامداران شده است.
شاخص‌سازی در بورس
حسین مریدسادات، کارشناس بازار سرمایه نیز درخصوص وضعیت بازار سرمایه نوشت: «شرایط حال حاضر بازار سرمایه از نظر ارزش معاملات، گردش نقدینگی و نحوه معاملات، متعادل است. بورس تهران در دو سال اخیر وضعیت فاجعه‌باری را پشت سر گذاشت و نسبت به بازارهای موازی بسیار عقب ماند و امیدواریم امسال بازار سهام شرایط بهتری را تجربه کند.با توجه به شرایط کنونی بورس انتظار این است که تا پایان اردیبهشت ماه شرایط خوبی را تجربه خواهد کرد. همچنین انتظار داریم که شاخص در این هفته از دو میلیون و 100 هزار واحدی عبور کند.
درست است بازار سهام شرایط خوبی دارد اما ریسک‌های سیستماتیک می‌توانند تاثیر منفی روی بازار سرمایه داشته باشند. سهامداران چندین صلاح و ریسک سیستماتیک را همانند مالیات و تصمیم‌گیری‌های شورای رقابت در سال اخیر توسط سهامداران تجربه کردند و امسال انتظار شرایط بهتری دارند.
نقدینگی دائما در صنایع و گروه‌ها در حال گردش است و سهامداران نیز به صورت هوشمندانه و منطقی معامله می‌کنند.شاخص کل و شاخص هم‌وزن به عنوان مبنای منطقی برای سود یا زیان سهامداران محسوب نمی‌شود چراکه این دو شاخص دستکاری و شاخص‌سازی می‌شود.شاخص کل و هم‌وزن به همراه صنایع و تک‌سهم‌های بازار تا فصل مجامع روند صعودی خواهد داشت.
با توجه به صحبت کارشناس و بررسی وضعیت بازار به نظر می‌رسد شاخص کل بازار سرمایه تا حدودی درگیر شاخص‌سازی است و این شاخص‌سازی می‌تواند اعتماد سهامداران را نسبت به کلیت بازار سرمایه کاهش دهد. اگر اعتماد بازار سرمایه به صددرصد برسد می‌توان شاهد ورود نقدینگی‌های جدید و سنگین به بازار سهام بود.
چرا پرتفوی‌ها رشد نکردند؟
البته برخی از کارشناسان نظر دیگری دارند اما اکثر کارشناسان می‌گویند که شاخص تا حدودی درگیر دستکاری است.
اردوان منتخب، کارشناس بازار سرمایه به سنا در خصوص عدم تطابق عملکرد پرتفوی برخی از سهامداران با رشد شاخص کل، گفت: با شناخت بهتر شاخص‌های موجود در بازار سرمایه می‌توان دید بهتری نسبت به حواشی مذکور پیدا کرد.
وی اضافه کرد: شاخص کل بورس تهران، میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد و بیان‌کننده سطح عمومی قیمت‌ها و سود نقدی سهام پذیرفته شده در بورس تهران است، بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که سبد دارایی عموم سهامداران متناسب و هم‌اندازه با صعود شاخص، رشد کند چراکه تعداد زیادی از نمادها در بازار فرابورس و بازار پایه فعال بوده که رشد و نزول آنها در شاخص کل بورس، منعکس نمی‌شود لذا با بررسی «سهام پذیرفته شده در بورس تهران» مشخص می‌شود که تعداد زیادی از آنها از سقف مرداد ماه ۱۳۹۹، رشد بیشتری داشته یا هم‌تراز با آن برهه زمانی است.
کارشناس بازار سرمایه افزود: سهامی که فاصله معناداری با سقف تاریخی خود دارند، به‌طور عموم نمادهای کوچک مقیاسی بوده که با توجه به ماهیت شاخص کل بورس، تاثیرگذاری محسوسی بر این شاخص ندارد.البته باید به این نکته نیز توجه داشت که در فرمول محاسبه شاخص کل بازار سرمایه، شرکت‌های بزرگ وزن بیشتری نسبت به شرکت‌های کوچک دارند و به همین واسطه تغییرات در سهام کلیدی بازار، شاخص کل را دستخوش تغییر خواهد کرد.
