مرگ آبخوان‌ها در اثر فرونشست
کارشناس شهرسازی و آمایش سرزمین با بیان اینکه فرونشست زمین با مرگ آبخوان‌ها همراه شده است، گفت: استان تهران به ویژه جنوب و جنوب‌غرب شهر تهران، استان اصفهان، استان کرمان و استان فارس از نظر توسعه فرونشست زمین پیشرو هستند.
علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با ایسنا، با انتقاد از اینکه اقدمات پیش‌بینی شده در برنامه ششم توسعه در حوزه صیانت از منابع آبی کشور کمتر از ۲۰ درصد پیشرفت داشته است، گفت: برنامه ششم توسعه به دلایل مختلف در حوزه صیانت از منابع آبی کشور توفیق نیافت. عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: در برنامه ششم توسعه، الحاقیه‌هایی در رابطه با موضوع جلوگیری از فرونشست زمین پیشنهاد شد و در این باره مکاتبات مختلفی با مجلس شورای اسلامی صورت گرفت. وی تخصیص اعتبارات لازم به منظور حفاظت و صیانت از منابع آبی کشور در وزارت نیرو را مهم برشمرد و اظهار کرد: با توجه به افزایش میزان تقاضا و عدم توسعه منابع آبی، پیش‌بینی می‌شود چنانچه این روند با شیب کنونی ادامه یابد، در برنامه هفتم توسعه نیز در موضوع صیانت از منابع آبی توفیقی حاصل نشود.
وی تاکید کرد: نقص در اجرای برنامه‌های صیانت از منابع آب این سرزمین منجر به فرونشست زمین، خشکسالی، بیابان‌زایی وغیره می‌شود که تبعات آن همه افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیت‌اللهی یادآور شد: آب‌های سطحی کشور به دلایلی چون تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و توسعه صنعتی و کشاورزی، پاسخگوی نیازها نبوده؛ کاهش یا کسری مخزن آب‌های زیرزمینی از اواسط دهه ۵۰ آغاز شده و ادامه این شیب تا اوایل دهه ۷۰، منجر به تراز و بیلان منفی آب‌های زیرزمینی شد. وی در همین رابطه با بیان اینکه اُفت سطح آب زیرزمینی از اوایل دهه ۷۰ تا سال ۱۴۰۰ به‌طور متوسط در کل کشور حدود ۲۰ متر برآورد می‌شود اضافه کرد: کاهش آب زیرزمینی با فرونشست زمین همراه شده است. به گفته عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، مهم‌ترین استان از نظر توسعه پهنه‌های فرونشت زمین استان خراسان رضوی است، مساحت بسیار زیادی از این استان در این پهنه خطر قرار گرفته است.
همچنین استان تهران به ویژه جنوب و جنوب‌غرب شهر تهران، استان اصفهان، استان کرمان، استان فارس از نظر توسعه فرونشست زمین پیشرو هستند، ضمن اینکه در مناطقی شاهد فرونشست زمین هستیم که با مراکز جمعیتی بزرگ همپوشانی دارند. برای مثال در کلانشهر اصفهان حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر ساکن هستند و این منطقه به‌طور کامل در معرض پدیده فرونشست زمین قرار گرفته است. وی ادامه داد: مهم‌ترین خطر این است که آبخوان، آب خود را از دست می‌دهد و در اثر وزن لایه‌های فوقاتی متراکم می‌شود و توانایی جذب و انتقال آب‌های زیرزمینی را دیگر نخواهد داشت، در چنین شرایطی آب‌های سطحی دیگر این امکان را ندارند که به داخل زمین نفوذ کنند؛ از این پدیده به عنوان «مرگ آبخوان» یاد می‌شود.
بیت‌اللهی تاکید کرد: حتی اگر در سال‌های پیشرو بارندگی‌ها به ۱۰ برابر میزان کنونی برسد، متاسفانه آبخوان‌ها خواص ذخیره آب خود را از دست داده‌اند. این امر در نهایت موجب می‌شود دشت‌ها از بین بروند، روان‌آب‌ها در سطح زمین جاری شوند، پوشش خاک مغذی در اثر روان آب‌ها تخریب و دشت‌ها به بیابان تبدیل شوند. وی تصریح کرد: در چنین شرایطی اهمیت مدیریت منابع آب دوچندان می‌شود، به منظور جلوگیری از تداوم این روند لازم است ۱۰۰ درصد برنامه‌های پیش‌بینی شده در برنامه‌های توسعه‌ای کشور در رابطه با صیانت از منابع آبی اجرایی شود.