وی مطرح کرد: شاخص دیگری تحت عنوان «شاخص قیمت هم‌وزن» وجود دارد که در فرمول محاسبات این شاخص سودهای تقسیمی دخیل نبوده و وزن تمام شرکت‌ها برابر در نظر گرفته شده است؛ به عبارت دیگر تاثیر نوسانات قیمت بزرگ‌ترین شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران با کوچک‌ترین شرکت‌های بازار مذکور برابر بوده و به راحتی امکان شاخص‌سازی وجود ندارد. این شاخص از سقف مرداد ماه ۱۳۹۹ تاکنون، بیش از ۵ درصد رشد داشته که حاکی از عدم دخالت و شاخص‌سازی است.
منتخب در پایان سخنان خود، ابراز کرد: اگر سهامداران خواهان رفتار پرتفوی خود مشابه با شاخص کل هستند، باید از تمامی نمادهای موجود در بازار با وزن برابر خرید کنند؛ در غیر این صورت هیچگاه عملکرد سبد دارایی‌ها با شاخص کل همگام نخواهد شد. به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود که در تحلیل و بررسی بازار، دو شاخص مذکور را رصد کنند و تنها بر یک شاخص و فاکتور تکیه نکنند.
بازار از دریچه معاملات
شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز سه‌شنبه، ۱۵ فروردین با ۲۹ هزار و ۱۵۹ واحد افزایش در ارتفاع ۲ میلیون و ۱۱۹ هزار واحدی ایستاد. شاخص هم‌وزن با هفت هزار و ۲۰ واحد افزایش به ۶۳۷ هزار و ۷۴۴ واحد و شاخص قیمت با چهارهزار و ۱۴۶ واحد رشد به ۳۷۶ هزار و ۶۵۵ واحد رسید.
روز گذشته در معاملات بورس تهران، بیش از ۱۸ میلیارد و ۳۴۷ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۱۱۷ هزار و ۱۷۳ میلیارد ریال معامله شد. همچنین صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) با هشت هزار و ۳۳۲ واحد، نفت و گاز پتروشیمی تامین (تاپیکو) با ۲ هزار و ۳۳۱ واحد، توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) با یک هزار و ۸۵۳ واحد، ملی صنایع مس ایران (فملی) با یک هزار و ۲۹۶ واحد، فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) با یک هزار و ۲۹۶ واحد، پتروشیمی پردیس (شپدیس) با یک هزار و ۱۲۳ واحد و مخابرات ایران (اخابر) با ۸۲۶ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند.
در مقابل، گسترش نفت و گاز پارسیان (پارسان) با ۳۲۸ واحد، پالایش نفت تبریز (شبریز) با ۹۷ واحد، فولاد کاوه جنوب کیش (کاوه) با ۹۵ واحد و کالسمین (فاسمین) با ۸۴ واحد تاثیر منفی بر شاخص بورس همراه شد. بر پایه این گزارش، روز سه‌شنبه نماد ایران خودرو (خودرو)، سایپا (خساپا)، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو (خگستر)، فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) و پالایش نفت اصفهان (شپنا) در نمادهای پُرتراکنش قرار داشتند.
گروه خودرو هم در معاملات روز اخیر صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه سه میلیارد و ۶۵۱ میلیون برگه سهم به ارزش ۱۵ هزار و ۸۱۱ میلیارد ریال دادوستد شد.
شاخص فرابورس نیز روز سه‌شنبه بیش از ۲۸۵ واحد افزایش داشت و به ۲۵ هزار و ۸۶۴ واحد رسید. در این بازار بیش از ۹ میلیارد و ۹۵۳ میلیون برگه سهم و اوراق مالی دادوستد شد و تعداد دفعات معاملات دیروز فرابورس بیش از ۵۷۴ هزار و ۳۱۴ نوبت بود.
پلیمر آریاساسول (آریا)، پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، پتروشیمی تندگویان (شگویا)، بیمه پاسارگاد (بپاس) و سرمایه‌گذاری مالی سپهر صادرات (وسپهر) تاثیر مثبت بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین پتروشیمی مارون (مارون)، شرکت آهن و فولاد ارفع (ارفع)، تولید نیروی برق دماوند (دماوند)، سنگ آهن گهرزمین (کگهر) و بانک دی (دی) با تاثیر منفی بر این شاخص همراه بودند.
